Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
New York City: verschil tussen versies
(Nieuwe pagina aangemaakt met '{{infobox}} | De naam '''New York''' heeft meestal betrekking op New York City of de staat New York, maar zoals de verwijzingen aangeven zijn ...') |
(http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=New_York_City&oldid=26174693) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{ | {{Infobox stad Verenigde Staten | ||
| naam = New York City | |||
| staat = [[Bestand:Flag of New York.svg|20px]] [[New York (staat)|New York]] | |||
| vlag = [[Bestand:Flag of New York City.svg|125px]] | |||
| vlagartikel = Vlag van New York City | |||
| seal = [[Bestand:Seal of New York City.svg|100px]] | |||
| overzichtskaart = [[Bestand:Map of USA highlighting New York.png|250px|Locatie van New York]] | |||
| detailkaart = [[Bestand:Map of New York Highlighting New York City.png|250px|Locatie van New York City]] | |||
| mayor = [[Michael Bloomberg]] | |||
| oppervlak = 1214 | |||
| land = 785,2 | |||
| water = 428,8 | |||
| rank1 = R1 | |||
| bevolking = 8.363.710 | |||
| rank2 = R2 | |||
| datum = 1 juli 2008 | |||
| dichtheid = 10.606 | |||
| rank3 = R3 | |||
| oppervlakte = 1214 km² | |||
| image_skyline = New York City skyline.jpg|Skyline van New York City | |||
| extra portaal = New York | |||
| extra portaal2 = New York City | |||
}} | |||
'''New York''' (officieel ''The City of New York'') is de grootste stad van de [[Verenigde Staten|Verenigde Staten van Amerika]], gelegen in de staat [[New York (staat)|New York]]. Dankzij de leidinggevende en invloedrijke rol in handel en financiën, media, onderwijs, entertainment, kunst, mode en publiciteit geldt zij als een van de belangrijkste [[wereldstad|wereldsteden]]. De stad wordt ook wel ''New York City'' of kortweg ''NYC'' genoemd om hem te onderscheiden van de gelijknamige staat. | |||
[[ | De [[New York (agglomeratie)|agglomeratie van New York]] vormt een van de [[Lijst van grootste metropolen|grootste stedelijke gebieden]] op aarde. De stad is tevens de dichtstbevolkte grote stad in de [[Verenigde Staten]]<ref>[[Union City (New Jersey)|Union City]] in [[New Jersey]] is dichter bevolkt, maar heeft een bevolking van slechts 63.930.</ref><ref name=CensusEst>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFPopulation?_event=Search&geo_id=16000US3403940&_geoContext=01000US%7C04000US34%7C16000US3403940&_street=&_county=new+york+city&_cityTown=new+york+city&_state=04000US36&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=geoSelect&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=160&_submenuId=population_0&ds_name=null&_ci_nbr=null&qr_name=null®=null%3Anull&_keyword=&_industry=Census Data for New York city, New York], [[United States Census Bureau]]. Geraadpleeg op 12 juni 2007.</ref> met meer dan 8,3 miljoen inwoners verspreid over een gebied van 789,43 km².<ref name="NYC Land Estimate">{{cite web |publisher=New York City Department of City Planning |title=NYC Profile |url=http://home2.nyc.gov/html/dcp/pdf/lucds/nycprofile.pdf |accessdate=22 mei 2008}}</ref><ref name="NYT Land Estimate">{{cite web |publisher=The New York Times |title=It’s Still a Big City, Just Not Quite So Big |first=Sam |last=Robers |url=http://www.nytimes.com/2008/05/22/nyregion/22shrink.html |accessdate=22 mei 2008}}</ref> De stad New York bestaat uit vijf [[borough]]s of stadsdelen: [[The Bronx]], [[Brooklyn (New York)|Brooklyn]], [[Manhattan (New York)|Manhattan]], [[Queens]] en [[Staten Island]]. | ||
De stad werd in 1625 onder de naam [[Nieuw-Amsterdam (Nieuw-Nederland)|Nieuw-Amsterdam]] gesticht als een handelspost van de [[Nederland]]ers. De stad kwam in 1664 in Britse handen en was de hoofdstad van de Verenigde Staten van 1783 tot 1790. Sinds dat laatste jaar is New York de grootste stad van de Verenigde Staten. | |||
De naam New York werd | Vele monumenten en wijken van de stad zijn bekend over de hele wereld en staan vaak symbool voor de VS in het algemeen. Zo zijn er het [[Vrijheidsbeeld (New York)|Vrijheidsbeeld]], [[Wall Street]], verscheidene wolkenkrabbers als het [[Empire State Building]] en tot in 2001 de [[World Trade Center (New York)|Twin Towers]] van het World Trade Center. Vanwege de drukte en levendigheid heeft de stad de bijnaam ''The City That Never Sleeps'' ("de stad die nooit slaapt") verworven. Een andere populaire bijnaam is ''[[Big Apple|the Big Apple]]'', al is de precieze herkomst van deze bijnaam minder zeker.<ref>[http://taal.web-log.nl/taaladviesdienst/2007/01/the_big_apple.html The Big Apple], ''Genootschap OnzeTaal'', 17 januari 2007</ref> | ||
__TOC__ | |||
== Geschiedenis == | |||
{{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van New York City}} | |||
=== Koloniale tijd === | |||
[[Bestand:Castelloplan.jpg|thumb|right|Lower Manhattan in 1660, toen nog onderdeel van [[Nieuw-Amsterdam (Nieuw-Nederland)|Nieuw-Amsterdam]]]] | |||
Het onderste [[stroomgebied]] van de [[rivier]] de [[Hudson (rivier)|Hudson]] waar nu New York City deel van uitmaakt werd ten tijde van de ontdekking door [[Giovanni da Verrazzano]] in 1524<ref>[http://www.gothamcenter.org/ "Gotham Center for New York City History"] Timeline 1500 - 1700</ref> bewoond door ongeveer 5.000 [[Lenni-Lenape|Lenape]]-indianen. Da Verrazzano, die in dienst van de Franse Kroon voer, noemde het gebied "Nouvelle Angoulême" (Nieuw-[[Angoulême]]).<ref name="rodgers">{{cite book |title=New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress |author=Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers |publisher=Harper |year=1948}}</ref> Vermoedelijk zeilde hij echter niet veel verder dan de zeestraat The Narrows en de [[Verrazano-Narrows Bridge|naar hem vernoemde brug]]. Pas met de reis van [[Henry Hudson]], een Engelsman in dienst van de Nederlandse [[Vereenigde Oostindische Compagnie|VOC]], werd het gebied echt in kaart gebracht. Hudson ontdekte Manhattan op 11 september 1609 en voer de stroom op die nu zijn naam draagt, de Hudson, tot het huidige [[Albany (New York)|Albany]]. | |||
De Nederlanders vestigden zich in 1614, in [[Lower Manhattan]], wat later [[Nieuw-Amsterdam (Nieuw-Nederland)|Nieuw-Amsterdam]] werd genoemd, om te handelen in beverhuiden met de indianen. In [[1626]] "kocht" [[Peter Minuit]] Manhattan van de Indianen voor snuisterijen ter waarde van 60 [[Nederlandse gulden|gulden]], nu zo'n 700 euro of duizend dollar waard <ref>[http://teachpol.tcnj.edu/amer_pol_hist/fi/00000002.htm Letter of 1626 stating that Manhattan Island had been purchased for the value of 60 guilders], [[The College of New Jersey]]. Accessed April 26, 2007. De 60 guldens worden in de VS gebruikelijk omgerekend als $24. Dit is een vergissing, omdat 60 guldens in 1626 veel meer waard waren. De website van het International Institute for Social History, Amsterdam ( [http://www.iisg.nl/hpw/calculate.php ]) rekent de waarde om als 60 gulden (1626) = Euro 678.91 (2006), dus ongeveer 1000 dollars </ref>. | |||
In de aanloop naar de [[Tweede Engels-Nederlandse Oorlog]] in 1664 werd Nieuw Amsterdam veroverd door de Engelsen, die de nederzetting New York noemden, naar de [[Jacobus II van Engeland|hertog van York]].<ref>{{cite book |title=The Historical Atlas of New York City: A Visual Celebration of 400 Years of New York City's History |author=Homberger, Eric |year=2005 |pages=p. 34 |publisher=Owl Books |isbn=0805078428}}</ref> In 1673 had Nederland het weer even in bezit, maar al gauw nadat ze de naam veranderden in "Nieuw-Oranje" werd het bij de [[Vrede van Westminster (1674)|Vrede van Westminster]] in [[1674]] definitief overgedragen aan de Britten. Omgekeerd deden de Britten bij dit verdrag - dat niet zozeer feitelijke, maar vooral formele veranderingen omvatte - definitief afstand van [[Suriname]]. Onder het [[Britse Rijk|Britse]] bestuur groeide het belang van New York City als handelspost. In 1754 werd de [[Columbia-universiteit]] opgericht op aanwijzing van [[George II van Groot-Brittannië]] als het ''King's College'' in Lower Manhattan.<ref>{{cite book |title=An Historical Sketch of Columbia College, in the City of New York, 1754-1876 |author=Moore, Nathaniel Fish |year=1876 |pages=p. 8 |publisher=Columbia College}}</ref> | |||
Rond de stad vond gedurende de [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog]] een aantal grote veldslagen plaats bekend als de [[New Yorkse veldtocht]]. Na de [[Slag bij Fort Washington]] in [[Upper Manhattan]] in 1776 werd de stad een Britse militaire en politieke basis tot het einde van de oorlog in 1783. | |||
=== 18e en 19e eeuw === | |||
[[Bestand:Mulberry Street NYC c1900 LOC 3g04637u edit.jpg|thumb|right|Mulberry Street, op de [[Lower East Side]] in Manhattan, circa 1900]] | |||
Vijf jaar na het einde van de Onafhankelijkheidsoorlog, in 1788 werd New York de hoofdstad van de Verenigde Staten. In 1789 werd [[George Washington (president)|George Washington]] in de [[Federal Hall]] uitgeroepen tot eerste president. In dat gebouw werd in hetzelfde jaar ook de eerste bijeenkomst van het [[Amerikaans Congres]] gehouden en de [[Bill of Rights (VS)|Bill of Rights]] geschreven.<ref>{{cite web |title=The People's Vote: President George Washington's First Inaugural Speech (1789) |publisher=U.S. News and World Report |url=http://www.usnews.com/usnews/documents/docpages/document_page11.htm |accessdate=1 september 2008}}</ref> In 1790 was New York City [[Philadelphia (Pennsylvania)|Philadelphia]] voorbij gestreefd als grootste stad van de Verenigde Staten. Philadelphia werd in dat jaar echter wel de nieuwe hoofdstad. | |||
Op [[17 mei]] [[1792]] tekenden 24 aandelenhandelaren onder een [[Westerse plataan|Buttonwood-boom]] aan [[Wall Street]] het ''Buttonwood Agreement''. De [[New York Stock Exchange]] was hiermee een feit, al was de naam tot 1863 ''New York Stock & Exchange Board''. | |||
De stad veranderde in de 19e eeuw sterk door grootschalige immigratie en uitbreiding van de infrastructuur. Voorbeelden zijn het [[Commissioners' Plan van 1811]] om de straten in Manhattan volgens een schaakbordpatroon te projecteren en de opening van het [[Eriekanaal]] in 1819, waardoor de Atlantische haven werd verbonden met de agrarische markten van het Noord-Amerikaanse binnenland.<ref>{{cite book | |||
| author=Bridges, William |title=Map Of The City Of New York And Island Of Manhattan With Explanatory Remarks And References |year=1811}}; Lankevich (1998), pp. 67-68.</ref> Leden van de oude handelsaristocratie lobbyden voor de aanleg van [[Central Park]], dat in 1857 het eerste naar een ontwerp aangelegde park in een Amerikaanse stad werd. | |||
Onvrede over de [[dienstplicht|conscriptie]] tijdens de [[Amerikaanse Burgeroorlog]] (1861-1865) leidde in 1863 tot de [[Dienstplichtrellen in New York|Dienstplichtrellen]]. De rellen duurde slechts enkele dagen, maar er werden minstens honderd burgers gedood. | |||
In 1898 werd het hedendaagse New York City gevormd door het samengaan met [[Brooklyn (New York)|Brooklyn]] (tot dan toe een zelfstandige stad), de county's [[Manhattan (New York)|New York]] (hierbij waren delen van de Bronx in inbegrepen), [[Staten Island|Richmond]] en het westelijke deel van de county [[Queens]].<ref>[http://www.nyc.gov/html/nyc100/html/classroom/hist_info/100aniv.html The 100 Year Anniversary of the Consolidation of the 5 Boroughs into New York City], New York City. Geraadpleegd op 29 juni 2007.</ref> De opening van de [[metro van New York]] zes jaar later, in 1904, droeg bij aan het een worden van de nieuwe stad. | |||
=== 20e eeuw === | |||
[[Bestand:Manhattan_1931.jpg|thumb|right|Het stadsdeel [[Manhattan (New York)|Manhattan]] in [[1931]].]] | |||
In de jaren 20 van de twintigste eeuw was New York City een belangrijke bestemming voor [[Afro-Amerikanen]] die gedurende de [[Grote Migratie]] het zuiden van het land verlieten. Economische groei ging gepaard met de ontwikkeling van de skyline door de constructie van concurrerende [[wolkenkrabber]]s. New York City werd in de vroege jaren 20 het meest verstedelijkte gebied ter wereld. Begin jaren 30 werd de grens van 10 miljoen inwoners bereikt waarmee New York de eerste megastad in de geschiedenis van de mensheid werd.<ref>[http://www.demographia.com/db-nyuza1800.htm New York Urbanized Area: Population & Density from 1800 (Provisional)<!-- Bot generated title -->]</ref> | |||
