Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Natuurkundige grootheden en eenheden
In de natuurwetenschappen is het vaak van belang om de numerieke waarde van natuurkundige grootheden te bepalen. Dit gebeurt over het algemeen met behulp van meettechnieken. Op deze pagina een overzicht van de in de natuurkunde gebruikte grootheden en de daarvoor gebruikte eenheden.
De grondeenheden, zoals die zijn vastgelegd in het Système International (SI), zijn in de tabel op een gekleurde ondergrond aangegeven.
| Grootheid | Naam | SI-symbool | Uitdrukking in SI-grond-eenheden | Dimensie | |
|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||
| aantal deeltjes \ atomen | mol | mol | mol | ||
| hoek | radiaal | rad | 1 | m·m-1 | |
| ruimtehoek | steradiaal | sr | 1 | m2·m-2 | |
| lengte | meter | m | m | l | |
| massa | kilogram | kg | kg | m | |
| elektrische lading | coulomb | C | A·s | Q | |
| tijd | seconde | s | s | t | |
| frequentie | hertz | Hz | s-1 | t-1 | |
| radioactiviteit | becquerel | Bq | s-1 | t-1 | |
| katalytische activiteit | katal | kat | mol·s-1 | t-1 | |
| temperatuur | kelvin | K | K | T of Θ | |
| geabsorbeerde radioactieve dosis | gray | Gy | J·kg-1 | m2·s-2 | l2t-2 |
| radioactieve-dosisequivalent | sievert | Sv | J·kg-1 | m2·s-2 | l2t-2 |
| verlichtingssterkte | lux | lx | cd·sr·m-2 | mt-3 | |
| elektrische stroom | ampère | A | A | Qt -1 | |
| zelfinductie, wederzijdse inductie | henry | H | V·A-1·s | m2·kg·s-2·A-2 | l2mQ-2 |
| kracht | newton | N | m·kg·s-2 | lmt-2 | |
| energie, arbeid, warmte | joule | J | N·m | m2·kg·s-2 | l2mt-2 |
| vermogen | watt | W | J·s-1 | m2·kg·s-3 | l2mt-3 |
| lichtsterkte | candela | cd | cd | l2mt-3 | |
| lichtstroom | lumen | lm | cd·sr | l2mt-3 | |
| druk, mechanische spanning | pascal | Pa | N·m-2 | m-1·kg·s-2 | l-1mt-2 |
| magnetische fluxdichtheid, magnetische inductie | tesla | T | V·s·m-2 | kg·s-2·A-1 | mQ-1t-1 |
| elektrische spanning, elektromotorische kracht | volt | V | W·A-1 | m2·kg·s-3·A-1 | l2mQ-1t-2 |
| magnetische flux | weber | Wb | V·s | m2·kg·s-2·A-1 | l2mQ-1t-1 |
| weerstand | ohm | Ω | V·A-1 | m2·kg·s-3·A-2 | l2mQ-2t-1 |
| elektrische geleidbaarheid | siemens | S | A·V-1 | m-2·kg-1·s3·A2 | l-2m-1Q2t |
| elektrische capaciteit | farad | F | C·V-1 | m-2·kg-1·s4·A2 | l-2m-1Q2t2 |
|
| |||||
| specifieke lichtstroom | lumen per watt | lm·W-1 | |||
| oppervlak | vierkante meter | m2 | l2 | ||
| inhoud | kubieke meter | m³ [1] | l3 | ||
| molair volume | kubieke meter per mol | m³·mol-1 | l3 | ||
| golfgetal | m-1 | l-1 | |||
| concentratie | mol per kubieke meter | mol·m-3 | L-3 | ||
| hoeksnelheid | radialen per seconde | s-1, rad·s-1 | t-1 | ||
| soortelijk volume | kubieke meter per kilogram | m³·kg-1 | l3m-1 | ||
| dichtheid, soortelijke massa | kilogram per kubieke meter | kg·m-3 | l-3m | ||
| elektrische ladingsdichtheid | coulomb per kubieke meter | C·m-3 | m-3·s·A | l-3Q | |
| snelheid | meter per seconde | m·s-1 | lt-1 | ||
| versnelling | meter per seconde kwadraat | m·s-2 | lt-2 | ||
| kinematische viscositeit, diffussiecoëfficiënt | vierkante meter per seconde | m2·s-1 | l2t-1 | ||
| specifieke energie | joule per kilogram | J·kg-1 | m2·s-2 | l2t-2 | |
| snelheid geabsorbeerde dosis | gray per seconde | Gy·s-1 | m2·s-3 | l2t-3 | |
| blootstelling (aan röntgen- en gammastraling) | coulomb per kilogram | C·kg-1 | kg-1·s·A | m-1Q | |
| oppervlaktespanning | newton per meter | N·m-1 = J·m-2 | kg·s-2 | mt-2 | |
| luminantie | candela per vierkante meter | cd·m-2 | mt-3 | ||
| permeabiliteit | henry per meter | H·m-1 | m·kg·s-2·A-2 | lmQ-2 | |
| impuls,stoot | kilogrammeter per seconde | kg m s-1 | lmt-1 | ||
| moment | newtonmeter | N·m | m2·kg·s-2 | l2mt-2 | |
| molaire energie | joule per mol | J·mol-1 | m2·kg·s-2·mol-1 | l2mt-2 | |
| dynamische viscositeit | newtonseconde per vierkante meter | N·s·m-2 = Pa·s | m-1·kg·s-1 | l-1mt-1 | |
| energiedichtheid | joule per kubieke meter | J·m-3 | m-1·kg·s-2 | l-1mt-2 | |
| magnetische veldsterkte | ampère per meter | A·m-1 | l-1Qt-1 | ||
| elektrische stroomdichtheid | ampère per vierkante meter | A·m-2 | l-2Qt-1 | ||
| soortelijke warmte | joule per kelvinkilogram | J·K-1·kg-1 | m2·s-2·K-1 | l2t-2Θ-1 | |
| molaire geleiding | siemens per vierkante metermol | S·m2·mol-1 | kg-1·mol-1·s3·A2 | m-1Q2t | |
| complex vermogen | voltampère | V·A | m2·kg·s-3 | l2mt-3 | |
| elektrische veldsterkte | volt per meter | V·m-1 | m·kg·s-3·A-1 | lmQ-1t-2 | |
| elektrische geleiding | siemensmeter | S·m-1 | m-3·kg-1·s3·A2 | l-3m-1Q2t | |
| permittiviteit | farad per meter | F·m-1 | m-3·kg-1·s4·A2; | l-3m-1Q2t2 | |
| thermische geleiding | watt per meterkelvin | W·m-1·K-1 | m·kg·s-3·K-1 | lmt-3Θ-1 | |
| warmtecapaciteit, entropie | joule per kelvin | J·K-1 | m2·kg·s-2·K-1 | l2mt-2Θ-1 | |
| molaire warmtecapaciteit, molaire entropie | joule per kelvinmol | J·K-1·mol-1 | m2·kg·s-2·K-1·mol-1 | l2mt-2Θ-1 | |
Andere eenheden
Hieronder volgen nog enkele andere regelmatig gebruikte niet-SI-eenheden. Dit kunnen bijvoorbeeld oudere eenheden zijn die nog wel gebruikt worden, of eenheden die zo handig zijn dat men ze blijft gebruiken. Ook genoemd zijn enkele eenheden die strikt genomen geen eenheden zijn, maar wel in het algemeen spraakgebruik zo gezien worden (zoals decibel en magnitude).
| Grootheid | Eenheid of eenheden |
|---|---|
| lengte of afstand, van klein naar groot | ångström, duim, voet, el, mijl, astronomische eenheid[2], lichtjaar, parsec[2] |
| lage concentraties | ppm, ppb, ppt |
| druk | mm Hg (of torr), cm H2O, atmosfeer |
| energie | calorie, kilojoule, kilowattuur, elektronvolt[2] |
| frequentie | omwentelingen per minuut (rpm), radialen per seconde |
| geluidsniveau | decibel, dB(A) |
| gewicht | gram of kilogram[3] |
| hoek | graad[2], minuut[2], seconde[2], decimale graad |
| informatie | Bit of byte |
| inhoud | liter[2], gallon |
| lichtsterkte | magnitude van sterren |
| massa | atomaire massaeenheid[2], ton[2], gram[2] |
| ontploffingskracht | kiloton, megaton |
| oppervlakte | vierkante kilometer, centiare, are, hectare |
| radioactiviteit | Curie |
| snelheid | knoop |
| omvang van telefoonverkeer | erlang |
| temperatuur | graden Celsius[4] of Fahrenheit |
| tijd | minuut[2], uur[2], dag[2], zie verder lijst van eenheden van tijd |
| vermogen | paardenkracht |
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º De kubieke meter wordt in de volksmond meestal kortweg kuub genoemd.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Deze eenheden gelden in het SI als voorlopig toegelaten niet-SI-eenheden.
- º Het gewicht van een object is eigenlijk de kracht die uitgeoefend wordt op de weegschaal en zou dan moeten worden uitgedrukt in Newton. In de praktijk wordt met de grootheid gewicht de massa van het object bedoeld, uitgedrukt in kilogram.
- º De graad Celsius geldt officieel als een afgeleide SI-eenheid.