Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vlag van Nederland
↑ Vlag van Nederland (ratio 2:3).De vlag van Nederland is de vlag van het land Nederland. Zij staat daarnaast symbool voor de eenheid en de onafhankelijkheid van het gehele Koninkrijk der Nederlanden. Het rood-wit-blauw is zowel te land als ter zee in gebruik als civiele vlag, dienstvlag en oorlogsvlag.
De Nederlandse vlag is een horizontale driekleur in rood, wit en blauw. In de vlaginstructie van het Ministerie van Algemene Zaken worden de kleuren benoemd als helder vermiljoen, helder wit en kobaltblauw. In normblad 3055 zijn deze kleuren vastgesteld in Eclairage-coördinaten. Deze kleuren zijn niet direct in Pantone-codering om te zetten, zodat voor de laatste uiteenlopende waarden gebruikt worden.
Over de afmetingen van de vlag zijn geen voorschriften. In de niet bekrachtigde Vlaggenwet van 1937 werd de verhouding tussen hoogte en lengte vastgesteld als 2:3, en over het algemeen wordt die verhouding nog steeds nagevolgd.
Geschiedenis
Prinsenvlag
↑ De Prinsenvlag.
↑ Vlag van de Lage Landen onder Karel V.De vroegste voorbeelden van de driekleur stammen uit de 16e eeuw. De eerste versie die genoemd wordt (1572) is een veelbanige geuzenbanier in de livreikleuren van Willem van Oranje (wit en blauw), aangevuld met oranje. De oudstbekende gedateerde afbeelding (2 december 1575) werd gemaakt door Jan van Hout, stadssecretaris van Leiden, in het album amicorum van Janus Dousa. Bij het sluiten van de Unie van Utrecht in 1579 werd het oranje-blanje-bleu de officiële vlag. Dit was de oorspronkelijke vlag van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, maar in de loop van minder dan een eeuw werd het oranje vervangen door rood, zodat bij het eind van de Tachtigjarige Oorlog in 1648, de vlag de-facto veranderd was in rood-wit-blauw, al werd nog wel gesproken van de "Oranjevlag".
Er zijn verschillende mogelijke redenen aangedragen voor de verandering van oranje naar rood. Er is geopperd dat rood de voorkeur van zeelui genoot, dat de kleur op afstand meer opviel, dat die minder verbleekte, dat er een tekort aan oranje kleurstof ontstond, dat de oranje kleurstof uit geel en rood was opgebouwd en het geel verbleekte, zodat er alleen rood overbleef, dat een nieuw procedé een donkerder oranje opleverde, dat het huis Oranje minder geliefd werd en tenslotte dat de Staten-Generaal het rood uit hun eigen vlag introduceerden, maar geen van deze verklaringen kan echt aannemelijk gemaakt worden.
Franse Tijd
In 1787 namen de concurrente Staten aan dat de vlag Oranje-Wit-Blauw was (prinsgezinden) en juist dat die dat niet was (patriotten), maar het gezag van beide beslissingen is uiteraard twijfelachtig. Nadat de Fransen in 1794 het land binnengevallen waren, besloten de Staten-Generaal in 1796 dat de kleuren Rood-Wit-Blauw moesten zijn. Dit zou het definitieve einde van het oranje geweest moeten zijn. Echter, doordat dat de Staten-Generaal twee weken later werden afgeschaft, boette dit besluit nogal aan kracht in.
Na de Franse Tijd werd de vlag opnieuw ingevoerd als Rood-Wit-Blauw, maar zonder directe wettelijke fundering. Alleen doordat werd vastgesteld dat de wetten van het Koninkrijk Holland van kracht zouden blijven, waarbij dat koninkrijk om te beginnen stilzwijgend de wetten van de republiek had overgenomen, had de vlag strikt genomen een wettelijke grondslag in het besluit van 1796.
Officiële aanname van het rood-wit-blauw
In de jaren dertig van de twintigste eeuw kwam de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) op. De NSB beweerde dat oranje-blanje-bleu de echte Nederlandse vlag was. Weinigen wisten dat zij hierin historisch gezien ongelijk hadden, en het was niet eenvoudig aan te geven welke wet de status van het oranje-wit-blauw als de nationale vlag ontkende, maar het was vooral het aandringen van die partij dat er toe leidde dat de regering onder aanvoering van Hendrikus Colijn de kleuren rood-wit-blauw officieel wilde vastleggen.