De terugkomst van veteranen van de [[Tweede Wereldoorlog]] en nieuwe [[Immigratie|immigranten]] uit Europa creëerden een naoorlogse economische groei en stimuleerde de ontwikkeling van grote wijken in het oosten van Queens. In 1960 werd New York getroffen door economische problemen, stijgende criminaliteit en spanningen tussen rassen welke in de jaren 1970 een hoogtepunt zouden bereiken. | |||
In de jaren 80 bloeide de financiële sector weer op en nam de stad mee in deze ontwikkeling. Tegen de jaren 90 waren de rassenspanningen verminderd, daalde de criminaliteit sterk en arriveerden er grote aantallen immigranten uit Azië en Latijns-Amerika. | |||
=== 21e eeuw === | |||
Op [[11 september]] [[2001]] werd New York getroffen door twee [[Aanslagen op 11 september 2001|terroristische aanslagen]]. Hierbij werd een groot deel van het [[World Trade Center (New York)|World Trade Center]] volledig vernietigd en vielen 2750 doden; van nog 24 vermisten wordt aangenomen dat ze eveneens zijn omgekomen.<ref>{{cite news |url=http://www.nysun.com/new-york/missing-doctor-added-to-list-of-9-11-victims/81626/ |title=2008 9/11 Death Toll |date=juli 2008|publisher=Associated Press |accessdate=11 september 2006}}</ref> Op de plaats van het verwoeste WTC zullen het zogeheten [[One World Trade Center|1 World Trade Center]], een monument en drie andere kantoorpanden gebouwd worden, hetgeen volgens de planning in 2013 zal zijn voltooid.<ref name="nypost-ap1">{{cite news | title = Report: WTC Faces Up To 3-Year Delay | url = http://www.nypost.com/seven/06302008/news/regionalnews/report__wtc_faces_up_to_3_year_delay_117912.htm | work = Associated Press via ''[[New York Post]]''. | location = New York, New York | date = 30 juni 2008 | accessdate = 5 juli 2008}}</ref> | |||
== Geografie == | |||
=== Topografie === | |||
[[Bestand:Aster newyorkcity lrg.jpg|thumb|right|Satellietfoto van New York]] | |||
New York City ligt in het noordoosten van de [[Verenigde Staten]] en in het zuidoosten van de [[New York (staat)|staat New York]], centraal tussen de steden [[Washington D.C.]] en [[Boston]]. De stad is gesitueerd aan de monding van de [[Hudson (rivier)|Hudson River]] waar deze een beschutte natuurlijke haven vormt voordat ze in de [[Atlantische Oceaan]] uitkomt. Deze geografische voordelen hebben New York sterk geholpen in haar groei tot wereldhandelsstad. Het merendeel van de stad is op de drie eilanden [[Manhattan (New York)|Manhattan]], [[Staten Island]] en [[Long Island (New York)|Long Island]] gebouwd, de schaarste aan grond voor uitbreidingen heeft in sommige gebieden een hoge tot zeer hoge bevolkingsdichtheid tot gevolg. | |||
De [[Hudson (rivier)|Hudson]] stroomt door de Hudsonvallei (''Hudson Valley'') in de [[New York Bay|Baai van New York]]. Tussen New York City en de stad [[Troy (New York)|Troy]] is de Hudson een [[estuarium]].<ref>[http://life.bio.sunysb.edu/marinebio/fc.1.estuaries.html Meer informatie over estuaria en het estuarium van de Hudsonrivier.]</ref> Waar de Hudson de grens tussen New York City en [[New Jersey]] vormt, scheidt de [[East River]] de stadsdelen [[The Bronx]] en [[Manhattan (New York)|Manhattan]] van [[Long Island (New York)|Long Island]]. [[Harlem (rivier)|Harlem River]], net als de East River een [[getijdenrivier]], verbindt de East- met de Hudson River, en vormt zo de grens tussen Manhattan en The Bronx. | |||
De kustlijn van de stad is door landaanwinning in de loop van de geschiedenis sterk veranderd. Al in koloniale tijden is door de [[Nederland]]ers hiermee een aanvang gemaakt. Vooral in [[Lower Manhattan]] heeft de landaanwinst veranderingen teweeggebracht, diverse projecten zoals de ontwikkeling van [[Battery Park City]] in de jaren 70 en 80 van de 20e eeuw zijn er het gevolg van.<ref name="gillespie-p71">{{cite book |author=Gillespie, Angus K. |year=1999 |title=Twin Towers: The Life of New York City's World Trade Center |publisher=Rutgers University Press |pages=p. 71}}</ref> | |||
De totale landoppervlakte van de stad bedraagt naar schatting 789,43 km², terwijl de volledige oppervlakte 1.214,4 km² bedraagt.<ref name="NYC Land Estimate" /><ref name="NYT Land Estimate" /> Het hoogste natuurlijke punt van New York City is [[Todt Hill]] op [[Staten Island]] met een hoogte van 124,9 m boven zeeniveau. Deze kleine bergrug aan de kust is grotendeels met bossen bedekt en maakt deel uit van de [[Staten Island Greenbelt]].<ref>{{cite book |title=Outside Magazine's Urban Adventure New York City |author=Howard, David |publisher=W. W. Norton & Company |year=2002 |isbn=0393322122 |pages=p. 35}}</ref> | |||
=== Districten en wijken === | |||
[[Bestand:5 Boroughs Labels New York City Map Julius Schorzman.png|thumb|200px|De vijf [[borough]]s: {{legenda|#2C3F95|[[Manhattan (New York)|Manhattan]]}} | |||
{{legenda|#F9D831|[[Brooklyn (New York)|Brooklyn]]}} | |||
{{legenda|#F07D2F|[[Queens]]}} | |||
{{legenda|#DB382C|[[The Bronx]]}} | |||
{{legenda|#8A3887|[[Staten Island]]}}]] | |||
New York is ingedeeld in vijf stadsdistricten of [[borough]]s, die gelijk zijn aan vijf [[Lijst van county's in New York|county's van de staat New York]]. Deze structuur is uniek in de Verenigde Staten. Opvallend is dat als deze boroughs/county's steden op zich zouden zijn, vier van de vijf in de [[Lijst van steden in de Verenigde Staten naar inwonertal|top-10 van de dichtstbevolkte steden van de VS]] zou staan. | |||
* '''[[The Bronx]]''' (''Bronx County'', bevolking: 1.373.659<ref name="census" />) is de noordelijkste borough van New York City, de locatie van het [[Yankee Stadium (2009)|Yankee Stadium]], de thuisbasis van de [[New York Yankees]]. Hier bevindt zich ook de wijk [[Co-op City (Bronx)|Co-op City]], het grootste huisvestingsproject van een [[Woningcorporatie|woningbouwvereniging]] in de Verenigde Staten.<ref>{{cite news |author=Frazier, Ian |title=Utopia, the Bronx |publisher=The New Yorker |date=[[26 juni]] [[2006]] |url=http://www.newyorker.com/archive/2006/06/26/060626fa_fact_frazier |accessdate=26 maart 2007}}</ref> Op een heel klein stukje van [[Manhattan (New York)|Manhattan]] ([[Marble Hill (Manhattan)|Marble Hill]]) na, is The Bronx het enige deel van de stad dat zich op het Amerikaanse vasteland bevindt. The Bronx staat bekend als de geboorteplaats van de [[Rap (muziekstijl)|rap]] en de [[hiphop]]cultuur.<ref name = "Toop-RapAttack2">{{cite book |first=David |last=Toop |title=Rap Attack 2: African Rap to Global Hip Hop|publisher=Serpents Tail |year=1992 |isbn=1852422432}}</ref> | |||
* '''[[Brooklyn (New York)|Brooklyn]]''' (''Kings County'', bevolking: 2.528.050<ref name=autogenerated2>{{cite web |publisher=[[New York Post]] |title=Big Apple Coming to Its Census |url=http://www.nypost.com/seven/03202008/news/regionalnews/big_apple_coming_to_its_census_102755.htm |accessdate=20 maart 2008}}</ref>) is de borough met het grootste inwonersaantal. Het was een zelfstandige stad tot [[1898]]. Brooklyn is bekend om zijn culturele, sociale en etnische diversiteit, zijn specifieke kunststromingen, zijn wijken met een eigen karakter en om zijn unieke architecturale erfgoed. Het is de enige [[borough]] buiten Manhattan die een duidelijk centrum heeft. Er is een lange kustlijn met veel stranden en het bekende [[Coney Island (New York)|Coney Island]], een van de eerste pretparken in de regio.<ref>{{cite book |title=Coney Island: The People's Playground |author=Immerso, Michael |publisher=Rutgers University Press |year=2002 |pages=p. 3 |id=ISBN 0-8135-3138-1}}</ref> | |||
* '''[[Manhattan (New York)|Manhattan]]''' (''New York County'', bevolking: 1.620.867<ref name="census">{{cite web |publisher=[[New York Post]] |title=Big Apple Coming to Its Census |url=http://www.nypost.com/seven/03202008/news/regionalnews/big_apple_coming_to_its_census_102755.htm |accessdate=20 maart 2008}}</ref>) is de borough met de hoogste [[bevolkingsdichtheid]] en is wereldbefaamd door de [[wolkenkrabber]]s en het grote [[Central Park]]. Manhattan is het financiële centrum van de stad en er bevinden zich hoofdkantoren van vele multinationals en internationale organisaties, zoals de [[Verenigde Naties]]. Ook zijn er belangrijke universiteiten, culturele bezienswaardigheden zoals musea, het [[Broadway theatre|Broadway]]-theaterdistrict, [[Greenwich Village]], en [[Madison Square Garden]]. Manhattan is te verdelen in [[Lower Manhattan|Lower]], [[Midtown Manhattan|Midtown]] en [[Upper Manhattan]]. Upper Manhattan is dan weer verdeeld in de [[Upper East Side]] en de [[Upper West Side]], van elkaar gescheiden door [[Central Park]]. Het noordelijkste gedeelte heet [[Harlem]]. | |||
* '''[[Queens]]''' (''Queens County'', bevolking: 2.270.338<ref name="census" />) is de grootste borough en is de etnisch meest diverse county in de Verenigde Staten.<ref name="queensdiverse">{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2006/07/04/nyregion/04fourth.html |author=O'Donnell, Michelle |title=In Queens, It's the Glorious 4th, and 6th, and 16th, and 25th... |publisher=New York Times|date=4 juli 2006 |accessdate=19 juli 2006}}</ref> Het zal [[Brooklyn (New York)|Brooklyn]] in de toekomst waarschijnlijk voorbijstreven qua inwonertal. Van oorsprong is Queens een verzameling dorpjes gesticht door Nederlanders. Tegenwoordig wordt de borough hoofdzakelijk door [[middenklasse]] Amerikanen bewoond. Het is de enige grote county in de VS waar het gemiddelde inkomen van een [[Afro-Amerikanen|Afro-Amerikaan]] met ongeveer 52.000 [[Amerikaanse dollar|dollar]] hoger ligt dan dat van een blanke Amerikaan. In Queens liggen twee grote luchthavens, [[LaGuardia Airport]] en [[John F. Kennedy International Airport]] (JFK). | |||
* '''[[Staten Island]]''' (''Richmond County'', bevolking: 481.613<ref name="census" />) is de meest voorstedelijke borough. Staten Island is met Brooklyn verbonden door de [[Verrazano-Narrows Bridge]] en met Manhattan door de gratis [[Staten Island Ferry]], die tevens geldt als een populaire toeristische attractie. De [[Staten Island Greenbelt]], die centraal op Staten Island ligt en 25 km² groot is, biedt zo'n 56 km wandelpaden en een van de laatste onverstoorde bossen van de stad. De [[F.D.R. Boardwalk]], gelegen langs de South Beach, is met 2,5 km de op drie na langste boardwalk ter wereld. | |||
Het eiland [[Manhattan (New York)|Manhattan]] is het centrum van de wereldstad New York. Manhattan is door bruggen en tunnels verbonden met [[Brooklyn (New York)|Brooklyn]], [[Queens]] en [[the Bronx]], en ook met de staat [[New Jersey]] aan de andere oever van de Hudson. | |||
Elk van deze boroughs bevat tientallen of zelfs honderden wijken, vaak met een heel eigen identiteit. Op Manhattan zijn er diverse stadsdelen, die vaak echt "dorpen in de stad" zijn. Voorbeelden zijn [[Chinatown (New York City)|Chinatown]], [[Greenwich Village]], [[Little Italy (Manhattan)|Little Italy]], [[SoHo]] (afkorting van '''''So'''uth of '''Ho'''uston Street'') en [[TriBeCa]] (afkorting van '''''Tri'''angle '''be'''low '''Ca'''nal Street''). | |||
[[Bestand:New York Midtown Skyline at night - Jan 2006 edit1.jpg|thumb|center|800px|<center>Zicht op de skyline van [[Midtown Manhattan]] vanaf het [[Empire State Building]]</center>]] | |||
=== Parken === | |||
[[Bestand:Lower Central Park Shot 5.JPG|thumb|right|Central Park in Manhattan is het meest bezochte park in de Verenigde Staten<ref name = "TPL.org-CFCPE">{{voetnoot web|url=http://www.tpl.org/tier3_cd.cfm?content_item_id=20531&folder_id=3208|titel=City Park Facts |uitgever=The Trust for Public Land, Center for City Park Excellence|datum=juni 2006|bezochtdatum=1 september 2008}}</ref>]] | |||
