Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
New York (staat)
 | |||||
| |||||
| |||||
| Oppervlakte | 141.205 km² (13,3% water) | ||||
| Inwoners | 19.465.197 (159 inw/km²) | ||||
| Hoofdstad | Albany | ||||
| Gouverneur | Andrew Cuomo (D) | ||||
| Tijdzone | Eastern Standard Time (UTC−5) | ||||
| Toegetreden | 26 juli 1788 | ||||
| Bijnaam | Empire State | ||||
| ISO 3166-2 | US-NY | ||||
| Kaart van State of New York | |||||
| |||||
New York is een van de staten van de Verenigde Staten. De standaardafkorting voor de "Empire State", zoals de bijnaam luidt, is NY. De hoofdstad is Albany. De staat behoort tot de midden-atlantische en noordoostelijke regio's van de Verenigde Staten en is de op twee na dichtstbevolkte staat van het land. New York deelt zijn grenzen met de staten New Jersey en Pennsylvania in het zuiden en Connecticut, Massachusetts en Vermont in het oosten. De staat heeft ook een maritieme grens met de staat Rhode Island ten oosten van Long Island. Verder grenst New York ook aan de Canadese provincies Ontario in het westen en Quebec in het noorden. Vaak verwijst men naar de staat met New York State om onderscheid te maken met de gelijknamige stad New York.
New York (City) is de grootste stad van de staat en ook van de hele Verenigde Staten. Het staat historisch bekend als toegangspoort voor immigranten die de Verenigde Staten binnenkwamen via Ellis Island en ook vanwege zijn financiële, culturele en industriële status. Zowel de staat als de stad werden vernoemd naar Jacobus Stuart, de zeventiende-eeuwse hertog van York die later koning Jacobus II van Engeland werd.
New York werd aan het begin van de zeventiende eeuw, toen Nederlanders en Fransen zich in de regio vestigden, bewoond door de inheemse volken Algonkin, de Irokezen en de Lenni-Lenape. Het gebied werd voor het eerst officieel opgeëist door Henry Hudson in 1609 waarna Nederlandse forten ter hoogte van Fort Oranje werden opgericht in 1614, niet ver van de huidige hoofdstad Albany. De Nederlanders koloniseerden de gebieden van Albany en Manhattan in 1624 en de Britten annexeerden vervolgens Manhattan en de kolonie in 1664.
De grenzen van de Britse kolonie met de naam Provincie van New York waren in grote mate gelijk aan die van de huidige staat. Ongeveer een derde van alle veldslagen van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog vonden plaats in New York. De staat verklaarde zich onafhankelijk op 9 juli 1776 en bekrachtigde haar grondwet in 1777. Op 26 juli 1788 ratificeerde de staat New York als 11e staat van de Verenigde Staten de Amerikaanse grondwet.
Geschiedenis
 Zie Nieuw-Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het gebied dat nu de staat New York heet, werd eerst door de Nederlanders gekoloniseerd, die Fort Nassau en later Fort Oranje stichtten bij wat nu Albany is. Zij stichtten ook Nieuw-Amsterdam op het eiland Manhattan. In de jaren 1660 kregen de Engelsen de macht, waarna zij Nieuw-Amsterdam omdoopten tot New York, ter ere van de hertog van York.
| Zie Amerikaanse revolutie voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
New York was een van de dertien koloniën die in de 18e eeuw in opstand kwamen tegen de Britse overheersing. Op 26 juli 1788 werd New York formeel, als 11de, een staat van de Verenigde Staten.
Geografie
De staat New York beslaat 141.205 km², waarvan 122.409 km² land. Het hoogste punt is de top van Mount Marcy op 1629 m boven zeeniveau.
New York grenst in het noorden en westen aan Canada en de meren Eriemeer en Ontariomeer. In het zuiden grenst het aan de staten Pennsylvania en New Jersey, en in het oosten aan Connecticut, Massachusetts en Vermont.
New York is rijk aan meren en rivieren. Het grote Champlainmeer vormt een gedeelte van de grens met Vermont. De belangrijkste rivier is de Hudson die in de staat ontspringt en bij de stad New York in de Atlantische Oceaan stroomt. Bekend zijn tevens de Niagarawatervallen op de grens met Canada. De belangrijkste eilanden zijn Manhattan, Long Island en Staten Island.