Op 19 februari 1937 tekende Koningin Wilhelmina op haar vakantieverblijf in Zell am See het kortste Koninklijk Besluit ooit, luidend: "De kleuren van de vlag van het Koninkrijk der Nederlanden zijn rood, wit en blauw."[1]
Tijdens de Tweede Wereldoorlog, die voor het Koninkrijk duurde van 10 mei 1940 tot 15 augustus 1945, bleef het rood-wit-blauw in gebruik. Tijdens het dieptepunt van de oorlog waren alleen nog Suriname en het Gebiedsdeel Curaçao niet bezet door nazi-Duitsland of Japan. In het bezette Nederland bleef het rood-wit-blauw echter met toestemming van de Duitsers de nationale vlag, maar het gebruik ervan werd door hen sterk beperkt.[2]
Na de Tweede Wereldoorlog zijn preciezere tinten voor de kleuren rood, wit en blauw vastgesteld. De kleuren van de Nederlandse vlag kunnen sindsdien meer precies worden benoemd als helder vermiljoen, helder wit en kobaltblauw.[2] Dat blauw verschilt van het donkerder Nassaus blauw.
Er zijn ook tegenwoordig nog mensen die het oranje-wit-blauw als de echte vlag beschouwen, maar het algemeen gebruik is nu om de Nederlandse verbondenheid met het koninklijk huis te tonen door boven de vlag een oranje wimpel te hijsen. De originele Nederlandse vlag is echter af en toe nog terug te zien in de sportkleding van de Nederlandse voetbal- of hockeyelftallen, (licht)oranje shirts, witte broeken en azuurblauwe kousen.
Vlaginstructie
Voor de Nederlandse vlag bestaat een vlaginstructie van de Nederlandse overheid voor aan de overheid gerelateerde instellingen, die aangeeft wanneer de Nederlandse vlag gehesen wordt, en op welke manier.
De data waarop de vlag gehesen wordt van rijksgebouwen liggen vast in een instructie van de minister-president van 22 december 1980. Aan particulieren, bedrijven en instellingen wordt gevraagd deze instructie, zo veel als mogelijk is, te volgen. Dit laatste is echter niet verplicht. Een bespreking van de instructie uit 1980 volgt hieronder. De instructie is inmiddels een aantal keer herzien, het recentst op 12 juni 2009.
Bij het uitsteken van de Nederlandse vlag wordt onderscheid gemaakt tussen "uitgebreid vlaggen" en "beperkt vlaggen". Uitgebreid vlaggen wil zeggen dat de vlag wordt uitgestoken van alle rijksgebouwen, zoals gebruikelijk is op Koninginnedag. Bij "beperkt vlaggen" steekt men de vlag alleen uit van de hoofdgebouwen van de departementen en van de hoofdgebouwen van de instellingen die niet (rechtstreeks) onder de departementen vallen. Dit zijn de Kamers der Staten-Generaal, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer, het Kabinet der Koningin en de Hoge Raad der Nederlanden.
Vaste data voor het vlaggen
Er is een aantal vaste data waarop van de rijksgebouwen of uitgebreid (UV) of beperkt (BV) gevlagd moet worden. Als een datum op een zondag of op een algemeen erkende christelijke feestdag valt, wordt op de tussen haakjes vermelde datum gevlagd. Bij verjaardagen van leden van het Koninklijk Huis en op Koninginnedag mag de vlag in combinatie met een oranje wimpel worden gehesen (W).
Wat betreft de leden van het Koninklijk Huis geldt de vlaginstructie alleen voor troonopvolgers (de Prins van Oranje, prinses Máxima en prinses Catharina-Amalia), niet voor overige familieleden van het Koninklijk Huis. Daarom zijn de prinsessen Alexia en Ariane niet in dit overzicht opgenomen.
