Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Genocide
Genocide oftewel volkerenmoord is een oorlogsmisdaad die verboden is volgens het internationaal recht. Onder genocide wordt tevens massamoord verstaan, die het gevolg is van xenofobie.
De Verenigde Naties namen in 1948 het Verdrag inzake de voorkoming en de bestraffing van genocide aan, waarin genocide wordt verboden. Deze conventie definieert in artikel 2 genocide als:
quote : any of the following acts committed with intent to destroy, in whole or in part, a national, ethnic, racial or religious group, as such: 'Killing members of the group; Causing serious bodily or mental harm to members of the group; Deliberately inflicting on the group conditions of life calculated to bring about its physical destruction in whole or in part; Imposing measures intended to prevent births within the group; and forcibly transferring children of the group to another group'. /quote
(elk van de volgende handelingen met als opzet het vernietigen, geheel dan wel gedeeltelijk, van een nationale, etnische, raciale of religieuze groepering als zodanig: 'Het vermoorden van leden van de groep; Het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel aan leden van de groep; Het welbewust aan de groep opleggen van levensomstandigheden, die bedoeld zijn om de groep geheel dan wel gedeeltelijk fysiek te vernietigen; Het opleggen van maatregelen om geboortes binnen de groep te verhinderen; En het met dwang overbrengen van kinderen uit de groep naar een andere groep')
Genocide en theorie
De term genocide is gemunt door de Joods-Poolse jurist Raphael Lemkin in zijn in 1944 in de Verenigde Staten uitgegeven boek Axis Rule in Occupied Europe. Het is een combinatie van het Griekse woord genos (ras, natie of volk) en het Latijnse caedere (vellen, doden, vermoorden). Genocide wordt vaak verward met etnische zuiveringen, maar daarvoor kan ook 'slechts' een gedwongen verhuizing volstaan.
Dr. Gregory H. Stanton is al bijna zijn hele leven bezig met het bestrijden, voorkomen en aan de kaak stellen van genocide. Stanton richtte in 1999 de 'Genocide Watch' op, waarvan hij ook voorzitter is. Daarvoor was hij voorzitter (en oprichter) van het 'Cambodian Genocide Project'. Stanton ziet genocide als een glijdende schaal. Een situatie gaat niet in één keer van vreedzaam naar een situatie waar groepen mensen elkaar uitmoorden. Stanton noemt genocide een proces waarbinnen hij acht stadia onderscheidt: classificatie, symbolisatie, dehumanisatie, organisatie, polarisatie, voorbereiding, vernietiging en ontkenning. Volgens Stanton verloopt elke genocide ongeveer langs deze lijn. Staten - zowel nationaal als internationaal - zouden daarop bedacht moeten zijn en ingrijpen zodra een proces van genocide wordt ingezet. Door de internationaal gehanteerde definitie van de Verenigde Naties (zie boven) wordt nu meestal met ingrijpen gewacht tot stadium zeven (de vernietiging) is ingetreden omdat er voordien nog niet gesproken 'mag' worden van genocide.
Genocides in de geschiedenis
Dit overzicht is niet compleet. Sommige genocides vallen mogelijk onder de noemer Etnische zuivering
Voor de 20e eeuw
Eerste Kruistocht In 1099 veroverden de christelijke kruisvaarders de stad Jeruzalem en enkele andere belangrijke steden in het Heilige Land (Israël) en daarom liet aanvoerder Godfried van Bouillon de alle Islamitische inwoners vermoorden. Zo'n 500.000 tot 700.000 inwoners. Ook zouden er 1.000 Joden zijn vervolgd.
Niet veel jaren later veroverde Saladdin, de aanvoerder van de Arabieren, de stad Jeruzalem weer terug. Maar in tegenstelling tot Godfried van Bouillon liet hij geen genocide aanrichten op de christelijke en joodse inwoners.
Katharen
De Albigenzische Kruistocht (1209–1229) had tot doel alle leiders van de kathaarse bevolking van Zuid-Frankrijk uit te roeien. Op één plaats werd een gehele kathaarse stadsbevolking uitgeroeid, waarbij geen onderscheid gemaakt werd tussen de Katharen en leden van de reeds vervolgde katholieke minderheid in die stad: allen werden op bevel van de Fransen vermoord, zonder uitzondering.