New York City heeft 11.000 hectare aan gemeentelijke parken en 22 kilometer aan publieke stranden.<ref>{{voetnoot web|url=http://www.nyc.gov/html/om/html/99a/pr042-99.html |titel=Mayor Giuliani Announces Amount of Parkland in New York City has Passed 28,000-acre Mark |datum=3 februari 1999 |uitgever=New York City Mayor's Office |bezochtdatum=1 september 2008}}; {{voetnoot web |url=http://www.nycgovparks.org/facilities/beaches |titel=Beaches |uitgever=New York City Department of Parks & Recreation |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> Deze oppervlakte is zo groot door de duizenden hectares van het ''[[Gateway National Recreation Area]]'', onderdeel van de [[National Park Service]], dat binnen de stadsgrenzen ligt. De ''Jamaica Bay Wildlife Refuge'', is het enige [[natuurreservaat]] binnen het Nationaal Park Systeem en beslaat met meer dan 3.600 hectare aan water en moerassige eilanden het grootste gedeelte van de [[Jamaica Bay]]. | |||
Het [[Central Park]] in Manhattan, ontworpen door [[Frederick Law Olmsted]] en [[Calvert Vaux]], is met 30 miljoen bezoekers per jaar het meest bezochte park in de Verenigde Staten. Het park strekt zich uit van 59th tot 110th Street en heeft een totale oppervlakte van 341 hectare. Het duurde 16 jaar om het park aan te leggen. In 1873 was het voltooid; in 1965 werd het officieel een historisch monument en in 1974 een New York City monument. [[Prospect Park (Brooklyn)|Prospect Park]] in [[Brooklyn (New York)|Brooklyn]] is ook door Olmsted en Vaux ontworpen en beslaat een gebied van 36 hectare.<ref>{{cite web |url=http://www.prospectpark.org/visit |title=General Information |publisher=Prospect Park Alliance |accessdate=1 september 2008}}</ref> [[Flushing Meadows-Corona Park|Flushing Meadows-Corona Park]] in [[Queens]] is de op twee na grootste park van de stad en was het toneel van de [[New York World's Fair (1939)|wereldtentoonstellingen van 1939]] en van [[wereldtentoonstelling van 1964|1964]]. [[Bryant Park]] is een groene oase tussen de wolkenkrabbers van Garment District in Midtown Manhattan. | |||
=== Klimaat === | |||
New York City heeft volgens de [[klimaatclassificatie van Köppen]] een [[zeeklimaat]], omdat de temperatuur in de koudste maanden gemiddeld -1.5 °C is op het [[John F. Kennedy International Airport]] en 0 °C in [[Central Park]]. De stad heeft gemiddeld 234 zonnige dagen per jaar. | |||
De zomers zijn gewoonlijk heet en vochtig met gemiddelde temperaturen van 21-25 °C.<ref name="Weatherbase">[http://www.weatherbase.com/weather/weather.php3?s=330527&refer==&units=metric Weatherbase], geraadpleegd op 1 september 2008</ref> De winters zijn koud, maar door de ligging van de stad aan de Atlantische kust zijn de temperaturen wat minder koud dan in de binnenlanden, met hoge temperaturen net boven het vriespunt en lage net onder het vriespunt.<ref name="NYC climate">{{cite web |title=The Climate of New York |publisher=New York State Climate Office |url=http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html |accessdate=1 september 2008}}</ref> Lente en herfst zijn wisselend en kunnen verschillen van koel tot heet, alhoewel ze gewoonlijk mild zijn met een lage luchtvochtigheid.<ref name="Weatherbase" /> Extremen komen ieder jaar voor. In de zomer komt de temperatuur gemiddeld 16 tot 19 dagen boven de 32 °C uit; over langere perioden van 4 tot 6 jaar komen zo nu en dan zelfs temperaturen van 38 °C voor. Ook de winter kent extremen: ieder jaar kan de temperatuur enkele dagen dalen tot -12 °C of stijgen tot 10-15 °C.<ref>[http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html The Climate of New York], New York State Climate Office</ref> | |||
De jaarlijkse regenval, die redelijk gelijk is verspreid over het jaar, is ongeveer 117 cm.<ref>For the 30 years between 1971 and 2000, the average annual precipitation was 49.69 inches (126.2 cm) at the airport. [[United States Census Bureau|U.S. Census Bureau]], ''Statistical Abstract of the United States 2003'', Table no. 392: "Normal Monthly and Annual Precipitation - Selected Cities", citing the U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration, ''Climatograpy of the United States'', No. 81</ref> De gemiddelde sneeuwval is rond de 63,5 cm, maar verschilt behoorlijk van jaar tot jaar. Onweersbuien, welke soms heftig kunnen zijn, zijn gedurende de zomermaanden een normaal verschijnsel. Hoewel [[orkaan|orkanen]] niet direct worden geassocieerd met New York komen ze wel voor. Zo veroorzaakte in 1821 de ''Norfolk & Long Island''-orkaan een overstroming in het zuiden van Manhattan. In 1938 vernielde de New England-orkaan het oostelijke deel van de stad. | |||
{{Clearboth}} | |||
{{Tabel weergemiddelden | |||
| locatie = New York City (Central Park) | |||
| bron = <ref name= >{{cite web | |||
| url=http://www.erh.noaa.gov/okx/climate_cms.html |from=yest_bottomnav_undeclared |title=Average Weather for New York, NY - Temperature and Precipitation |accessdate=12 augustus 2008 |publisher=NOAA/National Weather Service}}</ref> | |||
<!-- maandelijks temperatuur- en neerslaggemiddelde--> | |||
| jan_gem_ns= 104.9 | |||
| feb_gem_ns= 80 | |||
| mrt_gem_ns= 111 | |||
| apr_gem_ns= 108.7 | |||
| mei_gem_ns= 119.1 | |||
| jun_gem_ns= 97.5 | |||
| jul_gem_ns= 117.3 | |||
| aug_gem_ns= 107.2 | |||
| sep_gem_ns= 107.4 | |||
| okt_gem_ns= 97.8 | |||
| nov_gem_ns= 110.7 | |||
| dec_gem_ns= 100.3 | |||
<!-- gemiddelde minima en maxima --> | |||
| jan_gem_min= -3.3 | jan_gem_max= 3.3 | |||
| feb_gem_min= -2.2 | feb_gem_max= 5 | |||
| mrt_gem_min= 1.6 | mrt_gem_max= 10 | |||
| apr_gem_min= 6.6 | apr_gem_max= 16.1 | |||
| mei_gem_min= 12.2 | mei_gem_max= 21.6 | |||
| jun_gem_min= 17.2 | jun_gem_max= 26.1 | |||
| jul_gem_min= 20.5 | jul_gem_max= 28.9 | |||
| aug_gem_min= 20 | aug_gem_max= 27.8 | |||
| sep_gem_min= 15.5 | sep_gem_max= 23.8 | |||
| okt_gem_min= 10 | okt_gem_max= 17.8 | |||
| nov_gem_min= 5 | nov_gem_max= 11.7 | |||
| dec_gem_min= 0 | dec_gem_max= 6.1 | |||
<!-- weersextremen--> | |||
| jan_a_min= -21.1 | jan_a_max= 22.2 | |||
| feb_a_min= -26.1 | feb_a_max= 23.9 | |||
| mrt_a_min= -16.1 | mrt_a_max= 30 | |||
| apr_a_min= -11.1 | apr_a_max= 35.5 | |||
| mei_a_min= 0 | mei_a_max= 37.2 | |||
| jun_a_min= 6.7 | jun_a_max= 38.3 | |||
| jul_a_min= 11.1 | jul_a_max= 41.1 | |||
| aug_a_min= 10 | aug_a_max= 40 | |||
| sep_a_min= 3.8 | sep_a_max= 38.8 | |||
| okt_a_min= -2.2 | okt_a_max= 34.4 | |||
| nov_a_min= -13.9 | nov_a_max= 28.8 | |||
| dec_a_min= -25 | dec_a_max= 23.8 | |||
}} | |||
=== Milieu === | |||
[[Bestand:Electricity use kwh per customer 2000-05.PNG|thumb|right|215px|Vergelijking van het energiegebruik van zes Amerikaanse steden in de periode 2000-2005, gemeten naar gemiddeld jaarlijks energiegebruik in [[kilowattuur|kWh]] per inwoner]] | |||
New York City doet het wat milieu betreft goed in vergelijking met veel andere steden. Zo is het gebruik van openbaar vervoer in de stad het hoogst van gehele Verenigde Staten. Daardoor is het brandstofgebruik gelijk aan het nationaal gemiddelde in de jaren 20 van de twintigste eeuw.<ref name="NYC energy consumption">{{cite book |first=Ben |last=Jervey |title=The Big Green Apple: Your Guide to Eco-Friendly Living in New York City |isbn=0762738359 |publisher=Globe Pequot Press |year=2006}}</ref> Door het intensieve gebruik van het openbaar vervoer bespaarde New York City in 2006, 6,8 miljoen liter olie.<ref>{{cite web |title=A Better Way to Go: Meeting America's 21st Century Transportation Challenges with Modern Public Transit |publisher=U.S. Public Interest Research Group |month=March | year=2008 |url=http://www.uspirg.org/uploads/2q/fV/2qfVu2ZrflTk-TnRQEDdDw/A-Better-Way-to-Go-vUSPIRG.pdf |format=PDF |accessdate=23 april 2008}}</ref> Daarmee is de stad een belangrijke bijdrager aan energiebesparing door middel van de inzet van openbaar vervoer; het maakt New York City tot één van de energiezuinigste steden van de Verenigde Staten.<ref>{{cite news |author=Owen, David |title=Green Manhattan |publisher=The New Yorker |date=18 oktober 2004}}</ref> De uitstoot van [[broeikasgassen]] in New York is 7,1 [[Ton (massa)|ton]] per inwoner, dat is minder dan een derde van het nationale gemiddelde van 24,5 ton.<ref name="NYC emissions"/> Gezamenlijk zijn de New Yorkers verantwoordelijk voor de uitstoot van één procent van de broeikasgassen in de Verenigde Staten,<ref name="NYC emissions">{{voetnoot web |titel=Inventory of New York City Greenhouse Gas Emissions |uitgever=New York City Office of Long-term Planning and Sustainability |datum=april 2007 |url=http://www.nyc.gov/html/om/pdf/ccp_report041007.pdf |formaat=PDF |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> terwijl New York City 2,7% van de bevolking herbergt. De gemiddelde New Yorker verbruikt de helft minder elektriciteit dan een inwoner van [[San Francisco]] en slechts ruim een kwart van de hoeveelheid elektriciteit die verbruikt wordt door een inwoner van [[Dallas (Texas)|Dallas]].<ref>{{voetnoot web |url=http://www.nyc.gov/html/planyc2030/html/challenge/faq.shtml |titel=Global Warming and Greenhouse Gases |uitgever=PlaNYC/The City of New York |datum=6 december 2006 |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> | |||
New York City richt zich ook op het gebruik van minder energie in stadskantoren en openbare gebouwen.<ref>{{cite news |author=DePalma, Anthony |title=It Never Sleeps, but It's Learned to Douse the Lights |publisher=The New York Times |date=11 december 2005 |url=http://www.nytimes.com/2005/12/11/nyregion/11efficiency.html |accessdate=1 september 2008}}</ref>De stad is koploper met de bouw van energiezuinige groene kantoorpanden, zoals bijvoorbeeld de [[Hearst Tower (New York City)|Hearst Tower]].<ref name="greenbuilding">{{cite news |title=7 World Trade Center and Hearst Building: New York's Test Cases for Environmentally Aware Office Towers |publisher=The New York Times |date=16 april 2006 |url=http://www.nytimes.com/2006/04/16/arts/design/16gree.html |accessdate=1 september 2008 |author=Pogrebin, Robin}}</ref> | |||
Verder is er een groot wagenpark met energiezuinige openbaarvervoersbussen, met bussen die rijden op aardgas ([[CNG]]) en ook [[Hybride auto|hybride]] aangedreven bussen. In de stad rijden daarnaast een aantal van de eerste hybride taxi's.<ref>{{cite web |url=http://www.mta.info/nyct/bus/centennial/page2.htm |archiveurl=http://web.archive.org/web/20060525043420/http://mta.info/nyct/bus/centennial/page2.htm |archivedate=25 mei 2006 |title=A Century of Buses in New York City |publisher=Metropolitan Transportation Authority |accessdate=1 september 2008}} Zie ook {{cite press release |url=http://www.sierraclub.org/pressroom/releases/pr2005-07-01a.asp |title=New York City's Yellow Cabs Go Green |publisher=Sierra Club |date=1 juli 2005 |accessdate=1 september 2008}}</ref> Ondanks deze maatregelen hebben vooral de inwoners van de armste wijken door luchtvervuiling nog altijd bovengemiddeld veel last van [[astma]] en andere ademhalingsproblemen.<ref>{{cite web|url=http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6VH5-4F9F885-3&_user=10&_rdoc=1&_fmt=&_orig=search&_sort=d&view=c&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=30a2062557173e9e74e88ce63d96070f|title=Urban asthma and the neighbourhood environment in New York City |author=Jason Coburn, Jeffrey Osleeb en Michael Porter|publisher=ScienceDirect|date=21 januari 2005}}</ref> | |||
== Demografie == | |||
{| border="1" align="right" cellpadding="3px" style="margin:7px; border: 1px solid #999; background-color:#FFFFFF;border-collapse:collapse; font-size:90%;" | |||
|+ '''Bevolkingsontwikkeling'''<ref>{{cite book|last=Greene and Harrington|first=|title=American Population Before the Federal Census of 1790|publisher=|location=New York|year=1932|isbn=|pages=}}, as cited in: {{cite book|last=Rosenwaike|first=Ira|title=Population History of New York City|publisher=Syracuse University Press|location=Syracuse, N.Y.|year=1972|isbn=0815621558|pages=p.8}}</ref><ref>Gibson, Campbell.[http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027.html Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States:1790 to 1990], [[United States Census Bureau]], juni 1998. Geraadpleegd op 12 juni 2007.</ref><ref name=CensusEst>[http://factfinder.census.gov/servlet/SAFFPopulation?_event=Search&geo_id=16000US3403940&_geoContext=01000US%7C04000US34%7C16000US3403940&_street=&_county=new+york+city&_cityTown=new+york+city&_state=04000US36&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=geoSelect&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=160&_submenuId=population_0&ds_name=null&_ci_nbr=null&qr_name=null®=null%3Anull&_keyword=&_industry=Census Data for New York city, New York], [[United States Census Bureau]]. Geraadpleegd op 12 juni 2007.</ref> | |||