-
Mount Marcy
-
Niagarawatervallen
-
Hudson-rivier
Demografie en economie
| Verloop populatie | ||||
|---|---|---|---|---|
| Jaar | Populatie | %± | ||
| 1790 | 340.120 | - | ||
| 1800 | 589.051 | 73,2% | ||
| 1810 | 959.049 | 62,8% | ||
| 1820 | 1.372.851 | 43,1% | ||
| 1830 | 1.918.608 | 39,8% | ||
| 1840 | 2.428.921 | 26,6% | ||
| 1850 | 3.097.394 | 27,5% | ||
| 1860 | 3.880.735 | 25,3% | ||
| 1870 | 4.382.759 | 12,9% | ||
| 1880 | 5.082.871 | 16,0% | ||
| 1890 | 5.997.853 | 18,0% | ||
| 1900 | 7.268.894 | 21,2% | ||
| 1910 | 9.113.614 | 25,4% | ||
| 1920 | 10.385.227 | 14,0% | ||
| 1930 | 12.588.066 | 21,2% | ||
| 1940 | 13.479.142 | 7,1% | ||
| 1950 | 14.830.192 | 10,0% | ||
| 1960 | 16.782.304 | 13,2% | ||
| 1970 | 18.236.967 | 8,7% | ||
| 1980 | 17.558.072 | -3,7% | ||
| 1990 | 17.990.455 | 2,5% | ||
| 2000 | 18.976.457 | 5,5% | ||
| 2006 | 19.306.183 | 1,7% | ||
In 2000 telde New York 18.976.457 inwoners (134 per km 2), waarmee het de derde staat qua inwoners is na Californië en Texas. De economie van New York is de tweede grootste van de VS na die van Californië. Het bruto product van de staat bedroeg in 1999 755 miljard dollar. Landbouw en industrie zijn er niet onbelangrijk, maar New York - vooral de stad New York - is toch het meest bekend als financieel centrum van de wereld (zie New York Stock Exchange en Wall Street).
Omdat de wereldstad New York in het zuidelijkste deel van de staat zo verschillend is van de rest van de staat, wordt het gebied ten noorden van de stad vaak Upstate New York genoemd. Upstate New York is landelijker, dunner bevolkt en politiek gezien conservatiever dan de stad New York.
De belangrijkste steden in de staat zijn New York, Buffalo, Rochester, Syracuse en de hoofdstad Albany. De militaire academie West Point bevindt zich in de gelijknamige plaats. De staat ligt in de Eastern-tijdzone.
New York is een langzaam groeiende staat, met een hoog immigrantengehalte. In New York is 15.8% Afro-Amerikaans, 14,4% Italiaans, 14.2% Latijns-Amerikaans, 12.9% Iers en 11.1% komt uit Engeland.
De godsdienstige voorkeuren van de populatie in New York:
- Christen – 68%
- Rooms-katholiek – 38%
- Baptist – 7%
- Methodist – 6%
- Presbyterianist – 2%
- Episcopalist – 2%
- Lutheraan – 2%
- Pinksterchristen – 2%
- Anders – 9%
- Joods – 9% [1]
- Moslim – 2%
- Boeddhist – 1%
- Anders religieus – 4%
- Niet-gelovig – 13%
Bestuurlijke indeling
| Zie Lijst van county's in New York voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
New York is onderverdeeld in 62 county's.
Politiek
| Zie ook: Lijst van gouverneurs van New York |
Aan het hoofd van de uitvoerende macht van de staat staat een gouverneur, die direct gekozen wordt door de kiesgerechtigden in de staat. In 2010 is Andrew Cuomo van de Democratische Partij verkozen tot gouverneur van de staat New York.
De wetgevende macht bestaat uit het Volksvergadering van New York (New York State Assembly) met 150 leden en de Senaat van New York (New York State Senate) met 62 leden.
Externe link
| Noot
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met New York op Wikimedia Commons.
| Verenigde Staten |
|---|
|
