Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Cel (biologie)
In de biologie is de cel de kleinste eenheid waaruit ieder organisme of levend wezen is opgebouwd en die alle genetische informatie van dat organisme bevat.
Alle planten, dieren, schimmels en bacteriën bestaan uit cellen. De cel bestaat onder meer uit een celmembraan, dat de inhoud omgeeft, het cytoplasma waarin (behalve bij bacteriën) een celkern aanwezig is. Het cytoplasma bestaat zelf uit cytosol en celorganellen. Er zijn ook levende wezens die slechts uit één cel bestaan: de eencelligen. Bij bacteriën, schimmels en planten komt naast het celmembraan ook nog een celwand voor terwijl een dierlijke cel alleen door een celmembraan omgeven is.
Indeling
- Prokaryoten (pro=voor; karyon=kern)
- Deze groep bevat de meeste soorten op aarde, hiervan zijn de bacteriën het meest bekend.
- Grootte: 0,5 - 3 micrometer
- Circulaire chromosomen in het cytoplasma
- Bacteriën
- Archaea
- Enkelvoudige celmembraan
- Celwand bevat glycoproteïnen (evenals eukaryoten)
- Eukaryoten (Eu=goed, echt; karyon= kern)
- Groter dan 3 micrometer
- Lineaire chromosomen in de celkern
- Celwand bevat glycoproteïnen
- Bevatten mitochondriën (Eukaryoten zijn aeroob)
- Schimmels
- Wel een celwand
- Geen bladgroenkorrels
- Grotendeels haploïd
- Planten
- Wel een celwand
- Wel plastiden zoals chloroplasten: bladgroenkorrels (al zitten niet in elke cel van het meercellig organisme noodzakelijkerwijs bladgroenkorrels; bijvoorbeeld in sommige wortelcellen)
- Meestal 1 grote vacuole
- Gevarieerde levenscyclus. Vaak diploïd met een korte haploïde fase (zoals vaatplanten) maar ook met een lange haploïde fase en een korte diploïde fase komt voor (zoals mossen) of polyploïd
- Dieren
- Geen celwand
- Meerdere kleinere vacuolen
- Geen bladgroenkorrels
- Diploïd
De microscoop en later de donkerveldmicroscoop en de fasecontrastmicroscoop maakten het mogelijk cellen te ontdekken en de samenstelling en opbouw ervan te bestuderen; de elektronenmicroscoop heeft het aanvankelijke simpele model van de bouw van de cel geweldig verfijnd.
Diagram van een typische dierlijke cel
Organellen:
- Nucleolus (celkernlichaampje)
- Nucleus (celkern)
- Ribosomen
- Blaasje
- Ruw endoplasmatisch reticulum (ER)
- Golgi-apparaat
- Microtubule
- Glad endoplasmatisch reticulum (ER)
- Mitochondriën
- Peroxisoom
- Cytoplasma
- Lysosoom
- Centriolen
Diagram van een typische plantencel
Organellen (en enkele andere belangrijke structuren)
- Nucleolus
- Nucleus (celkern)
- Ribosomen (in ruw ER)
- Chloroplast
- Leukoplast
- Endoplasmatisch reticulum (ER)
- Golgi-apparaat (Golgisysteem)
- Cytoskelet
- Mitochondrium
- Vacuole
- Cytoplasma
- Celmembraan
- Peroxisoom
- Celwand
- Plasmodesmata
- Cytoskelet