| 31 januari (1 februari) | Verjaardag van Koningin Beatrix | BV W |
| 27 april (28 april) | Verjaardag van de Prins van Oranje, Prins Willem-Alexander | BV W |
| 30 april (29 april) | Koninginnedag | UV W |
| 4 mei (4 mei) | Nationale Dodenherdenking, met halfstok vlaggen van 18.00 uur tot zonsondergang (ca. 21.10 uur zomertijd). | UV |
| 5 mei (5 mei) | Nationale Bevrijdingsdag | UV |
| 9 mei (9 mei) | Europadag. De Nederlandse vlag wordt samen met de vlag van Europa gehesen. | UV |
| 17 mei (18 mei) | Verjaardag Prinses Máxima | BV W |
| Laatste zaterdag van juni | Nederlandse Veteranendag | UV |
| 15 augustus (16 augustus) | Formeel einde Tweede Wereldoorlog | UV |
| 3e dinsdag in september | Opening van de Staten-Generaal (alleen in Den Haag) | UV |
| 7 december (8 december) | Verjaardag Prinses Amalia | BV W |
| 15 december (16 december) | Koninkrijksdag | BV |
Oranje wimpel
Op Koninginnedag en op de hierboven vermelde verjaardagen van leden van de Koninklijke familie wordt de vlag gehesen met oranje wimpel. De vlag wordt zonder oranje wimpel gehesen bij alle andere gelegenheden.
Vlaggen bij bijzondere gelegenheden
Bij bijzondere gebeurtenissen in de Koninklijke familie (geboorte, huwelijk, overlijden) zal er telkens een speciale regeling komen, die van geval tot geval bekend zal worden gemaakt. In ieder geval wordt er niet op een zondag gevlagd. Tijdens officiële bezoeken van staatshoofden wordt alleen gevlagd in de plaatsen die worden bezocht. Zowel bij het overlijden van Prinses Juliana als bij het overlijden van Prins Bernhard werd de Oranjewimpel vervangen door een zwarte rouwwimpel.
Officieel protocol
NB: dit protocol is voor overheidsinstellingen. Burgers en bedrijven wordt verzocht dit protocol te volgen maar zijn daartoe niet verplicht.
- Een vlag is een eerbetoon aan een natie en hoort daarom niet 's nachts buiten te hangen. Het hijsen van de vlag gebeurt dan ook bij zonsopgang, het neerhalen bij zonsondergang. Alleen wanneer een landsvlag aan beide zijden door schijnwerpers wordt belicht, mag deze na zonsondergang blijven hangen. Er is een eenvoudige vuistregel voor het uiterlijke tijdstip van neerhalen van de vlag. Dit is het moment wanneer er geen zichtbaar verschil meer is tussen de afzonderlijke kleuren van de vlag.
- Een vlag mag de grond niet raken.
- Op de Nederlandse vlag behoort, tenzij daartoe gerechtigd, geen enkele versiering of andere toevoeging te worden aangebracht. Ook het gebruik van een vlag louter voor versiering behoort te worden nagelaten. Wel mag vlaggendoek voor versiering -bijvoorbeeld in de vorm van draperieën- worden gebruikt.
- De oranje wimpel wordt officieel alleen gebruikt op verjaardagen van leden van het Koninklijk Huis en op Koninginnedag. De oranje wimpel moet minimaal dezelfde lengte hebben of iets langer zijn dan de diagonaal van de vlag.
Halfstok vlaggen
Het halfstok hijsen van de vlag behoort op de volgende wijze te geschieden: eerst wordt de vlag vol gehesen, daarna wordt zij langzaam en statig neergehaald, totdat het midden van de vlag op de helft van de normale hoogte is gekomen, waarna de vlaggenlijn wordt vastgebonden; de vlag wordt niet opgebonden. Bij het neerhalen van een halfstok gehesen vlag wordt deze eerst langzaam en statig vol gehesen en vervolgens op dezelfde wijze neergehaald. De vlaginstructie schrijft expliciet voor dat er halfstok gevlagd moet worden, in tegenstelling tot de mogelijkheid dat er rouw getoond moet worden met de vlag. Dit veroorzaakt bij voortduring problemen met situaties waarin halfstok vlaggen niet mogelijk of niet gebruikelijk is, zoals met vlaggen vastgemaakt aan een vlaggenstok.
Halfstok vlaggen van rijksgebouwen vindt in ieder geval plaats op 4 mei en daarnaast wanneer de minister-president hiervoor een bijzondere vlaginstructie uitvaardigt omdat gebeurtenissen in binnen- of buitenland daartoe aanleiding geven.
