| Turks (Türkçe)
|
| Gesproken in |
Turkije, Cyprus, Griekenland, Bulgarije, Irak, Syrië, Macedonië, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Roemenië, Moldavië, Azerbeidzjan en immigrantengemeenschappen in Duitsland, Frankrijk, Nederland, Oostenrijk, Oezbekistan Verenigde Staten, België, Zwitserland en andere Turkse diaspora
|
| Sprekers |
81 miljoen (moedertaal)
|
| Rang |
15-16 (afhankelijk van rekenwijze)
|
| Taalfamilie |
Altaïsch
|
| Creoolse talen |
|
| Alfabet |
Latijns
|
| Officiële status
|
| Officieel in |
*  Turkije
|
| Taalorganisatie |
Türk Dil Kurumu en Turksoy
|
| Taalcodes
|
| ISO 639-1 |
tr
|
| ISO 639-2(B) |
tur
|
| ISO 639-3 |
tur
|
Turks (Türkçe) is een van de Turkse talen en de officiële taal in Turkije. Het Turks is ook een van de officiële talen van Cyprus en enkele gemeenten van Macedonië. Buiten Turkije wordt de taal gesproken door Turkse minderheden in landen van de Balkan en de Kaukasus zoals Irak, Griekenland, Bulgarije, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Syrië, Roemenië, Moldavië en Azerbeidzjan. Turks wordt tevens gesproken door zeer veel immigranten in andere landen, zoals Nederland, België en Duitsland. Het is een agglutinerende taal met klinkerharmonie. Zeer vaak wordt het Turks als voorbeeld genoemd als men het heeft over agglutinerende talen. Door afstammelingen van Turkse emigranten (van het Ottomaanse Rijk) in het Midden-Oosten, de Turkomannen, in Irak, Irak en Syrië worden Turkse dialecten gesproken.
Het Turks maakt deel uit van de familie van Turkse talen, die ook gesproken worden in een groot deel van Centraal-Azië, en die een zo grote onderlinge verwantschap hebben, dat ze grotendeels onderling verstaanbaar zijn. De Turkse talen worden op hun beurt gerekend tot de Altaïsche talen, die hogerop zouden samenkomen met de Oeraalse talen. Dit laatste is niet onomstreden, maar wordt verdedigd door sommige academici, zoals de Oostenrijkse taalkundige dr. Phil. Hermann F. Kvergić [2].
Het Turks wordt geschreven met het - enigszins aangepaste - Latijnse alfabet. Zo zijn onder andere de letters x, q en w niet opgenomen in het alfabet, terwijl er wel andere, extra letters zijn toegevoegd, zoals ç, ğ, ı, ö, ş en ü. Met zijn aanpassingen noemt men dit het Türk alfabesi (Turks alfabet). Dit werd in 1928 in het kader van de Kemalistische hervormingen in Turkije ingevoerd. Tot dan werd het, eveneens enigszins aangepaste, Arabische alfabet gebruikt. In dat alfabet geschreven noemt men de taal meestal Osmaans (Turks: Osmanlıca).
Hoewel het eigenlijk dezelfde taal betreft, gaan de verschillen tussen het hedendaagse Turks en het Osmaans verder dan alleen het schrift. Het Osmaans is namelijk doorspekt met zeer veel Arabische en Perzische leenwoorden en door taalzuivering heeft men die invloed in het hedendaagse Turks drastisch gereduceerd. Hierdoor is er een groot verschil in woordenschat ontstaan. Terwijl het Osmaans als elitetaal voor de edelen, de geestelijkheid en de rijken voor het volk onverstaanbaar was, werd het puristische Öztürkçe, dat als reactie in opdracht van Kemal Atatürk werd ontworpen, ook door maar weinigen begrepen. Na een aantal zeer controversiële taalhervormingen, die niet zelden gepaard gingen met een (gewelddadige) regimewisseling, is de huidige Turkse schrijftaal ontstaan, die heel redelijk bij de spreektaal aansluit.
In de tabel hieronder staan enkele uitdrukkingen in het Turks met hun Nederlandse equivalent.
| Nederlands
|
Turks
|
| hallo |
merhaba
|
| goedemorgen |
günaydın
|
| doei |
güle güle
|
| alstublieft (in vraagvorm) |
lütfen
|
| dank u |
teşekkür ederim
|
| ja |
evet
|
| nee |
hayır
|
| Turks |
Türkçe
|
| Nederlands (Hollands) |
Hollandaca
|
| Nederlander (Hollander) |
Hollandalı
|
| Kunt u Nederlands spreken? |
Hollandaca konuşabiliyor musunuz?
|
| Ik weet het niet. |
Bilmiyorum
|
| Kunt u Engels spreken? |
İngilizce konuşabiliyor musunuz?
|
| Ik heet ..... |
Benim adım ......
|
| Hoe heet jij? |
Senin adın ne?
|
Uitspraak letters
Dit is de uitspraak van enkele letters uit het Turkse alfabet.
| c |
dzj (General [eng])
|
| ç |
tsj (Tsjechië)
|
| ş |
sj (sjouwen)
|
| ı |
ə (de)
|
| ğ |
overgangsletter, doğa de o wordt oo
|
| v |
W
|
| y |
j
|
| j |
zj (Jacques [fr])
|
| u |
oe
|
| ü |
u (minuut)
|
| ö |
korte eu (deur)
|
| g |
(garçon [fr])
|
Turks alfabet
Het Turks alfabet bevat 29 letters. De letters Ç, Ğ, İ, Ö, Ü en Ş komen niet voor in het Nederlands alfabet.De letters Q, W en X komen niet voor in het Turks, maar de W wordt wel gebruikt voor op het internet.
a - A
|
b - B
|
c - C
|
ç - Ç
|
d - D
|
e - E
|
f - F
|
g - G
|
|
ğ - Ğ
|
h - H
|
ı - I
|
i - İ
|
j - J
|
k - K
|
l - L
|
m - M
|
|
n - N
|
o - O
|
ö - Ö
|
p - P
|
r - R
|
s - S
|
ş - Ş
|
t - T
|
|
u - U
|
ü - Ü
|
v - V
|
y - Y
|
z - Z
|
|
Bronnen, noten en/of referenties
Bronnen, noten en/of referenties
- º [1] List of declarations made with respect to treaty No. 148 (Council of Europe, Status as of: 27/9/2009)
- º Dr. Phil. Hermann F. Kvergić - La Psychologie de Quelques Éléments des Langues Turques
|
1. Dr. Phil. Hermann F. Kvergić, La Psychologie de Quelques Éléments des Langues Turques (Wenen 1935)
Zie ook
Wikibooks: Cursus Turks (in opbouw)
Turkije
Zie Turks alfabet voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