| valign="top" | | |||
{| | |||
! style="background:#efefef;" | Jaar | |||
! style="background:#efefef;" | Inwoners | |||
|- | |||
| [[1698]] || align="right" | {{formatnum:4937}} | |||
|- | |||
| [[1712]] || align="right" | {{formatnum:5840}} | |||
|- | |||
| [[1737]] || align="right" | {{formatnum:10664}} | |||
|- | |||
| [[1750]] || align="right" | {{formatnum:22000}} | |||
|- | |||
| [[1790]] || align="right" | {{formatnum:49400}} | |||
|- | |||
| [[1800]] || align="right" | {{formatnum:79200}} | |||
|- | |||
| [[1810]] || align="right" | {{formatnum:119700}} | |||
|- | |||
| [[1820]] || align="right" | {{formatnum:152100}} | |||
|- | |||
| [[1830]] || align="right" | {{formatnum:242300}} | |||
|- | |||
| [[1840]] || align="right" | {{formatnum:391100}} | |||
|- | |||
| [[1850]] || align="right" | {{formatnum:696100}} | |||
|- | |||
| [[1860]] || align="right" | {{formatnum:1174800}} | |||
|- | |||
| [[1870]] || align="right" | {{formatnum:1478100}} | |||
|- | |||
| [[1880]] || align="right" | {{formatnum:1911700}} | |||
|- | |||
| [[1890]] || align="right" | {{formatnum:2507400}} | |||
|} | |||
| valign="top" | | |||
{| | |||
! style="background:#efefef;" | Jaar | |||
! style="background:#efefef;" | Inwoners | |||
|- | |||
| [[1900]] || align="right" | {{formatnum:3437200}} | |||
|- | |||
| [[1910]] || align="right" | {{formatnum:4766900}} | |||
|- | |||
| [[1920]] || align="right" | {{formatnum:5620000}} | |||
|- | |||
| [[1930]] || align="right" | {{formatnum:6930400}} | |||
|- | |||
| [[1940]] || align="right" | {{formatnum:7455000}} | |||
|- | |||
| [[1950]] || align="right" | {{formatnum:7892000}} | |||
|- | |||
| [[1960]] || align="right" | {{formatnum:7782000}} | |||
|- | |||
| [[1970]] || align="right" | {{formatnum:7894900}} | |||
|- | |||
| [[1980]] || align="right" | {{formatnum:7071600}} | |||
|- | |||
| [[1990]] || align="right" | {{formatnum:7322600}} | |||
|- | |||
| [[2000]] || align="right" | {{formatnum:8008000}} | |||
|- | |||
| [[2003]] || align="right" | {{formatnum:8085700}} | |||
|- | |||
| [[2004]] ||align="right"|{{formatnum:8091700}} | |||
|- | |||
| [[2005]] ||align="right"|{{formatnum:8143200}} | |||
|- | |||
| [[2007]] ||align="right"|{{formatnum:8274527}} | |||
|} | |||
|} | |} | ||
{{ | [[Bestand:Ellis island 1902.jpg|195px|thumb|left|Immigranten komen aan op [[Ellis Island]], in New York City. Foto uit 1902.]] | ||
New York City is de stad met het grootste inwoneraantal in de Verenigde Staten, met 8.363.710 inwoners op 1 juli 2008 (van 7,3 miljoen in 1990).<ref name="census" /> Dit aantal maakt ongeveer 40% uit van het totale inwoneraantal van de staat New York en ongeveer eenzelfde percentage binnen het metropoolgebied. Gedurende het laatste decennium groeide het aantal inwoners en verwacht wordt dat het New York tegen 2030 tussen de 9,2 miljoen en 9,5 miljoen inwoners zal hebben.<ref>{{voetnoot web |titel=New York City Population Projections by Age/Sex and Borough, 2000-2030 |uitgever=New York City Department of City Planning |datum=december 2006 |url=http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/projections_report.pdf |format=PDF |accessdate=1 september 2008}} See also {{cite news |last=Roberts, Sam |title=By 2025, Planners See a Million New Stories in the Crowded City |publisher=New York Times |date=19 februari 2006 |url=http://www.nytimes.com/2006/02/19/nyregion/19population.html?ex=1298005200&en=c586d38abbd16541&ei=5090&partner=rssuserland&emc=rss |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
Twee belangrijke demografische eigenschappen zijn de [[bevolkingsdichtheid]] en de [[culturele diversiteit]]. De bevolkingsdichtheid van de stad is 10.194 inwoners per km², dat is de grootste dichtheid van alle gemeenten in de Verenigde Staten met een inwoneraantal hoger dan 100.000.<ref>[http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-geo_id=&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-_lang=en&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1R_US13S&-format=US-13 US-13S&-CONTEXT=gct United States -- Places and (in selected states) County Subdivisions with 50,000 or More Population; and for Puerto Rico], United States Census Bureau United States Census, 2000. Geraadpleegd op 06-12-2007.</ref> Manhattans bevolkingsdichtheid is 25.846 per vierkante kilometer, dat is de hoogste dichtheid van alle regio's in de Verenigde Staten.<ref>[http://gislounge.com/us-census-2000-population-trends-mapped/ "Population Density"], Geographic Information Systems - GIS of Interest. Geraadpleegd op 05-17-2007. "What I discovered is that out of the 3140 counties listed in the Census population data only 178 counties were calculated to have a population density over one person per acre. Not surprisingly, New York County (which contains Manhattan) had the highest population density with a calculated 104.218 persons per acre."</ref><ref name="census2000">{{cite web |title=Census 2000 Data for the State of New York |publisher=U.S. Census Bureau |url=http://www.census.gov/census2000/states/ny.html|accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
New York City heeft een hoge graad van inkomensongelijkheid: in 2005 lag in het rijkste censusgebied het [[mediaan (statistiek)|mediane]] inkomen per huishouden op $188.697, terwijl dit in het armste gebied $9.320 bedroeg.<ref>{{cite news |author=Roberts, Sam |title=In Manhattan, Poor Make 2 Cents for Each Dollar to the Rich |publisher=The New York Times |date=9 april 2005 |url=http://www.fiscalpolicy.org/SamRoberts4Sep05.htm |accessdate=1 september 2008}}</ref> Deze ongelijkheid is groter geworden door aanhoudende salarisverhogingen voor de hogere inkomensklasse, terwijl de lonen van de middel- en lage inkomensklasse stagneerden. In 2006 was het gemiddelde weeksalaris in Manhattan $1.453, het hoogste en snelst groeiende salaris onder de grootste county's in de Verenigde Staten.<ref name=ManhattanLabor>{{voetnoot web|titel=Average Weekly Wage in Manhattan at $1,453 in Second Quarter 2006 |uitgever=Bureau of Labor Statistics, U.S. Department of Labor|datum=20 februari 2007 |url=http://www.bls.gov/ro2/fax/qcew9310.pdf |formaat=PDF |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> Deze borough heeft te maken met een [[Babyboom (term)|babyboom]], een uniek gegeven voor een Amerikaanse stad. Sinds 2000 is het aantal kinderen onder de vijf jaar in Manhattan met 32% gestegen.<ref>{{cite news |title=In Surge in Manhattan Toddlers, Rich White Families Lead Way |author=Roberts, Sam |publisher=The New York Times |date=27 maart 2007 |url=http://www.nytimes.com/2007/03/23/nyregion/23kid.html |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
Huiseigendom is in New York City met ongeveer 33% veel lager dan het nationale gemiddelde van 69%.<ref>{{voetnoot web |url=http://georgewbush-whitehouse.archives.gov/infocus/homeownership/ |titel=Homeownership}}</ref> Het percentage leegstaande huurwoningen ligt gewoonlijk tussen de 3% en 4,5%. Dit is beneden de grens van 5% die gebruikt wordt om te bepalen dat er sprake is van een huisvestingsprobleem. Het wordt gebruikt als rechtvaardiging om een deel van de huurmarkt te controleren en te stabiliseren. Ongeveer 33% van de huurprijzen worden door de overheid gereguleerd. Het vinden van huisvesting, en zeker betaalbare huisvesting, kan in New York City erg moeilijk zijn.<ref>[http://www.helium.com/items/329063-how-to-find-a-cheap-apartment-in-new-york-city How to find a cheap apartment in New York City]; [http://www.nyc.gov/html/hpd/html/pr/vacancy.shtml Housing Vacancy Survey]</ref> | |||
=== Bevolkingsafkomst === | |||
[[Bestand:Chinatown manhattan 2009.JPG|195px|thumb|right|[[Chinatown (New York City)|Chinatown]] in Manhattan]] | |||
De bevolkingssamenstelling van New York City is bijzonder divers. Gedurende de geschiedenis is de stad altijd een belangrijk aankomstpunt geweest voor nieuwe [[immigratie|immigranten]] uit vele landen. Het begrip ''[[Smeltkroes (sociologie)|melting pot]]'' (smeltkroes) is als eerste gebruikt om de samenstelling van de dichtbevolkte immigrantenwijken in de [[Lower East Side]] aan te duiden. Tegenwoordig is 36% van de bevolking van New York geboren buiten de Verenigde Staten.<ref name="NYC immigration">{{cite web |title=The Newest New Yorkers: 2000 |publisher=New York City Department of City Planning |date=2005 |url=http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/nny_briefing_booklet.pdf |format=PDF |accessdate=27 maart 2007}}</ref> Van de Amerikaanse steden wordt dit aantal alleen overschreden door [[Los Angeles]] en [[Miami]].<ref name="census2000" /> Terwijl in die steden de immigranten gemeenschappen worden gedomineerd door een gering aantal nationaliteiten, is er in New York geen enkel land of regio van herkomst dat domineert. De tien grootste landen van herkomst van hedendaagse immigratie zijn de [[Dominicaanse Republiek]], [[Volksrepubliek China|China]], [[Jamaica]], [[Guyana]], [[Mexico (land)|Mexico]], [[Ecuador]], [[Haïti]], [[Trinidad en Tobago]], [[Colombia]] en [[Rusland]].<ref name="newestnewyorkers">{{cite web |title=The Newest New Yorkers, 2000 |publisher=New York City Department of City Planning |year=2004 |url=http://home2.nyc.gov/html/dcp/html/census/nny_exec_sum.shtml |accessdate=27 mei 2008 |quote=The Dominican Republic was the largest source of the foreign-born, numbering 369,200 or 13 percent of the total, followed by China (262,600), Jamaica (178,900), Guyana (130,600), and Mexico (122,600). Ecuador, Haïti, Trinidad and Tobago, Colombia, and Russia rounded out the city's ten largest sources of the foreign-born.}}</ref> In de stad worden ongeveer 170 verschillende talen gesproken.<ref name="languages in NYC">{{cite web |publisher=New York State Office of the State Comptroller |title=Queens: Economic Development and the State of the Borough Economy |date=juni 2006 |url=http://www.osc.state.ny.us/osdc/rpt3-2007queens.pdf |format=PDF |accessdate=21 maart 2007}}</ref> | |||
In het New Yorkse metropoolgebied woont de grootste [[jodendom|Joodse]] gemeenschap buiten [[Israël]]. In New York city wonen 1.048.900 Joden.<ref> [http://www.socialexplorer.com/pub/reports/Results.aspx?name=Religion2000AllGeo&%3ccommand+cmd%3d%22areareport%22+mapindex%3d%220%22+themeindex%3d%220%22+rendering%3d%220%22+reportindex%3d%220%22+viewwidth%3d%22600%22+viewheight%3d%22400%22+outputtype%3d%22html%22+sel%3d%22%26lt%3bselections+spatial%3d%26quot%3bfalse%26quot%3b%26gt%3b%26lt%3bsel+selmode%3d%26quot%3bv%26quot%3b+querylayercaption%3d%26quot%3bcounty+m_sevars1%26quot%3b+searchfield%3d%26quot%3bcnty%26quot%3b+find%3d%26quot%3b36005%2c36047%2c36061%2c36081%2c36085%26quot%3b%2f%26gt%3b%26%23xa%3b%26%23xd%3b%26lt%3b%2fselections%26gt%3b%22+%2f%3e&Census=R2000Cnty Socialexplorer.com Religions 2000].</ref> Dit is de grootste Joodse gemeenschap ter wereld, groter dan die van [[Tel Aviv]]. Ongeveer 13,5% van de New Yorkers is Joods. Daarnaast woont ook bijna een kwart van de Indiase Amerikanen<ref>{{cite web |title=Census profile New York City's Indian American Population |publisher=Asian American Federation of New York |year=2004 |url=http://www.aafny.org/cic/briefs/indianamer.pdf |format=PDF |accessdate=1 september 2008}}</ref> en de grootste [[Afro-Amerikanen|Afro-Amerikaanse]] gemeenschap van alle steden in de Verenigde Staten in New York. | |||
De vijf grootste etnische groepen volgens de volkstelling van 2005 zijn: Puerto Ricanen, Italianen, West-Indiërs, Dominicanen en Chinezen.<ref name="acs_socio_05">{{cite web |title=NYC2005 - Results from the 2005 American Community Survey : Socioeconomic Characteristics by Race/Hispanic Origin and Ancestry Group |publisher=New York City Department of City Planning|url=http://www.nyc.gov/html/dcp/pdf/census/acs_socio_05_nyc.pdf |format=PDF |year=2005 |accessdate=1 september 2008}}; [http://www.nyc.gov/html/dcp/html/census/popacs.shtml Population Division American Community Survey], New York City Department of City Planning</ref> De Puerto Ricaanse populatie in New York City is de grootste buiten Puerto Rico.<ref>{{voetnoot persbericht |url=http://www.nyc.gov/html/om/html/98a/pr256-98.html |titel=''Mayor Giuliani Proclaims Puerto Rican Week in New York City'' |uitgever=Archive of the Mayor's Press Office |datum=9 juni 1998}}</ref> Italianen emigreerden in grote aantallen naar de stad in de vroege twintigste eeuw. Er zijn ook veel mensen van Ierse afkomst: zij zijn de op vijf na grootste etnische groep. | |||