Ierland
Tussen 1649 en 1653 heroverde Oliver Cromwell Ierland voor het Engelse Gemenebest (Commonwealth of England). Daarbij moordde hij 40% van de totale mannelijke Ierse bevolking uit. Cromwell weigerde echter toe te geven iets verkeerds gedaan te hebben. De slachting in Drogheda bijvoorbeeld verdedigde Cromwell door te stellen dat de 'Ierse rebellen' Engelse en Schotse protestantse landeigenaars hadden vermoord. Drogheda was echter nooit in handen van de Ierse rebellen geweest. Iedereen die een wapen droeg in Drogheda, werd afgeslacht, evenals de katholieke priesters die er aanwezig waren. De generaals die na hem in Ierland het bevel voerden, Henry Ireton en Edmund Ludlow, zetten Cromwells werk verder, telkens met meer enthousiasme dan hun voorganger. De landerijen van katholieke Ieren werden afgenomen en ongeveer 12.000 Ieren werden als slaven verkocht. Het totale aantal slachtoffers ligt zeer hoog, aangezien ook vrouwen en kinderen niet ontzien werden. De slachtingen in Ierland kunnen beschouwd worden als de grootste genocide in Europa, op de holocaust na.
Indianen van Noord- en Zuid-Amerika
Op de praktisch complete uitroeiing van de oorspronkelijke indiaanse bevolking van Noord- en Zuid-Amerika wordt deze term ook toegepast. Tussen 1492 en het Bloedbad van Wounded Knee(1890) zou de indianenbevolking met 100.000.000 afgenomen zijn.[1] In de Spaanse gebieden van Latijns-Amerika vond de uitroeiing der lokale bevolking vaak niet met opzet plaats: miljoenen Maya's en indianen van andere stammen kwamen om door toevallige besmetting van zware ziektes uit Europa, m.n. de pokken en de mazelen.[2] In de Engelse gebieden en koloniën, en ook in de Verenigde Staten van 1776 tot 1900, was de moord op indianen vaak bewust ingezet door de regeringsleden.
Kongo Vrijstaat
Onder Koning Leopold II van België kwam een groot deel van de autochtone bevolking van Kongo om. Schattingen lopen uiteen tussen 20% en 80%. Wetenschappelijk is deze Kongolese genocide omstreden en nog niet gedetailleerd beschreven. Vele geruchten doen de ronde rond deze slachtingen.
20e eeuw
Duits Zuidwest-Afrika
Tussen 1904 en 1907 probeerde de Duitse kolonisator de Herero en Nama stammen uit te roeien. Na een heftige strijd werden overgebleven Herero's en Nama's onder erbarmelijke omstandigheden in concentratiekampen opgesloten. Delen van de beide volkeren bleven bestaan. De genocide hield door interventie van regeringsfunctionarissen op, maar werd voortaan ook verzwegen door de Duitse koloniale macht en vele latere Europees-Duitse regeringen. In 2004 erkende de Duitse regering deze gebeurtenissen als genocide.
Armenië (Turkije)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog zijn in Turkije zeer veel Armeniërs omgekomen als gevolg van rechtstreekse moord en gedwongen verhuizing. Het precieze aantal blijft omstreden maar de schattingen variëren tussen 500.000 en 1.500.000 personen. Deze gebeurtenissen worden vrij algemeen omschreven als de Armeense genocide. Het officiële standpunt van de Turkse regering is dat er van genocide geen sprake was en sommige wetenschappers ondersteunen dat. Daarnaast zijn er andere wetenschappers die stellen dat er te weinig bewijs is om wel of niet van genocide te spreken. Naast Armeniërs kwamen ook vele Pontische Grieken, Aramese en Assyrische christenen om het leven.
Tweede Wereldoorlog
Nazi-Duitsland en, in mindere mate, zijn bondgenoten probeerden van 1941 tot 1945 systematisch de Joden (6 miljoen) en zigeuners uit te roeien en van de Europese kaart te vegen.