Het hijsen van meer vlaggen
Bij het hijsen van meer vlaggen behoren deze van gelijke afmetingen te zijn en zo mogelijk op gelijke hoogte te worden gehesen. Bij het ontplooien van twee vlaggen is de ereplaats rechts, gerekend met de rug naar de vlaggen. Daar behoort dus de Nederlandse vlag. Bij drie vlaggen behoort de Nederlandse vlag in het midden. Als de provinciale en de gemeentelijke vlag naast de Nederlandse vlag komen, is de opstelling in het (met de rug naar de vlaggen): Nederlandse vlag midden, provinciale vlag rechts en gemeentelijke vlag links. De vlaginstructie maakt hierbij een uitzondering voor een gemeentelijke aangelegenheid, waarvoor de volgorde van provincievlag en gemeentevlag omgekeerd moeten worden. Indien naast een landsvlag vlaggen van andere naties worden gehesen, is voor de onderlinge rangorde over het algemeen in de eerste letter van de namen van de betrokken landen in de Franse taal bepalend. De vlaginstructie geeft hier echter geen uitsluitsel over, maar geeft aan dat er contact opgenomen moet worden met de Directie Kabinet en Protocol.
Opvouwen van de vlag
De juiste wijze voor het vouwen van de vlag is als volgt:
- Twee vlaggendragers pakken de vlag vast in de lengterichting met één hand op de scheiding van rood en wit, en met de andere hand aan het einde van het blauw;
- de vlag wordt nu overlangs dichtgevouwen, zodanig dat wit opgesloten wordt tussen rood en blauw (er ontstaat dus een Z-vorm);
- met rood boven, wordt de vlag vervolgens tweemaal dubbelgeslagen, zodanig dat het blauw boven komt te liggen (lus en touw aan de broekingszijde bovenop).
Beïnvloeding van andere vlaggen
 Zie Lijst van vlaggen gebaseerd op de Nederlandse vlag voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De Nederlandse vlag, zowel de Prinsenvlag als de huidige vlag, heeft andere landen beïnvloed een soortgelijke vlag te gebruiken. De Vlag van New York City en enkele andere steden in de staat New York gebruiken de kleuren van de Prinsenvlag. In Zuid-Afrika gebruikten enkele boerenstaten vlaggen die op de Nederlandse gebaseerd waren, waaronder Transvaal, Oranje Vrijstaat en Natalia. Maar ook de nationale vlag van Zuid-Afrika was tot 1994 op de Nederlandse gebaseerd. Zelfs de huidige vlag van Zuid-Afrika bevat elementen via die vorige vlag aan de Nederlandse vlag ontleend zijn.
De vlag van Rusland heeft precies dezelfde kleuren als de Nederlandse alleen in een andere volgorde. Volgens één theorie heeft Peter de Grote, die Nederland bezocht omtrent scheepszaken, de vlag overgenomen en mee naar Rusland gebracht. Er zijn echter sterke aanwijzingen dat de Russische vlag al werd gebruikt vóór het bezoek van Peter de Grote aan Nederland. Zodoende is het twijfelachtig of de Nederlandse vlag hier daadwerkelijk invloed op gehad heeft.
Lijst van Nederlandse Vlaggen
Zie ook
Externe links
- Officiële vlaginstructie op de website van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
- De Nederlandse vlag
(nl) Het Vlaggelied op Wikisource
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Flags of the Netherlands op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- De tekst van een eerdere versie van dit artikel is gedeeltelijk afkomstig van de website van het Ministerie van Algemene Zaken.
- Informatie over de oudste afbeeldingen van de Nederlandse vlag in Karel Bostoen : Hart voor Leiden : Jan van Hout (1542-1609), stadssecretaris, dichter en vernieuwer. Hilversum : Uitgeverij Verloren, 2009. p.82-84
- º Wilhelmina en De Minister van Staat, Minister van Koloniën, Voorzitter van den Raad van Ministers (19 februari 1937): Koninklijk Besluit nr. 93, Zell am See.
- ↑ 2,0 2,1 Flags of the World (2006): The Netherlands - Kingdom of the Netherlands, geraadpleegd op 14 juni 2007.
| Vlaggen in het Koninkrijk der Nederlanden | |
|---|
|
| Europa: | Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · Ierland · IJsland · Italië · Kosovo · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit–Rusland · Zweden · Zwitserland |
| Afhankelijke gebieden: | Åland · Athos · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jersey · Man |