=== Criminaliteit === | |||
Sinds 2005 heeft de stad de laagste misdaadcijfers van de 25 grootste Amerikaanse steden, zodat het aanzienlijk veiliger is geworden na de misdaadpieken in de jaren 80 en 90. In 2002 had New York City een van de laagste misdaadcijfers van alle Amerikaanse steden met een bevolking groter dan 100.000. Gewelddadige criminaliteit in New York City daalde van 1993 tot 2005 meer dan 75%, terwijl de misdaadcijfers over de gehele Verenigde Staten stegen.<ref>{{cite news |''Law Enforcement News'' |title=Don't tell New York, but crime is going up |url=http://www.lib.jjay.cuny.edu/len/2002/12.31/page5.html}}</ref> In 2005 was het aantal gepleegde moorden op het laagste niveau sinds 1963. In het jaar 2007 werden er minder dan 500 [[moord]]en gepleegd, dat was voor het eerst sinds men in 1963 de criminaliteitscijfers begon te publiceren. | |||
Sociologen en criminologen zijn het niet eens over de oorzaken van de daling van de misdaadcijfers. Sommigen zeggen dat het komt door de nieuwe tactieken van de [[New York City Police Department]]. Anderen zoeken de oorzaak bij het afgenomen gebruik van [[cocaïne]], of bij [[Demografie|demografische]] veranderingen.<ref>{{cite book |title=The Crime Drop in America |chapter=The Rise and Decline of Hard Drugs, Drug Markets, and Violence in Inner-City New York |author=Johnson, Bruce D., Andrew Golub, Eloise Dunlap |editor=Blumstein, Alfred, Joel Wallman |year=2006 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0521862795}}; {{cite book |title=New York Murder Mystery: The True Story Behind the Crime Crash of the 1990s |author=Karmen, Andrew |year=2000 |publisher=NYU Press |isbn=0814747175}}</ref> | |||
New York City werd lange tijd geassocieerd met [[georganiseerde misdaad]]. Dat begon met de [[Forty Thieves]] en de [[Roach Guards]], twee Ierse straatbendes die actief waren in de krottenwijk [[Five Points (New York)|Five Points]] rond [[1820]]. In de [[20e eeuw]] kwam de maffia op die gedomineerd werd door de [[Five Families]]. [[Bende (misdaad)|Gangs]], zoals de [[Black Spades]] lieten van zich horen tegen het einde van de 20e eeuw.<ref>{{cite book |title=NYPD: A City and Its Police |author=Lardner, James, and Thomas Reppetto |publisher=Owl Books |year=2000 |pages=pp. 18-21}}</ref> | |||
== Economie == | |||
=== Bedrijvigheid === | |||
[[Bestand:Panorama clip3.jpg|right|thumb|[[Midtown Manhattan]] kijkend vanuit het [[Empire State Building]] naar het noorden.]] | |||
New York is een belangrijk centrum voor financiën, verzekeringen, vastgoed, media en kunst in de Verenigde Staten en daarbuiten. Samen met [[Londen]] en [[Tokio]] wordt de stad tot de financiële centra van de [[wereldeconomie]] gerekend.<ref>{{cite book |author=[[Saskia Sassen|Sassen, Saskia]] |title=The Global City: New York, London, Tokyo |year=2001 |publisher=Princeton University Press |edition=2nd edition |isbn=0691070636}}</ref> Het metropoolgebied heeft de grootste regionale economie van de Verenigde Staten en is, na Tokio, de grootste [[stadseconomie]] van de wereld.<ref name="World's Most Economically Powerful Cities">{{voetnoot web|url=http://www.forbes.com/2008/07/15/economic-growth-gdp-biz-cx_jz_0715powercities_slide_2.html?thisSpeed=15000&boxes=custom|titel=World's Most Economically Powerful Cities|uitgever=Forbes|datum=15 juli 2008|bezochtdatum=12 september 2008}}</ref><ref>[http://www.citymayors.com/statistics/richest-cities-2005.html De 150 rijkste steden in de wereld in BBP in in 2005], d.d. 11 maart 2007. Deze list is exclusief Taipei. Geraadpleegd op 3 jul 2007.</ref> Veel grote bedrijven hebben een hoofdkantoor in New York City, waaronder 44 bedrijven uit de [[Fortune 500]].<ref>{{cite web |url=http://www.nycedc.com/Web/NYCBusinessClimate/FactsFigures/FactsFigures.htm |title=NYC Business Climate - Facts & Figures |publisher=New York City Economic Development Corporation|accessdate=1 september 2008}}</ref> New York is ook uniek onder de Amerikaanse steden met betrekking tot het grote aantal buitenlandse ondernemingen: één op de tien banen uit de private sector in de stad komt van buitenlandse bedrijven.<ref>{{cite news |title=Keeping the Economy Growing |author=Wylde, Kathryn |publisher=Gotham Gazette |date=23 januari 2006 |url=http://www.gothamgazette.com/article/fea/20060123/202/1727 |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
In New York City staan enkele van de waardevolste gebouwen van het land en de wereld. ''450 Park Avenue'' werd op 2 juli 2007 verkocht voor $510 miljoen, ongeveer $17.100 per vierkante meter. Daarmee werd het nauwelijks een maand oude record gebroken van een Amerikaans bedrijfspand aan ''660 Madison Avenue'' dat in juni 2007 $15.890 per vierkante meter opbracht.<ref>Quirk, James. {{cite web |url=http://www.northjersey.com/page.php?qstr=eXJpcnk3ZjczN2Y3dnFlZUVFeXk4NDImZmdiZWw3Zjd2cWVlRUV5eTcxNjI5NzEmeXJpcnk3ZjcxN2Y3dnFlZUVFeXkyMg== |title= "Bergen offices have plenty of space" |archiveurl=http://web.archive.org/web/20071222235142/http://www.northjersey.com/page.php?qstr=eXJpcnk3ZjczN2Y3dnFlZUVFeXk4NDImZmdiZWw3Zjd2cWVlRUV5eTcxNjI5NzEmeXJpcnk3ZjcxN2Y3dnFlZUVFeXkyMg== |archivedate=22 december 2007}}, ''The Record (Bergen County)'', 5 juli 2007. Geraadpleegd op 5 juli 2007. "On Monday, a 26-year-old, 33-story office building at 450 Park Ave. sold for a stunning $1,589 per square foot, or about $510 million. The price is believed to be the most ever paid for a U.S. office building on a per-square-foot basis. That broke the previous record-set four weeks earlier-when 660 Madison Ave. sold for $1,476 a square foot."</ref> | |||
[[Midtown Manhattan]] is het grootste [[central business district]] in de Verenigde Staten en bevat de grootste concentratie wolkenkrabbers van de stad. [[Lower Manhattan]] is het op twee na grootste central business district in de Verenigde Staten. In dit gebied liggen de [[New York Stock Exchange]] - aan [[Wall Street]] - en de [[NASDAQ]], 's werelds grootste effectenbeurzen gemeten naar gemiddeld dagelijks handelsvolume en marktkapitaal.<ref>{{cite web |authors=Claessens, Stjin |title=Electronic Finance: Reshaping the Financial Landscape Around the World |publisher=The World Bank |date=september 2000 |url=http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTENERGY/0,,contentMDK:20708340~pagePK:210058~piPK:210062~theSitePK:336806,00.html |format=PDF |accessdate=1 september 2008}}</ref> Financiële diensten tellen voor 35% mee in de werkgelegenheid van de stad.<ref>{{cite web |url=http://www.newyorkfed.org/research/current_issues/ci12-1.pdf|format=PDF |title=Challenges Facing the New York Metropolitan Area Economy |author=Orr, James and Giorgio Topa |work=Current Issues in Economics and Finance - Second District Highlights |publisher=New York Federal Reserve |date=Volume 12, Number 1, januari 2006|accessdate=1 september 2008}}</ref> Vastgoedbelegging is een belangrijk onderdeel van de economie van de stad, zo was de waarde in 2006 van alle bezittingen in New York City $802,4 miljard.<ref name="NYC real estate">{{voetnoot web|url=http://www.nyc.gov/html/dof/html/pdf/07pdf/tent-ass-roll-07-08t.pdf |titel=Tentative Assessment Roll: Fiscal Year 2008 |uitgever=New York City Department of Finance |formaat=PDF |datum=15 januari 2007 |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> Het [[Time Warner Center]] is met een waarde van 1,1 miljard het gebouw met de hoogste marktwaarde in New York City.<ref name="NYC real estate" /> | |||
[[Bestand:Photos NewYork1 032.jpg|thumb|right|De [[New York Stock Exchange]] op [[Wall Street]].]] | |||
De televisie- en filmindustrie is na [[Hollywood]] de grootste van het land.<ref>{{cite web |url=http://www.nyc.gov/html/film/html/news/stats.shtml |title=NYC Film Statistics |publisher=Mayor's Office of Film, Theatre, and Broadcasting |accessdate=1 september 2008}}</ref> [[Creatieve industrie|Creatieve sectoren]] als de nieuwe media, reclame, mode, design en architectuur vormen groeiend deel van de werkgelegenheid.<ref>{{cite journal |author=Currid, Elizabeth |title=New York as a Global Creative Hub: A Competitive Analysis of Four Theories on World Cities |journal=Economic Development Quarterly |year=2006 |volume=20(4) |pages=pp. 330-350 |doi=10.1177/0891242406292708}}</ref> High-hightechindustrieën zoals biowetenschap, software-ontwikkeling, game-ontwerp en internetdiensten zijn eveneens groeiende. Deze sectoren hebben voordeel van de ligging van de stad aan het eind van meerdere [[onderzeekabel|trans-Atlantische glasvezelverbindingen]].<ref>{{cite web |title=Telecommunications and Economic Development in New York City: A Plan for Action|publisher=New York City Economic Development Corporation |month=March | year=2005 |url=http://www.nycedc.com/about_us/TelecomPlanMarch2005.pdf |format=PDF |accessdate=19 juli 2006}}</ref> Andere belangrijke sectoren zijn medische technologie en onderzoek, non-profitinstellingen en universiteiten. | |||
Productie vormt een belangrijk doch afnemend deel van de werkgelegenheid. Kleding, chemicaliën, meubels en metaal- en voedselproducten zijn een aantal van de voornaamste producten.<ref>{{cite web |url=http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/whitepaper.pdf |format=PDF |title=Protecting and Growing New York City's Industrial Job Base |publisher=The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business |month=januari | year=2005 |accessdate=1 september 2008}}</ref> De voedselbewerkingsindustrie is de stabielste productiesector van de stad.<ref name="food manufacturing">{{voetnoot web |url=http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/more_than_link_food_chain.pdf |formaat=PDF |titel=More Than a Link in the Food Chain |uitgever=The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business |datum=februari 2007 |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> Het is een industrie met een waarde van $5 miljard en biedt werk aan meer dan 19.000 inwoners, onder wie een groot aantal immigranten die nauwelijks Engels spreken. | |||
=== Media === | |||
[[Bestand:Rockefeller Center (2006).JPG|thumb|right|In [[Rockefeller Center]] zijn de NBC Studio's gevestigd]] | |||
In New York bevinden zich een aantal van de belangrijkste kranten, grootste uitgeverijen, succesvolste televisiestations en grootste platenmaatschappijen ter wereld. Onder de gevestigde mediaconglomeraten zijn [[Time Warner]], [[News Corporation]], de [[Hearst Corporation]] en [[Viacom]]. Zeven van de acht grootste [[reclamebureau]]'s wereldwijd hebben een hoofdkantoor in New York.<ref>[http://adage.com/datacenter/datapopup.php?article_id=116384 Top 10 Consolidated Agency Networks: Ranked by 2006 Worldwide Network Revenue], ''Advertising Age'' Agency Report 2007 Index (25 april 2007). Geraadpleegd op 8 juni2007.</ref> Drie van de ''Grote Vier'' [[platenlabel]]s ([[Universal Music Group|Universal]], [[Sony BMG|Sony]], [[Warner Music Group|Warner]] en [[EMI Group|EMI]]) zijn gevestigd in de stad. [[Uitgeverij]]en, zoals [[Random House]], [[Simon & Schuster]] en [[Penguin Group]] bieden gezamenlijk werk aan ongeveer 25.000 mensen.<ref>{{cite web |title=Media and Entertainment |publisher=New York City Economic Development Corporation |url=http://www.nycedc.com/Web/NYCBusinessClimate/IndustryOverviews/MediaEntertainment/MediaEntertainment.htm |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