Bovendien werden homoseksuelen, geestelijk gehandicapten, communisten en talrijke andere bevolkingsgroepen systematisch vervolgd. Homoseksuelen, geestelijk en lichamelijk vervormde gehandicapten alsmede 'levensonwaardige' baby's werden op geplande wijze omgebracht om zo te komen tot het nationaal-socialistische ideaal van een zuiver en nuttig ras. Politieke tegenstanders zoals de communisten, sociaaldemocraten, alsmede vele katholieke priesters en bisschoppen, kwamen vaak in interneringskampen als Dachau om.
In fascistisch Kroatië richtte de genocide tijdens de Tweede Wereldoorlog zich op Serven.
Bovendien kwamen door de oorlog drie miljoen (niet-Joodse) Polen en tien miljoen Russen om, vaak onder erbarmelijke omstandigheden in Duitse krijgsgevangenenkampen.
Stalin (Sovjet-Unie)
Stalin wordt er van beschuldigd bewust een hongersnood in de Oekraïne te hebben gecreëerd. Hierbij kwamen vele miljoenen burgers in het begin van de jaren '30 om. Op 28 november 2006 werd een motie aangenomen door het Oekraïense parlement om deze Holodomor voortaan als genocide van de Sovjet-Unie tegen Oekraïne te kwalificeren.
Vanaf september 1939 werd in het door de Sovjet-Unie veroverde oosten van Polen de intellectuele bovenlaag van de bevolking opgepakt en gedeporteerd. Tienduizenden werden door de communisten vermoord, onder andere duizenden Poolse officieren bij Katyn. Dit beleid moest russificering van de resterende bevolking vergemakkelijken. Eenzelfde beleid werd toegepast na de bezetting van Letland, Estland en Litouwen in 1940; hierbij werden honderdduizenden mensen gedeporteerd, waarvan velen werden vermoord.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog liet Stalin vele minderheden deporteren om zijn plannen van volksverschuivingen voor te bereiden. Hierbij kwamen vele burgers om.
Bij de verovering van Duitsland kwamen van 1944 tot 1945 bovendien een miljoen Duitse burgers om het leven door moordpartijen die door het Rode Leger werden gepleegd als represaille voor de aanval op Rusland van de Wehrmacht.
In de Goelags van Stalin en de Sovjet-Unie kwamen naar schatting 2 miljoen burgers om, samen met 330,000 Duitse krijgsgevangenen.
Biafra
Tijdens een mislukte onafhankelijkheidsoorlog in Biafra, onderdeel van Nigeria, werden zo'n 30.000 leden van de christelijke Ibo-stam vermoord.
Ethiopië
In 1977 liet de marxistische dictator Mengistu Haile Mariam in Ethiopië een genocide uitvoeren op minstens 150.000 opstandige christenen, rastafari's, moslims, linkse en rechtse dissidenten en rivaliserende politici. Hij liet ook de afgezette keizer Haile Selassie, de patriarch van de Koptische Kerk, en zijn medestaatsplegers vermoorden om zich te verzekeren van zijn machtspositie. Deze genocide wordt ook wel de Rode Terreur genoemd in de westerse media. In 1984 liet hij 40.000 mensen uit het noorden van het land verhongeren, terwijl hij zichzelf te goed deed aan kratten whisky om de dag van zijn overwinning, 11 september, te vieren. In 1994 benoemde het Ethiopische tribunaal deze gebeurtenissen tot genocide.
Equatoriaal-Guinea
Francisco Macías Nguema, de eerste president van het staatje Equatoriaal-Guinea, richtte tijdens zijn laatste regeringstermijn van 1977 en 1979 een bloedbad aan onder de Equatoriaal-Guinese bevolking. Hij deed dit vooral omdat hij volkomen paranoïde aan het worden was en bijna iedereen die geleerd, hoogstaand of anderstalig was als vijand zag. Onder zijn slachtoffers waren veel studenten. Ook gewone burgers kwamen om. In totaal een derde van de bevolking.
