Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Wijzen uit het oosten
De wijzen uit het oosten of drie koningen zijn, binnen de christelijke traditie, de ’wijzen’ (Grieks: μάγοι, magoi) die Jezus van Nazareth na zijn geboorte kwamen vereren en geschenken van goud, wierook en mirre brachten. De termen ’wijzen’ en ’drie koningen’ worden in de christelijke traditie vaak afwisselend gebruikt, afhankelijk van de interpretatie van de Bijbeltekst en latere legenden.
De aanbidding der Koningen is een populair thema in de religieuze kunst. De wijzen maken deel uit van een traditionele kerststal, waarin ze vaak samen met kamelen worden afgebeeld.
Het bezoek van de wijzen uit het oosten aan Jezus wordt in het westers christendom oorspronkelijk gevierd op 6 januari. Sinds de vernieuwing van de liturgie wordt het feest in Nederland gevierd op de zondag tussen 2 en 8 januari, het hoogfeest van de Openbaring des Heren, in de volksmond Driekoningen.
Het verhaal
De vermelding van de wijzen komt in het Nieuwe Testament alleen voor in Matteüs 2:1-12. Hun herkomst wordt niet vermeld, behalve dat ze uit het oosten kwamen. Hun aantal en hun namen worden ook niet vermeld.
Er wordt verteld dat de wijzen "vanuit het oosten" naar Jeruzalem kwamen omdat zij de ster hadden zien opgaan van de pasgeboren ’koning der Joden’ en zij wilden hem eer bewijzen. Dit kwam koning Herodes I ter ore en hij schrok van het nieuws. Hij riep de schriftgeleerden en priesters samen om te weten te komen waar de messias geboren zou worden. Volgens de profetie was dat in Bethlehem. Daarna ontbood hij de wijzen en gaf hun de opdracht om de pasgeboren Messias in Bethlehem te gaan opzoeken. Hij zei dat hij wilde weten waar het kind was, zodat hij hem zelf ook eer kon gaan bewijzen.
Volgens Matteüs zagen de wijzen, terwijl ze in Jeruzalem waren, de ster die zij hadden zien opgaan weer aan het firmament.
De ster ging voor hen uit en bleef staan boven de plaats waar het kind verbleef. In dat huis vonden de wijzen Maria en de pasgeboren Jezus. Ze vielen op hun knieën en boden het kind goud, wierook en mirre aan.
God waarschuwde in een droom de wijzen ten slotte niet naar Herodes terug te gaan. Ze keerden daarom langs een andere route naar hun land terug. Toen Herodes ontdekte dat hij misleid was, liet hij, afgaande op het tijdstip dat hij van de magiërs had gehoord, alle jongetjes in Bethlehem tot de leeftijd van twee jaar vermoorden (de kindermoord van Bethlehem). Jozef was echter door God gewaarschuwd en was tijdig met Maria en Jezus gevlucht naar Egypte.
Oosten
Volgens historici en Bijbelgeleerden verwijst ’Oosten’ in het verhaal mogelijk naar Babylonië of Perzië.
Legende
Legendevorming heeft het Mattheüsverhaal uitgebreid. In het westers christendom bijvoorbeeld hebben zich een reeks tradities rond de wijzen uit het oosten ontwikkeld die geen basis hebben in het Bijbelse verhaal. Mattheüs noemt het aantal niet, maar volgens de traditie zijn er drie wijzen. Dit getal van drie werd wellicht vastgesteld aan de hand van het aantal geschenken dat ze meebrachten. In veel oosterse tradities zijn er niet drie maar twaalf wijzen.[1] In de Armeense traditie wordt bijvoorbeeld gesproken van twaalf wijzen, wat aansluit bij het belang van astrologie en getallensymboliek in die cultuur.
Namen
De drie wijzen heten volgens een westerse traditie:
| Naam | leeftijd, uiterlijk | herkomst | geschenk |
|---|---|---|---|
| Caspar | 20, een jonge man | Afrika | mirre |
| Melchior | 40, een blanke bebaarde grijsaard | Europa | goud |
| Balthasar | 60, een zwarte man met baard | Saba (Ethiopië) of uit Azië | wierook |
De koningen vertegenwoordigen daarmee de drie toen bekende werelddelen en drie leeftijden van de man. Volgens de legende werden de koningen later gedoopt door Sint-Thomas. Ze zouden daarna bisschoppen zijn geworden in India. Deze legende kan teruggeleid worden tot een schrijver in de 6e eeuw die zich baseerde op apocriefe bronnen.[2]
Deze namen stammen uit de middeleeuwen. Rond de 8e eeuw werden ze in de kroniek Excerpta latina barbari genoemd als Bithisarea, Melichior en Gathasp.[1]
In andere christelijke tradities komen andere namen voor. Bij de Syrische christenen bijvoorbeeld heten de drie wijzen Larvandad, Goesjnasap en Hormisdas.[3]
Beschrijving als ’wijzen’
In de Griekse grondtekst van het Bijbelboek Matteüs worden de wijzen uit het oosten met het woord μάγοι (magoi) aangeduid. Omdat dit woord soms priesters van het zoroastrisme (een oude Perzisch religie die nog bestaat in het huidige Iran en India) aanduidt, is wel verondersteld dat de wijzen uit het oosten Perzische priesters waren.[4][5][6] Het woord had echter ook bredere betekenissen, zoals geleerden of astrologen, en de link met het zoroastrisme is speculatief.
In een apocrief boek (het zogenaamde Arabische evangelie van de Kindertijd van Jezus) wordt het zo voorgesteld staat dat de wijzen Jezus bezochten omdat zijn komst door de profeet Zoroaster voorspeld was.[7] Dit anonieme werk, waarschijnlijk uit de vijfde of zesde eeuw, bevat fantastische en wonderlijke verhalen, zoals sprekende dieren en magische gebeurtenissen, die sterk afwijken van de stijl en de inhoud van de canonieke evangeliën. Het wordt minder betrouwbaar geacht als historische bron over Jezus.
De meeste wetenschappelijke commentaren zijn van mening dat een verband met het zoroastrisme niet met zekerheid kan worden vastgesteld,[8] omdat het woord μάγοι (magoi) in meer algemene zin ook gebruikt wordt voor mensen die toekomstige gebeurtenissen kunnen voorzien, of voor ’magiërs’ en ’astrologen’.[9]
De benaming ’drie koningen’ komt vanaf de 3e eeuw voor, waarschijnlijk werden zij in verband gebracht met Psalmen 72:11: „Laten alle koningen zich neerwerpen voor hem”.[1]
Zie ook
- Relikwieën van de Drie Koningen
- Aanbidding der Koningen (kunst)
- Driekoningen (feestdag 6 januari)
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Kerstmis |
|---|
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Three Wise Men op Wikimedia Commons.