Meer dan 200 kranten en 350 tijdschriften hebben een kantoor in de stad, waaronder de twee grote kranten [[The Wall Street Journal]] (oplage: 2,1 miljoen) en [[The New York Times]] (oplage: 1,1 miljoen). Grote tabloids in de stad zijn de [[New York Daily News]] (oplage: 795.000) en de [[New York Post]] (oplage: 650.000), in 1801 opgericht door [[Alexander Hamilton]]. De stad heeft ook een grote etnische pers, met 270 kranten en tijdschriften in meer dan 40 talen.<ref>{{cite news |title=Ethnic Press Booms In New York City |publisher=Editor & Publisher |date=10 juli 2002 |url=http://www.editorandpublisher.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu_content_id=1538594 |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
[[El Diario La Prensa]] is New Yorks grootste Spaanstalige krant met een oplage van 265.000 per dag. ''The New York Amsterdam News'', gepubliceerd in Harlem, is een prominente Afro-Amerikaanse krant. Daarnaast zijn er nog een aantal kranten die alleen op de boroughs zijn gericht, zoals de ''Brooklyn Daily Eagle'' en de ''Staten Island Advance''. | |||
De televisie- en filmindustrie is een belangrijke werkgever in de stad en biedt werk aan 100.000 mensen. De vier grote Amerikaanse zenders [[American Broadcasting Company|ABC]], [[CBS (televisiezender)|CBS]], [[Fox Broadcasting Company|FOX]] en [[National Broadcasting Company|NBC]] hebben allemaal hun hoofdkantoor in New York. Veel kabelzenders zijn ook gevestigd in de stad, zoals [[MTV (televisiezender)|MTV]], [[Fox News Channel|Fox News]], [[Home Box Office|HBO]] en [[Comedy Central]]. In 2005 werden meer dan 100 televisie shows opgenomen in New York City.<ref>{{cite press release |title=2005 is banner year for production in New York |publisher=The City of New York Mayor's Office of Film, Theater and Broadcasting |date=28 december 2005 |url=http://www.nyc.gov/html/film/html/news/010106_2005_banner_year.shtml |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
[[Bestand:Freiheitsstatue NYC full.jpg|right|150px|thumb|Het [[Vrijheidsbeeld (New York)|Vrijheidsbeeld]] is een belangrijke toeristische attractie]] | |||
=== Toerisme === | |||
{{Zie ook|[[Lijst van bezienswaardigheden in New York City]]}} | |||
Toerisme is belangrijk voor New York City, met ongeveer 46 miljoen buiten- en binnenlandse toeristen in 2007.<ref>{{cite web |title=NYC Statistics |publisher=NYC & Company |url=http://nycgo.com/?event=view.article&id=78912|accessdate=5 mei 2009}}</ref> | |||
De bekendste bezienswaardigheid is waarschijnlijk het [[Vrijheidsbeeld (New York)|Vrijheidsbeeld]], een belangrijke toeristische attractie en een van de bekendste iconen van de Verenigde Staten.<ref>{{cite web |url=http://nymag.com/listings/attraction/statue_of_liberty/ |title=Statue of Liberty |publisher=New York Magazine |accessdate=1 september 2008}}</ref> Daarnaast gelden ook bezienswaardigheden als het [[Empire State Building]], [[Ellis Island]], theaterproducties op [[Broadway (Manhattan)|Broadway]], museums als het [[Metropolitan Museum of Art]], en andere toeristische attracties zoals [[Central Park]], [[Washington Square Park]], [[Brooklyn Bridge]], [[Rockefeller Center]], [[Times Square]], [[Hoofdkwartier van de Verenigde Naties]], het [[Bronx Park]] met daarin de [[Bronx Zoo]] en de [[New York Botanical Garden]], winkelen aan [[Fifth Avenue (New York)|Fifth Avenue]] en [[Madison Avenue (Manhattan)|Madison Avenue]], evenementen als de [[Halloween Parade]] in [[Greenwich Village]], de [[Tribeca Film Festival]] en gratis optredens in Central Park tijdens Summerstage als toeristische trekpleisters. Na de [[aanslagen op 11 september 2001]] werden ook de resten van het [[World Trade Center (New York)|World Trade Center]], ook wel bekend als [[Ground zero|Ground Zero]], door veel mensen bezocht.<ref>[http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/)/components/actueel/rtlnieuws/2002/09_september/03/buitenland/toerisme_ground_zero.xml Ground Zero is grote trekpleister voor toeristen], ''RTL Nieuws'', 9 september 2002</ref> | |||
Volgens het toerismebureau kwamen in 2007 de meeste toeristen uit: het Verenigd Koninkrijk (1.237.000), Canada (881.000), Duitsland (547.000), Frankrijk (423.000), Scandinavië (Zweden, Denemarken, Finland en Noorwegen) (365.000), Italië (360.000), Australië (327.000), Spanje (318.000), [[Benelux]] (293.000), Ierland (291.000) en Japan (283.000).<ref>{{cite news|title=NYC Statistics|author=NYC & Company|url=http://nycgo.com/?event=view.article&id=78912|accessdate=5 mei 2009}}</ref> | |||
== Politiek en bestuur == | |||
Het bestuur van New York is meer gecentraliseerd dan dat van andere Amerikaanse steden, hetgeen blijkt uit de taken van het bestuur. In New York City is het centrale bestuur verantwoordelijk voor het openbare onderwijs, gevangenissen, bibliotheken, openbare veiligheid, recreatiefaciliteiten, riolering, watervoorziening en sociale zekerheid. | |||
Het budget van de stad is met $50 miljard het grootste van alle steden in de Verenigde Staten. Dit budget wordt onder andere besteed aan onderwijs (31%), sociale diensten (20%), openbare veiligheid (13%) en pensioenen (10%). De stad biedt werk aan ongeveer 250.000 mensen.<ref>{{cite news|title=2006 Annual Report on Local Governments|author=Office of the New York State Comptroller|date=november 2006|url=http://www.osc.state.ny.us/localgov/datanstat/annreport/06annreport.pdf|accessdate=14 november 2006}}</ref> | |||
Vertegenwoordigers van de Democratische partij bekleden de meeste publieke functies in de stad. Van de geregistreerde kiezers in de stad is 66% Democraat.<ref>{{cite news|title=County Enrollment Totals|author=New York State Board of Elections|date=1 april 2006|url=http://www.elections.state.ny.us/NYSBOE/enrollment/county/county_apr06.htm|accessdate=19 juli 2006}}</ref> Sinds 1924 heeft geen enkele Republikein in New York een meerderheid weten te behalen bij de presidentsverkiezing of staatverkiezing. | |||
[[Bestand:Municipal Building - New York City.jpg|thumb|right|De [[Manhattan Municipal Building]] huisvest veel overheidsinstanties en is één van de grootste overheidsgebouwen ter wereld]] | |||
=== Uitvoerende macht === | |||
De [[uitvoerende macht]] van New York City bestaat uit de burgemeester, de ''Public Advocate'', de ''Comptroller'' en de vijf presidenten van de [[borough]]s. | |||
De burgemeester is verantwoordelijk voor alle diensten van de stad, [[New York City Police Department|politie]] en [[New York City Fire Department|brandweer]], uitvoering van alle wetten in de stad, controle over het publieke eigendom en over de meeste publieke instellingen. De burgemeester wordt rechtstreeks gekozen voor een termijn van vier jaar en kan eenmaal herkozen worden. Door de burgemeester worden ''Deputy Mayors'' aangesteld, die assisteren bij belangrijke zaken, zoals bijvoorbeeld onderwijs, economie en gezondheidszorg. Zij hebben echter geen recht om de burgemeester op te volgen wanneer deze zijn taken niet meer kan uitvoeren. | |||
[[Michael Bloomberg]] is sinds 1 januari 2002 burgemeester van New York, als opvolger van [[Rudy Giuliani]]. Bloomberg stond bekend als [[Democratische Partij (Verenigde Staten)|Democraat]], maar wisselde kort voor de verkiezingen van partij en nam deel als [[Republikeinse Partij (Verenigde Staten)|Republikein]], om zo de drukke voorverkiezingen van de Democraten te kunnen vermijden. Bloomberg won de verkiezingen met ongeveer de helft van de stemmen en werd in 2005 herkozen met 59% van de stemmen.<ref>{{cite web |title=Statement and Return Report for Certification: General Election 2005 |publisher=New York City Board of Elections |date=8 november 2005 |url=http://www.vote.nyc.ny.us/pdf/results/2005/general/Manhattan/New%20York%20Mayor%20NY%20Recap.pdf |format=PDF |accessdate=1 september 2008}}</ref> Sinds 2007 is Bloomberg onafhankelijk. Bloomberg, een voormalige zakenman, nam als burgemeester onder meer het onderwijs over van de staat en voerde een agressief gezondheidszorgbeleid, onder andere door het invoeren van een rookverbod in de horeca. Tijdens zijn tweede termijn maakte hij van schoolhervorming, armoedebestrijding en strenge wapencontrole speerpunten van zijn beleid.<ref>{{cite web |title=About Mike Bloomberg |url=http://www.mikebloomberg.com/en/about_mike_bloomberg |archiveurl=http://web.archive.org/web/20070928061207/http://www.mikebloomberg.com/en/about_mike_bloomberg |archivedate=28 september 2007 |publisher=The Official Site of Mike Bloomberg |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
De ''Public Advocate'' wordt direct gekozen en is verantwoordelijk voor het verbeteren van de relatie tussen burger en overheid. Hij onderzoekt klachten omtrent stadsinstellingen, bemiddelt tussen stadsinstellingen en burgers, fungeert als [[ombudsman]] en adviseert de burgemeester op het gebied van gemeenschapsrelaties. | |||
De ''Comptroller'' beheert de financiën en wordt ook direct gekozen door de burgers. Naast het beheren van het [[pensioenfonds]] van de stad, adviseert de Comptroller de burgemeester en de gemeenteraad op ieder financieel gebied. | |||
De bewoners van de boroughs kiezen door middel van directe verkiezingen een Borough President. Zij adviseren de burgemeester betreffende borough-gerelateerde zaken. | |||
[[Bestand:New York City Hall.jpg|thumb|left|[[New York City Hall]] is de zetel van het stadsbestuur]] | |||
=== Wetgevende macht === | |||
De [[gemeenteraad]] van New York ''(City Council)'' is de [[wetgevende macht]]. De wetsvoorstellen worden aangenomen bij meerderheid en worden vervolgens naar de burgemeester gestuurd, die ze kan bevestigen door zijn handtekening te plaatsen. Als de burgemeester zijn [[Vetorecht|veto]] uitspreekt over het voorstel, heeft de raad 30 dagen tijd om een tweederdemeerderheid te krijgen om het voorstel alsnog in werking te laten treden. De gemeenteraad is een [[eenkamerstelsel|eenkamerig]] orgaan en bestaat uit 51 raadsleden. Zij worden door districten gekozen die ieder circa 157.000 mensen tellen. Raadsleden worden in het algemeen gekozen voor vier jaar, behalve in jaren wanneer er een [[volkstelling]] plaatsvindt in de jaren die deelbaar zijn door twintig. Dan worden de districten opnieuw bepaald en zijn er twee opeenvolgende termijnen nodig van twee jaar. | |||
[[Bestand:New York Supreme Court at 60 Centre Street.jpg|thumb|right|Het gebouw van de ''[[New York County Supreme Court]]'']] | |||
=== Rechterlijke macht === | |||
De rechterlijke macht in New York bestaat uit civiele, strafrechtelijke en familierechtbanken. Deze rechtbanken zijn in alle boroughs aanwezig en hebben een jurisdictie voor de gehele stad. De civiele rechtbank behandelt alle [[Burgerlijk recht|civiele]] zaken met claims tot 25.000 dollar. De [[strafrecht]]elijke rechtbank behandelt kleine strafrechtelijke zaken. De [[Personen- en familierecht|familierechtbank]] behandelt zaken die kinderen en families aangaan. Ernstige misdaden en grote civiele zaken worden door de ''[[New York State Supreme Court]]'' behandeld. Anders dan de rest van de staat New York, heeft New York City geen typische ''County Courts'' (regionale rechtbanken). In plaats daarvan hebben de rechtbanken jurisdictie in de vijf regio's die overeenkomen met de vijf boroughs. | |||
=== Officiële zegel en vlag === | |||
[[Bestand:Seal of New York City.png|right|80px|Zegel van New York City]] | |||
Het [[:Bestand:Seal of New York City.png|zegel van de stad New York]] dat dateert uit 1686 bevat het opschrift <small>SIGILLVM CIVITATIS NOVI EBORACI</small>, wat simpelweg betekent ''"het Zegel van de stad New York"''. [[Eboracum]] was de Romeinse naam van de huidige stad [[York (Engeland)|York]], de titulaire zetel van [[Jacobus II van Engeland|Jacobus II als hertog van York]]. De twee figuren stellen de gelijkheid voor tussen de oorspronkelijke Amerikanen en de kolonisten. De vier molenwieken herinneren aan de Nederlandse geschiedenis van de stad als [[Nieuw-Amsterdam (Nieuw-Nederland)|Nieuw Amsterdam]]. De bevers en de meelzakken refereren aan de vroegste handelsgoederen van de stad. Na de [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog|Amerikaanse Revolutie]] is boven het zegel de Amerikaanse adelaar toegevoegd. Het jaartal "1625", dat onderaan het zegel wordt vermeld, is het jaartal waarin de stad werd gesticht. | |||
[[Bestand:Flag of New York City.svg|border|right|80px|Vlag van New York City]] | |||
