Bibliotheek (algemeen)

Een bibliotheek (Grieks: βιβλιοθηκη bibliothèkè, „boekenbewaarplaats”) is een verzameling boeken en andere documenten, of de plaats waar een dergelijke verzameling beheerd wordt.

Functie

Een "traditionele" bibliotheek verzamelt, ordent en stelt documenten beschikbaar. Onder documenten wordt het werk (alle neerslag uit intellectuele en creatieve activiteiten van mensen) en de informatiedrager verstaan. Heden ten dage kan men zich voorstellen dat een werk op verschillende manieren kan worden opgeslagen, van Kazaa tot de Library of Congress in Washington.

Soorten bibliotheken

Openbare bibliotheken

Een openbare bibliotheek stelt over het algemeen zowel boeken, tijdschriften als muziekdragers beschikbaar aan het grote publiek. Een variant is de kunstuitleen, waar kunstwerken tegen vergoeding een poosje bij iemand thuis mogen pronken. Ook zijn er aparte uitleenfaciliteiten voor muziek, de muziekbibliotheken (ook wel discotheek of fonotheek genoemd). De Centrale Discotheek van Rotterdam is de grootste fonotheek van Europa, met 250.000 audio-cd’s en 300.000 lp’s; deze zijn allemaal uitleenbaar.

In België (Vlaanderen) wordt ook een onderscheid gemaakt tussen een Bewaarbibliotheek en een Uitleenbibliotheek. Daar waar de bewaarbibliotheek vooral een conserverende doelstelling heeft en een steeds groeiende collectie nastreeft, wil de uitleenbibliotheek vooral actuele zaken in collectie houden. De uitleenbibliotheek, die in Vlaanderen ook vaak openbare bibliotheek wordt genoemd, verkoopt periodiek een deel van haar collectie, om plaats te maken voor nieuwe boeken.

Een nieuwe verschijning op het strand is de Strandbibliotheek, een kleine openbare bibliotheekvestiging alwaar gratis, maar maximaal voor één dag, een boek kan worden geleend.

Nationale bibliotheken

Een nationale bibliotheek verzamelt zoveel mogelijk informatiedragers die in of over een bepaald land worden uitgegeven. De Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag is de nationale bibliotheek van Nederland. Ze omvat het Depot van Nederlandse publicaties, een zeer groot deel van de publicaties die in Nederland verschijnen en die op grond van depotplicht in de KB komen. Deze collectie mag alleen in de KB ingezien worden, maar van een flink deel van de collectie is een tweede exemplaar voor uitleen beschikbaar. De Koninklijke Bibliotheek van België in Brussel vervult een vergelijkbare functie voor België.

Wetenschappelijke bibliotheken

Aan elke universiteit of ander hoger opleidingsinstituut is een wetenschappelijke bibliotheek met specialistische vakliteratuur verbonden. De oudste universiteitsbibliotheek van Nederland is de Universiteitsbibliotheek Leiden, de grootste is de bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, met vele bijzondere collecties van kinder- tot kookboeken. Bij de universiteitsbibliotheken mogen bijzondere en/of kostbare werken ook alleen ingezien worden.

De meeste wetenschappelijke organisaties en instituten hebben de beschikking over een eigen specialistische wetenschappelijke bibliotheek. Zo verzamelt een museumbibliotheek werken over onderwerpen die de museumcollectie betreffen.

Muziekbibliotheek

Een muziekbibliotheek verzamelt vooral bladmuziek, en soms ook boeken over muziek of opnames. Voorbeelden zijn de bibliotheken en bladmuziekcollecties van conservatoria, symfonieorkesten en ensembles, de Nederlandse Muziekbibliotheek van de Omroep, en organisaties van amateurorkesten en -koren.

Digitale bibliotheek

Een recente ontwikkeling is de Digitale bibliotheek, meestal te raadplegen in de plaatselijke bibliotheek of via Internet. Het grote verschil met de gewone bibliotheek is dat er geen collectie aan verbonden is. Een digitale bibliotheek verwijst meer naar bronnen, welke vaak buiten de eigen collectie vallen. Het wel of niet in bezit hebben in eigen collectie is van minder belang.

Op 20 november 2008 zag de online te raadplegen portaalsite Europeana, een website die de bezoeker naar andere plekken leidt, het levenslicht. Deze site biedt meer dan twee miljoen cultuuritems aan waaronder beeldopnames, foto's, archiefstukken, schilderijen, boeken en filmfragmenten uit geheel Europa.

Rubricering van boeken

Elk informatief boek in een bibliotheek draagt meestal een nummer van een bepaalde onderwerpscodering of plaatsingssysteem, bijvoorbeeld een SISO-nummer. Daarmee wordt het onderverdeeld in onderwerpen. Ook worden de eerste vier letters van de schrijver op het etiket vermeld. Zie ook: