Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Rogge (graan)
Zie ook : Rogge (doorverwijzing), voor 'personen' met de naam "Rogge".
| Rogge | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||||
| Secale cereale L. (1753) |
Rogge oftewel Secale cereale is een kruisbevruchtende graansoort. Het behoort net als de overige granen tot de grassenfamilie.
Geschiedenis
Rogge groeit in het wild in midden- en oost-Turkije. Als cultuurgewas is de plant er in kleine hoeveelheden aangetroffen in enkele neolithische vindplaatsen, maar verder wordt het vrijwel niet gevonden tot aan de middeneuropese bronstijd, rond 1800-1500 v.Chr. Mogelijk werd rogge naar het Westen gebracht als minder belangrijke variant van tarwe, en werd het gewas pas later apart geteeld. Rogge is aangetroffen in Romeins cultuurgebied langs de Rijn en op de Britse eilanden.
De Romeinse schrijver Plinius de Oudere beoordeelde rogge negatief[1]: het zou een slecht soort voedsel zijn, alleen te gebruiken om niet te verhongeren, en werd er spelt aan toegevoegd om de bittere smaak van het roggebrood of de roggepap te verdrijven. Rogge zou ook als groenbemesting gebruikt worden.
In Nederlandse gebieden is rogge gevonden in de laatste fase van de raatakkers, ook wel 'celtic fields' genoemd[2]. Het gewas werd waarschijnlijk omstreeks het begin van de jaartelling ingevoerd. Sinds de middeleeuwen is het ook hier een belangrijke grondstof voor brood.
Gebruik
Rogge wordt vooral geteeld om er roggebrood van te maken. In Ierland en de Verenigde Staten wordt rogge ook gebruikt voor de productie van whisky. Rogge wordt voornamelijk op de zand- en dalgronden verbouwd. Voor de teelt van winterrogge worden vrij bestoven rassen en hybrides gebruikt. Zomerrogge wordt bijna niet meer geteeld voor de korrel. Wel wordt zomerrogge soms geteeld als stoppelgewas voor groenbemesting.
Het in Nederland geteelde areaal met winterrogge was van 1998 t/m 2009:
| jaar | areaal (ha) |
|---|---|
| 1998: | 6300 |
| 1999: | 2600 |
| 2000: | 5800 |
| 2001: | 3500 |
| 2002: | 3500 |
| 2003: | 3500 |
| 2004: | 3400 |
| 2005: | 2500 |
| 2006: | 2400 |
| 2007: | 2800 |
| 2008: | 2100 |
| 2009: | 2300 |
Ziekten en plagen
Bij rogge komen de volgende belangrijke schimmelziekten voor:
- Zwarte roest (Puccinia graminis f. secalis)
- Meeldauw (Erysiphe graminis f. secalis)
- Bruine roest (Puccinia recondita f. secalis)
- Bladvlekkenziekte (Rhynchosporium secalis)
Minder voorkomend, zijn:
- Moederkoren (Claviceps purpurea)
- Voetziekte of sneeuwschimmel (Microdochium nivale, synoniem: Fusarium nivale
- Reup veroorzaakt door het stengelaaltje (Ditylenchus dipsaci)
Botanisch
Rogge behoort tot de grassenfamilie en is eenjarig (zomerrogge) of tweejarig (winterrogge). Winterrogge heeft voldoende koude nodig om te kunnen bloeien. Winterrogge bloeit in mei. Zomerrogge bloeit later.
Op de overgang van de bladschede en bladschijf zitten oortjes.
De korrel is een graanvrucht.
Roggemeel
Roggemeel is grijs van kleur en wordt onder meer gebruikt voor het bakken van roggebrood, knäckebröd, pepernoten, voor de bereiding van ontbijtkoek en voor bloedworst. Roggemeel bevat minder gluten dan tarwemeel, waardoor het minder goed rijst. Door de aanwezigheid van pentosanen is er echter wel goed brood van te bakken.
Roggebloem is gezeefd (gebuild) roggemeel en wit van kleur. Hierin zitten geen zemelen en kiemen meer.
Noten
- º Naturalis historia hoofdstuk 18 paragraaf 40
- º Celtic fields op website RACM (via archive.org)
| Graansoorten |
|---|
|
Gerst · Gierst · Haver · Maïs · Rogge · Sorghum · Tarwe · Triticale · Rijst · Spelt · Teff |
Vrije mediabestanden over Secale cereale op Wikimedia Commons