Cambodja
Tijdens de heerschappij van de Rode Khmer, onder leiding van Pol Pot, werden er tussen anderhalf tot twee miljoen, onder andere ideologische verdachte groepen, etnische minderheidsgroepen, voormalige ambtenaren, boeddhistische monniken, intellectuelen en vluchtelingen vermoord.
Guatemala
Efraín Rios Montt, dictator van Guatemala van 1982 tot 1983 heeft 75.000 Maya-indianen laten vermoorden.
Irak
Tijdens de al-Anfal-campagne in Irak liet Saddam Hoessein door zijn neef Ali al-Majid, bijgenaamd 'Ali Chemicali', naar schatting 100.000 Koerden vermoorden, daaronder waren vele kinderen en vrouwen. Zij werden vermoord door middel van executies en/of met mosterdgas.
Rwanda en Burundi
In 1994 woedde in Rwanda en in 1993 en 1999 in Burundi een hevige burgeroorlog. In 1994 mondde dit in Rwanda uit in genocide, in een periode van ongeveer 3 maanden werden op systematische wijze 800.000 Tutsi's en gematigde Hutu's door het Rwandese leger en Hutu-milities (zoals de Interahamwe) afgeslacht. Op 16 juni 2006 werd deze genocide ook officieel erkend door de hogerberoepscommissie van het Rwanda-tribunaal.
Oorlogen in Joegoslavië
Tijdens de Oorlogen in Joegoslavië vond er op verschillende plekken in het voormalige land afschuwelijkheden plaats. Een was tijdens de Val van Srebrenica, een plaats waarbij ongeveer 8000 moslimjongens en -mannen uit de enclave Srebrenica in Bosnië en Herzegovina vermoord werden. Deze moorden vonden plaats op 11 juli 1995 en de dagen erna, nadat de Bosnische Serviërs de controle hadden verworven over de enclave die bescherming genoot van Nederlandse blauwhelmen.
Hieraan moet toegevoegd worden dat er in de dorpen om Srebrenica al voorheen oorlogsmisdaden werden gepleegd op Serviërs, ditmaal vanuit het kamp van de Bosnische moslims. Op 26 februari 2007 omschreef het Internationaal Gerechtshof te Den Haag, het belangrijkste juridisch orgaan binnen de VN, het bloedbad van Srebrenica van juli 1995 als genocide. De definitie "genocide" was ook al voor Srebrenica gebruikt door het Internationaal Joegoslavië-Tribunaal. De slachtingen "waren daden van volkerenmoord door het Servisch-Bosnische leger", zei voorzitster Rosalyn Higgins van het Internationaal Gerechtshof.
Er vond ook vervolging van Serviërs in Kroatië plaats. Kroatische troepen brandden huizen af en er vonden slachtingen plaats onder de wonende Servische bevolking in de Krajina-regio in Kroatië. Serviërs vermoordden op hun beurt vele onschuldige Kroatische burgers in zuidelijk Kroatië en Bosnië.
Algerije
Volgens Algerijnse documenten vielen er naar schatting 1,5 miljoen doden gedurende de onafhankelijkheidsstrijd van Algerije. De Algerijnen en hun president Abdelaziz Bouteflika argumenteerden dat het bloedbad moest erkend worden als genocide en dat Frankrijk zich aan hen zou moeten verontschuldigen. De Arabische staten en vele moslimlanden, Turkije inbegrepen, steunden de Algerijnse beweringen. Frankrijk deelde echter deze visie niet en schatte het aantal doden op 350.000.
21e eeuw
Soedan
Het conflict in Darfoer wordt door de VS en enkele mensenrechtenorganisaties een genocide genoemd, terwijl dat nog niet wordt erkend door de Verenigde Naties en de Afrikaanse Unie. De vraag is niet of de Arabische Janjaweed met regeringssteun de niet-Arabische bevolking van Darfoer in West-Soedan uitmoordt, maar of men dit genocide noemt of misdaden tegen de menselijkheid.
Oost-Congo
Zo'n drie miljoen Congolezen komen om, waarbij de Hema's en Lendu's elkaar afslachten.