De [[vlag van New York City]] werd aangenomen in 1915. De vlag heeft blauwe, witte en oranje banen; deze kleuren verwijzen naar de [[Prinsenvlag|Nederlandse vlag]] die boven de stad wapperde gedurende de Nederlandse tijd. In het midden van de vlag is in blauw het officiële zegel te zien. | |||
=== Stedenbanden === | |||
<!-- PLEASE CONSULT THE NEW YORK CITY GOVERNMENT'S OFFICIAL SISTER CITIES LISTING AT http://www.nyc.gov/html/unccp/scp/html/sc/main.shtml BEFORE MAKING ADDITIONS HERE. --> | |||
New York City heeft officiële [[partnerstad|jumelages]] met tien steden:<ref>[http://www.nyc.gov/html/unccp/scp/html/sc/main.shtml Zustersteden volgens de stad zelf.]</ref> | |||
{{Kolommen2|Kolom1= | |||
* {{HU-VLAG}} [[Boedapest]] - [[Hongarije]], sinds 1992 | |||
* {{EG-VLAG}} [[Caïro (stad)|Caïro]] - [[Egypte (land)|Egypte]], sinds 1982 | |||
* {{IL-VLAG}} [[Jeruzalem]] - [[Israël]], sinds 1993 | |||
* {{ZA-VLAG}} [[Johannesburg]] - [[Zuid-Afrika]], sinds 2003 | |||
* {{VK-VLAG}} [[Londen]] - [[Verenigd Koninkrijk]], sinds 2001 | |||
| Kolom2= | |||
* {{ES-VLAG}} [[Madrid (stad)|Madrid]] - [[Spanje]], sinds 1982 | |||
* {{CN-VLAG}} [[Peking]] - [[Volksrepubliek China|China]], sinds 1980 | |||
* {{IT-VLAG}} [[Rome (stad)|Rome]] - [[Italië]], sinds 1992 | |||
* {{DO-VLAG}} [[Santo Domingo (Dominicaanse Republiek)|Santo Domingo]] - [[Dominicaanse Republiek]], sinds 1983 | |||
* {{JP-VLAG}} [[Tokio]] - [[Japan]], sinds 1960 | |||
}} | |||
== Cultuur == | |||
=== Architectuur === | |||
De gebouwen die het meest worden geassocieerd met New York City, zijn de [[wolkenkrabber]]s. De bebouwing van New York veranderde al in de 19e eeuw van traditionele Europese laagbouw naar hoogbouw in de zakendistricten. In augustus 2008 stonden er in New York City 5.538 hoge gebouwen, waarvan 50 wolkenkrabbers hoger dan 200 meter.<ref>{{cite web|url=http://www.emporis.com/en/wm/ci/bu/sk?id=101028|title=High-rise Buildings of New York City|publisher=Emporis.com|accessdate=22 augustus 2008}}</ref> Dit is meer dan enig andere stad in de Verenigde Staten en tweede in de wereld na [[Hongkong]].<ref name="Highrises">{{cite web|url=http://www.emporis.com/en/bu/sk/st/sr|title=Emporis Skyline Ranking|accessdate=16 juni 2008|publisher=Emporis.com}}</ref> Het omgeven zijn door water, de bevolkingsdichtheid en de hoge vastgoedprijzen in de zakendistricten zorgden voor de grootste verzameling van vrijstaande kantoor- en woontorens in de wereld.<ref>{{cite web |publisher=Emporis |title=About New York City |url=http://www.emporis.com/en/wm/ci?id=newyorkcity-ny-usa |accessdate=1 september 2008}}</ref> | |||
In New York staan gebouwen in breed scala van architectonische stijlen. Een van de meest opvallende is [[Woolworth Building]] uit 1913, een wolkenkrabber met [[neogotiek|neogotische]] stijlelementen die vanaf de straat goed te zien zijn. | |||
[[Bestand:Harlem 02.jpg|thumb|right|Brownstone-rijtjeshuizen in Harlem uit de 19e eeuw]] | |||
Na de bouw van het [[Equitable Building (Manhattan)|Equitable Building]] werd de ''Zoning Resolution'' in 1916 aangenomen. Deze eiste van nieuwe gebouwen dat ze trapsgewijs gebouwd zouden worden en stelde voorwaarden aan de hoogte van torens om te voorkomen dat ze teveel zonlicht weg zouden nemen.<ref>{{cite journal |title=The Metropolitan Dimension of Early Zoning: Revisiting the 1916 New York City Ordinance |author=Fischler, Raphael |journal=Journal of the American Planning Association |volume=64(2) |year=1998}}</ref> Het [[Art deco]] ontwerp van het [[Chrysler Building]] uit 1930 met zijn kegelvormige top en stalen spits is een weerspiegeling van deze nieuwe eisen. Het wordt door veel kenners gezien als het mooiste gebouw van New York. Een goed voorbeeld van de [[Internationale Stijl (architectuur)|Internationale Stijl]] in de Verenigde Staten is het [[Seagram Building]] (1957). | |||
De elegante [[brownstone]]-rijtjeshuizen en [[appartement]]en zijn kenmerkend voor de grote woonwijken die gebouwd werden tijdens de snelle groei van de stad tussen 1870 en 1930.<ref>{{cite book |title=History of Housing in New York City: Dwelling Type and Change in the American Metropolis |author=Plunz, Richar A. |chapter=Chapters 3 [Rich and Poor] & 4 [Beyond the Tenement] |year=1990 |publisher=Columbia University Press |id=ISBN 0-231-06297-4}}</ref> Steen en baksteen waren eerste keus bouwmaterialen nadat de bouw van houten huizen aan banden werd gelegd na de [[Grote Brand van 1835]].<ref name="lankevich-p82">Lankevich (1998), pp. 82-83; {{cite book |title=New York: Old & New: Its Story, Streets, and Landmarks |author=Wilson, Rufus Rockwell |year=1902 |publisher=J.B. Lippincott |pages=p. 354}}</ref> Anders dan in [[Parijs]], waar eeuwenlang vrijwel uitsluitend werd gebouwd met steen uit nabije kalksteengroeven, kwamen de bouwmaterialen voor New York uit verschillende groeven waardoor de gebruikte stenen variëren in structuur en kleur.<ref>{{cite book |author=B. Diamonstein-Spielvoegel, Barbaralee |title=The Landmarks of New York |publisher=Monacelli Press |year=2005 |id=ISBN 1-58093-154-5}} See also {{cite book |author=Whyte, William H. |title=The WPA Guide to New York City |year=1939 |publisher=New Press |id=ISBN 1-56584-321-5}}</ref> Typerend voor veel van de gebouwen in de stad is de aanwezigheid van houten [[watertoren]]s op de daken. Het bestuur verordende de installatie van watertorens voor gebouwen hoger dan zes verdiepingen omdat de hoge waterdruk die anders nodig was te vaak de leidingen zou doen barsten.<ref>{{cite web |title=Wondering About Water Towers |author=Elliot, Debbie |publisher=National Public Radio |date=2 december 2006 |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=6567297 |accessdate=1 september 2008}}</ref> De [[tuinstad|Tuinsteden]] in de buitengebieden zoals [[Jackson Heights]] in [[Queens]] werden populair gedurende de jaren 1920. Ze waren gemakkelijk bereikbaar na de uitbreiding van de metro.<ref>{{cite book |title=722 Miles: The Building of the Subways and how They Transformed New York |author=Hood, Clifton |publisher=Johns Hopkins University Press |year=2004 |pages=pp. 175-177}}</ref> | |||
=== Musea === | |||
[[Bestand:Guggenheim museum exterior retouched.jpg|thumb|200px|right|Het [[Guggenheim Museum (New York)|Guggenheim Museum]]]] | |||
In New York City bevinden zich talloze kleine en grote musea en galeries. Het [[Metropolitan Museum of Art]] (The Met), opgericht in 1870, is een van de grootste en belangrijkste kunstmusea ter wereld. Het bevindt zich ten oosten van [[Central Park]]. De permanente collectie bevat meer dan 2 miljoen kunstwerken waaronder vele schilderijen en beeldhouwwerken van over de hele wereld. Er zijn schatten uit de [[Klassieke oudheid|Klassieke Oudheid]] en werk van praktisch elke Europese meester alsmede een uitgebreide collectie Amerikaanse kunst. Een aparte vestiging genaamd "[[The Cloisters]]" staat in [[Upper Manhattan]] en omvat middeleeuwse kunst. | |||
Het [[Museum of Modern Art]] (MoMA) in Manhattan is een van de meest toonaangevende musea voor moderne en hedendaagse kunst ter wereld. De collectie bestaat uit schilder- en beeldhouwkunst van de 20e eeuw, films en foto's en een uitgebreide collectie boeken. In Manhattan is ook het [[Museum of Arts & Design]] gevestigd. Het [[Brooklyn Museum]] is na ''The Met'' het grootste museum van New York City en bevat 1,5 miljoen kunstwerken. Getoond wordt Egyptische kunst, hedendaagse kunst en kunst van verschillende culturen. Het [[American Museum of Natural History]] (AMNH), opgericht in 1869, is een [[Natuurlijke historie#Natuurhistorische musea|natuurhistorisch museum]]. Het museum toont onder andere opgezette zoogdieren uit de hele wereld en overblijfselen van dinosaurussen en vroege voorouders van de mens. In New York bevindt zich ook het [[Guggenheim Museum (New York)|Guggenheim Museum]] waar vooral schilderkunst van de 20e eeuw te zien is en dat mede door de bijzondere architectuur van [[Frank Lloyd Wright]] één van de belangrijkste musea voor moderne kunst ter wereld is. Vanaf de ''82nd'' tot de ''104th Street'' loopt de [[Museum Mile]] waaraan negen musea zijn gevestigd. | |||
=== Muziek en culturele centra === | |||
[[Bestand:Lincoln Center Twilight.jpg|thumb|200px|right|Het [[Lincoln Center]], een groot complex van culturele instellingen]] | |||
New York is een centrum van de Amerikaanse muziekindustrie sinds de eerste grammofoonplaatopnames in de vroege 20e eeuw. Een aantal bedrijven en organisaties van deze industrie hebben hun hoofdkantoor in New York. Daarnaast zijn ook verschillende redacties van toonaangevende muziektijdschriften in New York gevestigd, zoals die van rocktijdschrift [[Rolling Stone]].<ref name="Gotham">{{cite web|title=Has the Music Scene Died in New York?|work=Gotham Gazette|url=http://www.gothamgazette.com/article/20041217/1/1218|accessdate=7 september 2005}}</ref> | |||
[[Carnegie Hall]] is een van de belangrijkste concertzalen ter wereld, ze wordt vooral gebruikt voor klassieke muziek, de zaal wordt geroemd om de goede [[akoestiek]]. Het gebouw uit 1890 werd gebouwd door de [[filantroop]] [[Andrew Carnegie]]. Het raakte in verval maar werd gerenoveerd tussen 1983 en 1995. [[Radio City Music Hall]] is een grote concert- en theaterzaal gevestigd in [[Rockefeller Center]]. Het is een zeldzaam voorbeeld van [[art deco]] stijl en een belangrijke architectonische attractie.<ref name="RadioMusicHall">{{voetnoot web|titel=New York City's Radio Music Hall Recaptures Its Past|uitgever=National Trust|url=http://web.archive.org/web/20060208093340/http://www.nationaltrust.org/news/docs/20001018_award_nyradiocity.html|datum=18 oktober 2000|bezochtdatum=29 augustus 2005}}</ref> | |||
Het [[Lincoln Center]] is een 61.000 m² groot cultureel centrum dat plaats biedt aan verscheidene instellingen, zoals bijvoorbeeld de [[Metropolitan Opera]], [[New York Philharmonic]], [[New York City Ballet]], [[Vivian Beaumont Theatre]] en de [[Juilliard School]].<ref name="Lincoln">{{voetnoot web|titel=About Lincoln Center|uitgever=Lincoln Center|url=http://lincolncenter.org/aboutlc/faq.asp?session=74FBA7A5-6990-43A9-904A-B0075D5B6BDB&version=&ws=&bc=2|bezochtdatum=29 augustus 2005}}</ref> | |||
=== Theater === | |||
[[Bestand:45th St theatres NYC.JPG|thumb|left|Theaters aan 45th Street]] | |||
De komst van elektrische verlichting leidde tot omvangrijke nieuwe theaterproducties. In de jaren 80 van de negentiende eeuw ontwikkelde zich in de theaters op Broadway en langs [[42nd Street (Manhattan)|42nd Street]] een nieuw soort voorstelling die bekend werd als de [[musical|Broadway-musical]]. Deze producties vertolkten de gevoelens van de talloze nieuwe immigranten. Het waren gespeelde belevenissen, ondersteund door zang en dans. In de liederen waren hoop en ambitie veel voorkomende thema's. | |||
Tegenwoordig zijn de 39 grootste theaters in New York gezamenlijk bekend onder de naam "[[Broadway theatre|Broadway]]", vernoemd naar de [[Broadway (Manhattan)|grote straat]] die door de theaterwijk loopt.<ref>{{cite news |url=http://www.playbill.com/news/article/114923.html |title=ASK PLAYBILL.COM: Broadway or Off-Broadway-Part I |date=juli 2008|publisher=Playbill.com |accessdate=8 februari 2008}}</ref> Deze theaters zijn vooral gevestigd in de buurt van Times Square in Manhattan. Veel Broadway voorstellingen zijn wereldberoemd zoals de musical [[Cats (musical)|Cats]] en [[The Phantom of the Opera (musical)|The Phantom of the Opera]]. De theaterwijk is een populaire attractie voor toeristen. In het seizoen 2007-2008 werden voor de Broadwaytheaters 12,3 miljoen kaartjes verkocht die 937 miljoen dollar opbrachten.<ref name=annual>{{voetnoot web |url=http://www.livebroadway.com/index.php?url_identifier=press-releases&news=the-broadway-league-announces-2007-2008-broadway-theatre-season&type=news |titel="The Broadway League Announces 2007-2008 Broadway Theatre Season Results" |uitgever=livebroadway.com Press Release|datum=28 mei 2008}}</ref><ref name="livebroadway">{{voetnoot web|url=http://www.livebroadway.com/index.php?url_identifier=season-by-season-stats-1|titel="Broadway Season Statistics"|bezochtdatum=22 augustus 2008|uitgever=The Broadway League}}</ref> | |||
