Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hans Sloane
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Hans Sloane (Killyleagh, 16 april 1660 - Londen, 11 januari 1753) was een Schots[1] arts, botanicus en verzamelaar van rariteiten. Hij is vooral bekend als de grondlegger van het British Museum.
Leven
Hans Sloane werd geboren in Killyleagh, County Down, in Ierland, in een Schotse kolonie die daar, als uitvloeisel van de politiek van Jacobus I van Engeland om Ierland te koloniseren, was gevestigd. Zijn vader was hoofd van de kolonie en overleed toen Sloane zes jaar oud was. Al als kind verzamelde hij allerlei curiosa, en objecten uit de levende natuur. Zijn belangstelling voor de levende natuur leidde ertoe dat hij medicijnen ging studeren in Londen.[2] Sloane richtte zijn aandacht vooral op de botanie, de materia medica en de farmacie. Hij assisteerde John Ray en Robert Boyle, die gebruikmaakten van zijn verzamelwoede. Na vier jaar in Londen, reisde hij naar Parijs en Montpellier.[3] In 1683 haalde hij zijn M.D. aan de Universiteit van Orange. Van zijn verblijf in Frankrijk nam hij een aanzienlijk herbarium mee terug naar Londen, en een verzameling curiosa. De planten werden door John Ray gebruikt voor zijn Historia plantarum. Sloan werd daarna al snel als lid in de Royal Society gekozen.
Ongeveer te zelfder tijd maakte hij kennis met Thomas Sydenham, een van Londens meest vooraanstaande artsen. Die gaf hem waardevolle lessen in de artsenpraktijk. In 1687 werd hij fellow van het College of Physicians (college van artsen) en in hetzelfde jaar ging hij als lijfarts in het gevolg van de Hertog van Albemarle mee naar Jamaica. Niet lang na aankomst overleed de hertog, en Sloane bleef nog vijftien maanden. De flora van dat Caraïbische eiland was nog nooit door wetenschappers onderzocht en Sloane slaagde er in om zo'n 800 tot dan onbekende plantensoorten te beschrijven. In 1696 gaf hij daarvan een uitgebreide catalogus uit: Catalogus plantarum quae in insula Jamaica sponte proveniunt etc,[4] en in 1707 en 1725 gaf hij in twee delen een reisverslag van zijn bezoek aan Jamaica en naburige eilanden uit: A voyage to the islands Madera, Barbadoes, Nieves, St. Christophers and Jamaica.[5] In 1693 was hij inmiddels secretaris van de Royal Society geworden. In die positie was hij ook twintig jaar lang de redacteur en uitgever van de Philosophical Transactions.
Familie
Sloane trouwde in in 1695 met Elisabeth Langley, de dochter van het parlementslid John Langley, en weduwe van de Jamaicaan Fulke Rose. Ze kregen drie dochters, Mary, Sarah en Elizabeth, en een zoon, Hans. Mary en Hans stierven al op jonge leeftijd.
Verzamelaar
- Sloane liet na 1704 (?) in Amsterdam het herbarium met gedroogde Zuid-Afrikaanse planten, aangelegd door Johan Bax van Herenthals, opkopen. Ook de verzameling van Mark Catesby, aangelegd in Carolina, kwam in zijn bezit.
- In 1713 kocht hij een landgoed naast Chelsea Physic Garden, dat hij vanaf 1722 aan de Society of Apothecaries verpachtte met de eis dat de Royal Society zou worden voorzien van herbariummateriaal.
- Sloane correspondeerde met Levinus Vincent, een Amsterdamse verzamelaar van rariteiten; de Zeeuw Job Baster; Linnaeus en Stephen Gray, een deskundige op het gebied van statische elektriciteit.
- Van 1727 tot 1741 was hij voorzitter van de Royal Society, een functie waarin hij Isaac Newton opvolgde.
- Sloane verwierf de collecties van Franz Kiggelaer, Paul Hermann en Herman Boerhaave.
- In 1733 werd George Edwards, op aanbeveling van Sloane, benoemd tot bibliothecaris van het Royal College of Physicians in Londen.
Werk
- 1696. Catalogus plantarum quae in insula Jamaica sponte proveniunt etc.[4]
- 1707, 1725. A voyage to the islands Madera, Barbadoes, Nieves, St. Christophers and Jamaica etc.[5]
- 1729. met Engelbert Kaempfer en Johann Gaspar Scheuchzer. De beschryving van Japan; behelsende een verhaal van den ouden en tegenwoordigen staat en regeering van dat ryk, van deszelfs tempels, paleysen, kasteelen en andere gebouwen; van deszelfs metalen, mineralen, boomen, planten, dieren, vogelen en visschen : van de tydrekening, en opvolging van de geestelyke en wereldlyke keyzers; van de oorspronkelyke afstamming, godsdiensten, gewoonten en handwerkselen der inboorlingen, en van hunnen koophandel met de Nederlanders en de Chineesen; benevens eene beschryving van het koningryk Siam / in 't Hoogduytsch beschreven door Engelbert Kaempfer
- 1745. An account of a most efficacious medicine for soreness, weakness and several other distempers of the eyes.
Eponiemie
- De giftige en uitgestorven Urania sloanus is naar hem vernoemd, maar ook een Chauliodus, de draakvis.
- Het geslacht Sloanea L. uit de familie Elaeocarpaceae is door Charles Plumier naar hem vernoemd.[6]
Een vijftigtal plantensoorten draagt een epitheton dat naar hem is vernoemd. Hieronder:
- Hymenocallis sloanei M.Roem. (Amaryllidaceae)
- Castanea sloanea Mill. (Fagaceae)
- Mastichodendron sloaneanum Box & Philipson (Sapotaceae)
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Hans Sloane op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Hans Sloane op p. 243 in Encyclopaedia Britannica 1911
- Hans Sloane in de IPNI database
- º Sloane werd geboren in Ierland maar zijn familie was Schots; zijn vader was het hoofd van een Schotse kolonie die op last van Jacobus I van Engeland (koning van 1603-1625) in Ierland was gevestigd.
- º Biologie was in die tijd geen zelfstandige studie: de zoölogie was een onderdeel van de anatomie, de botanie was onderdeel van de studie der medicijnen; veel geneesmiddelen werden nog uit planten gewonnen.
- º Montpellier had een bloeiende botanische tuin, waar onder anderen Pierre Magnol lesgaf.
- ↑ 4,0 4,1 Sloane, H. (1696), Catalogus plantarum quae in insula Jamaica sponte proveniunt, vel vulgo coluntur cum earundem synonymis & locis natalibus, adjectis aliis quibusdam quae in insulis Maderae, Barbados, Nieves, & Sancti Christophori nascuntur, seu Prodromi historiae naturalis Jamaicae pars prima. online in Biodiversity Heritage Library.
- ↑ 5,0 5,1 Sloan, H. (1707, 1725), A voyage to the islands Madera, Barbadoes, Nieves, St. Christophers and Jamaica; with the natural history of the herbs and trees, four-footed beasts, fishes, birds, insects, reptiles, &c. of the last of those islands. To which is prefix'd, an introduction, wherein is an account of the inhabitants, air, waters, diseases, trade, &c. of that place; with some relations concerning the neighbouring continent, and islands of America. Illustrated with the figures of the things described, which have not been heretofore engraved. In large copper-plates as big as the life. In two volumes. online in Biodiversity Heritage Library.
- º Zie: Linnaeus, C. (1753), Species plantarum p. 512, waar achter het eerste synoniem onder Sloanea dentata de afkorting "Plum.", voor Charles Plumier staat.