Overzicht Genocides[3]
| Jaar | Plaats | Slachtoffers | Aggressor | (Geschatte) aantal doden |
|---|---|---|---|---|
| 1492-1600 | Caraïben | Caraïbische indianen | Spanjaarden | > 1.000.000 |
| 1497-1779 | Newfoundland | Beothukindianen | Fransen, Micmacs | < 10.000 |
| 1498-1824 | Centraal- en Zuid-Amerika | Indianen | Spanjaarden | > 1.000.000 |
| 1572 | Frankrijk | Protestanten | Katholieken | > 10.000 |
| 1620-1890 | USA | Indianen | Amerikanen | > 1.000.000 |
| 1652-1795 | Zuid-Afrika | Bosjesmannen en Hottentotten | Afrikaners (Boeren) | > 10.000 |
| 1745-1770 | Aleoeten | Aleoetiërs | Russen | > 10.000 |
| 1788-1928 | Australië | Aboriginals | Australiërs | > 100.000 |
| 1800-1876 | Tasmanië | Tasmaniërs | Australiërs | < 10.000 |
| 1835 | Chathameilanden | Moriori | Maori | < 10.000 |
| 1904 | Zuidwest-Afrika (Namibië) | Herero | Duitsers | > 10.000 |
| 1915 | Armenië | Armeniërs | Turken | > 1.000.000 |
| 1917-1920 | Oekraïne | Joden | Oekraïners | > 10.000 |
| 1929-1939 | Rusland | Politieke tegenstanders | Russen | > 10.000.000 |
| 1939-1945 | Bezet Europa | Joden, Roma, Polen, Russen | Nazi's | > 10.000.000 |
| 1940 | Katyn | Poolse officieren | Russen | > 10.000 |
| 1941-1945 | Joegoslavië | Serviërs | Kroaten | > 100.000 |
| 1943-1946 | Rusland | Etnische minderheden | Russen | > 100.000 |
| 1947 | India en Pakistan | Hindoes, Moslims | Moslims, Hindoes | > 100.000 |
| 1955-1972 | Soedan | Zuid-Soedanezen | Noord-Soedanezen | > 100.000 |
| 1957-1968 | Brazilië | Indianen | Brazilianen | > 10.000 |
| 1962-1963 | Rwanda | Tutsi | Hutu | > 10.000 |
| 1964 | Zanzibar | Arabieren | Negers | < 10.000 |
| 1965-1967 | Indonesië | Communisten en Chinezen | Indonesiërs | > 100.000 |
| 1966 | Nigeria | Igbo's | Noord-Nigerianen | < 10.000 |
| 1970er jaren | Paraguay | Aché-indianen | Paraguayanen | < 10.000 |
| 1971 | Bangladesh | Bengali | Pakistaans leger | > 1.000.000 |
| 1971-1979 | Uganda | Ugandezen | Idi Amin | > 100.000 |
| 1972-1973 | Burundi | Hutu | Tutsi | > 100.000 |
| 1975-1976 | Oost Timor | Timorezen | Indonesiërs | > 10.000 |
| 1975-1979 | Cambodja | Cambodjanen | Rode Khmer | > 1.700.000 |
| 1975-1990 | Libanon | Moslims, Christenen | Christenen, Moslims | > 10.000 |
| 1976-1983 | Argentinië | Argentijnse burgers | Argentijnse leger | > 10.000 |
| 1977-1979 | Equatoriaal-Guinea | Tegenstanders | Francisco Macías Nguema | > 10.000 |
| 1978-1979 | Centraal-Afrikaanse Republiek | Tegenstanders | Keizer Bokassa | < 10.000 |
Zie ook
Externe links
- Wet internationale misdrijven, Art. 3. Dit artikel stelt genocide strafbaar
- Centrum voor Holocaust en Genocide Studies Amsterdam
- De acht stadia van genocide, door Gregory Stanton
Referenties
- º Staff. A review of American Holocaust: The Conquest of the New World (by David Stannard), on the website of Oxford University Press (the publishers)
- º The Story Of... Smallpox
- º Jared Diamond - The third chimpanzee, pg 284-286