Kleinere theaters, met tussen 100 en 500 stoelen, worden [[off-Broadway]] en als ze minder dan 100 stoelen hebben [[off-off-Broadway]] genoemd.<ref name=League>{{cite web|url=http://www.offbroadway.org/OB_MBA_2001a.pdf |title=Off-Broadway Minimum Basic Agreement|author=League of Off-Broadway Theatres and Producers. Inc. & The Association of Theatrical Press Agents and Managers|accessdate=14 december 2007}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.theatermania.com/content/news.cfm/story/5191 |title=Off-Off-Broadway, Way Back When |accessdate=13 december 2007}}</ref> | |||
=== Sport === | |||
[[Bestand:Yankee Stadium II.JPG|thumb|right|Het nieuwe Yankee Stadium, de thuisbasis van de New York Yankees, dat in 2009 in gebruik is genomen]] | |||
New York City heeft teams in de vier grote Noord-Amerikaanse professionele sportcompetities. | |||
New York is een van de weinige plaatsen in de Verenigde Staten waar [[honkbal]] populairder is dan [[American football]].<ref>{{cite web |publisher=Sprachcaffe |title=Tourism in New York - New York Sports |url=http://www.sprachcaffe.com/english/study_abroad/language_schools/new_york/about.htm#sports |accessdate=24 februari 2009}}</ref> Er zijn veertien [[World Series]] toernooien (een toernooi tussen de kampioenen van de twee honkbalcompetities, de [[American League]] en de [[National League]]) geweest tussen honkbalteams uit New York City. De twee huidige honkbalteams uit New York in de overkoepelende [[Major League Baseball]] zijn de [[New York Yankees]] en de [[New York Mets]]. De Yankees hebben 27 World Series titels gewonnen en de Mets twee. De Yankees speelden tot 2008 hun thuiswedstrijden in het [[Yankee Stadium (1923)|oude Yankee Stadium]]. In april 2009 werd het [[Yankee Stadium (2009)|nieuwe Yankee Stadium]] geopend in de Bronx. De Mets spelen de thuiswedstrijden in het [[Shea Stadium]] in Queens. Ooit was de stad ook thuisbasis van de New York Giants (tegenwoordig de [[San Francisco Giants]]) en de Brooklyn Dodgers (tegenwoordig de [[Los Angeles Dodgers]]). Beide teams gingen naar Californië in 1958. | |||
Met American football wordt de stad in de [[National Football League (Verenigde Staten)|National Football League]] vertegenwoordigd door de [[New York Jets]] en [[New York Giants (American Football)|New York Giants]] (officieel de New York Football Giants). Beide teams spelen hun thuiswedstrijden in het [[Giants Stadium]] dat aan de overzijde van de Hudson in [[New Jersey]] ligt. | |||
[[Bestand:Arthur ashe stadium interior.jpg|thumb|left|De [[US Open (tennis)|US Tennis Open]] in Queens is één van de vier Grand Slams]] | |||
De ijshockeyclub [[New York Rangers]] vertegenwoordigt de stad in de [[National Hockey League]]. In het metropoolgebied zijn nog twee andere teams, [[New Jersey Devils]] en de [[New York Islanders]] die op [[Long Island (New York)|Long Island]] spelen. | |||
Met voetbal wordt New York vertegenwoordigd door [[Red Bull New York]] in de [[Major League Soccer]]. Ook de "Red Bulls" spelen hun thuiswedstrijden in het [[Giants Stadium]] in New Jersey. | |||
In de [[National Basketball Association]] speelt de basketbalclub [[New York Knicks]] en in de [[Women's National Basketball Association]] speelt het team [[New York Liberty]], dat de vrouwelijke tegenhanger is van de Knicks. In het metropoolgebied bevindt zich ook nog het NBA team [[New Jersey Nets]]. | |||
In wereldstad New York worden nog vele andere sportevenementen georganiseerd. In Queens, in het [[Flushing Meadows-Corona Park]], wordt de [[US Open (tennis)|US Open]] gehouden, één van de vier belangrijke [[Grandslamtoernooi]]en. De [[New York City Marathon]] is 's werelds grootste met de meeste lopers die de eindstreep halen. Vanwege zijn populariteit is er een limiet gesteld van 37.000 deelnemers. | |||
=== Eten en drinken === | |||
De eetcultuur van New York is erg beïnvloed door de immigranten die in groten getale naar de stad zijn gekomen. Zij introduceerden tal van gerechten. Oost-Europeanen en Italianen maakten de stad beroemd om zijn [[bagel]]s, [[kwarktaart]] en [[pizza]]. In New York zijn veel verschillende eetgelegenheden, van ontbijtbars en cafés tot bistro's en restaurants, Amerikaans of buitenlands, van goedkoop tot heel chic. Het aantal buitenlandse eetgelegenheden is ook zeer divers, zo zijn er [[Italiaanse keuken|Italiaanse]], [[Franse keuken|Franse]], [[Spaanse keuken|Spaanse]], [[Lijst van Duitse gerechten|Duitse]], [[Russische keuken|Russische]], [[Britse keuken|Engelse]], [[Griekse keuken|Griekse]], [[Marokkaanse keuken|Marokkaanse]], [[Chinese keuken|Chinese]], [[Indiase keuken|Indiase]] en [[Japanse keuken|Japanse]] restaurants. Een aantal restaurants is in de [[Michelin]]gids van Noord-Amerika (2005) bekroond met [[Michelinster|drie sterren]]. Massaal aanwezig zijn ook de diverse ketens van [[fastfood]]restaurants zoals [[McDonald's]], [[Burger King]], [[Pizza Hut]] en [[Kentucky Fried Chicken]]. Verder vormt de koffieketen [[Starbucks]] een bekend onderdeel van het straatbeeld. | |||
== Onderwijs == | |||
[[Bestand:New York Public Library 030616.jpg|thumb|right|Het hoofdgebouw van de [[New York Public Library]]]] | |||
Ongeveer 1,1 miljoen scholieren krijgen in New York City les in meer dan 1.200 openbare basis- en middelbare scholen.<ref>{{cite web |url=http://home2.nyc.gov/html/dcp/download/census/sf3edp302.xls |title=School Enrollment by Level of School and Type of School for Population 3 Years and Over |publisher=[[New York City Department of City Planning]] |year=2000 |format=MS Excel |accessdate=1 september 2008}}</ref> Daarnaast zijn er nog ongeveer 900 particuliere scholen op seculiere- of religieuze basis, waarvan een aantal behoort tot de meest prestigieuze van de Verenigde Staten.<ref>{{cite web |url=http://nces.ed.gov/surveys/pss/ |title=Private School Universe Survey |publisher=National Center for Education Statistics |accessdate=1 september 2008}}</ref> Hoewel er ongeveer 594.000 studenten in New York City zijn, het meest van alle steden in de VS, wordt de stad niet vaak een studentenstad genoemd.<ref>http://www.brookings.edu/es/urban/livingcities/newyork2.pdf</ref> Hoger onderwijs wordt onder andere aangeboden door de [[City University of New York]], die de op twee na grootste openbare [[universiteit]] van het land is. Daarnaast is er nog een aantal particuliere instellingen zoals de [[Columbia-universiteit]] en de [[New York University]]. | |||
De [[New York Public Library]] heeft de grootste collectie boeken van alle [[Openbare bibliotheek|bibliotheken]] in het land. De in 1895 opgerichte bibliotheek heeft 87 vestigingen verspreid over Manhattan, the Bronx en Staten Island.<ref name="libraryspot">{{cite web |url=http://www.libraryspot.com/lists/listlargestlibs.htm |title=Nation's Largest Libraries |publisher=LibrarySpot |accessdate=1 september 2008}}</ref> Queens en Brooklyn worden bediend door eigen openbare bibliotheken.<ref name="libraryspot"/> Wanneer deze drie worden beschouwd als één bibliotheek, dan bestaat deze uit 208 vestigingen met meer dan 30 miljoen boeken. Onder de New York Public Library valt ook een aantal onderzoeksbibliotheken, zoals het [[Arthur Schomburg Center for Research in Black Culture]]. | |||
== Gezondheidszorg == | |||
Voor het eerst sinds de [[Tweede Wereldoorlog]] is de levensverwachting voor New Yorkers (78,6 jaar) langer dan die voor de gemiddelde Amerikaan (77,8 jaar). Sinds 2001 groeide dit cijfer ieder jaar harder dan het nationaal gemiddelde. Het sterftecijfer voor zwarte New Yorkers lag in 2005 23% hoger dan dat voor blanke New Yorkers, in 1990 was dit nog 40%. De oorzaak van de stijging van de gemiddelde levensverwachting van de New Yorker is vooral het sterk afnemende aantal sterfgevallen onder jongeren. Het aantal moordslachtoffers, van vaak jonge mannen, daalde van 2.272 in 1990 tot 579 in 2005. Een andere belangrijke factor is de daling van het aantal doden door [[aids]]. In 1994 gingen nog 7.100 mensen dood door aids. In 2005 was dit aantal door een betere zorg en behandeling gedaald tot 1.419 sterfgevallen. Ook de gehalveerde [[babysterfte]], 13,3 sterfgevallen per 1000 in 1989 tegen 6,1 per 1000 in 2004, draagt bij aan de hogere levensverwachting.<ref>{{cite news |title=Why New Yorkers Last Longer |publisher=New York Magazine |date=[[13 augustus]] [[2007]] |url=http://nymag.com/news/features/35815/ |accessdate=31 mei 2009}}</ref> | |||
[[Hart- en vaatziekten]] en [[kanker]] waren de belangrijkste doodsoorzaken in 2005, daarna volgde [[Diabetes mellitus|diabetes]]. In het laatste decennium is het aantal sterfgevallen door diabetes, toegenomen met bijna 20%.<ref>[http://www.nyc.gov/html/doh/html/pr2006/pr120-06.shtml Life Expectancy Of New Yorkers Increases Nearly Five Months In One Year : Press Release : Nyc Dohmh<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> Hogere [[accijns]] op sigaretten en een verbod op roken in openbare ruimtes en op reclame voor tabaksproducten heeft tussen 2002 en 2007 gezorgd voor een daling van 20% van het aantal rokers in de stad. Deze daling is de grootste sinds 1965.<ref>{{cite news |title=New York City Sees Decline in Smoking |publisher=NPR |date=22 juni 2007 |url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=11277619 |accessdate=24 februari 2009}}</ref> | |||
In New York bevinden zich veel particuliere- en openbare ziekenhuizen. Het ''NewYork-Presbyterian Hospital'', gevestigd in Manhattan, wordt gezien als het beste [[ziekenhuis]] van de stad en is zesde op de ranglijst van de Verenigde Staten.<ref>[http://www.usnews.com/listings/hospitals/6210024 New York-Presbyterian Univ. Hosp. of Columbia and Cornell - Best Hospitals - US News and World Report<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> Het ''Memorial Sloan-Kettering Cancer Center'' is een behandel- en onderzoekscentrum voor [[kanker]] dat werd opgericht in 1884 in Manhattan. Dit ziekenhuis werd in 2007 gezien als het op één na beste behandelcentrum voor kanker in de Verenigde Staten.<ref>[http://www.usnews.com/directories/hospitals/index_html/specialty+IHQCANC/ Best Hospitals - US News and World Report<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> Het ''Bellevue Hospital Center'' werd opgericht in 1736 en is het oudste openbare ziekenhuis in de Verenigde Staten. Het is gevestigd in Manhattan en heeft ook een gerenommeerde psychiatrische kliniek.<ref>[http://www.nyc.gov/html/hhc/html/facilities/bellevue.shtml HHC - Bellevue Hospital Center<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> | |||
== Verkeer en vervoer == | |||
[[Bestand:Image-Grand central Station Outside Night 2.jpg|thumb|right|240px|In New York City bevinden zich de twee drukste stations van de V.S. Een daarvan is de [[Grand Central Terminal]], hier te zien.]] | |||
[[Openbaar vervoer]] is veruit de belangrijkste vorm van vervoer voor de New Yorkers.<ref name=2001summary>{{cite web |title=NHTS 2001 Highlights Report, BTS03-05 |publisher=U.S. Department of Transportation, Bureau of Transportation Statistics |year=2001 |url=http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/pdf/entire.pdf |format=PDF |accessdate=1 september 2008}}</ref> Ongeveer een op drie gebruikers van het openbaar vervoer en zelfs twee derde van alle treinreizigers in de Verenigde Staten woont in New York of zijn voorsteden.<ref name="MTAinfo">{{voetnoot web |titel=The MTA Network: Public Transportation for the New York Region |uitgever=Metropolitan Transportation Authority |url=http://www.mta.info/mta/network.htm |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref><ref>{{voetnoot web |titel=Commuting in America III: Commuting Facts |auteur=Pisarski, Alan |uitgever=Transportation Research Board |datum=16 oktober 2006 |url=http://onlinepubs.trb.org/onlinepubs/nchrp/CIAIIIfacts.pdf |formaat=PDF |bezochtdatum=1 september 2008}}</ref> Dit staat in contrast met de rest van het land, waar ongeveer 90% van de werknemers met hun auto naar het werk gaan. In New York City is de gemiddelde reistijd voor woon-werkverkeer met 39 minuten het snelst van alle grote Amerikaanse steden.<ref>U.S. Census Bureau, American Community Survey 2006, Table S0802</ref> Van de mensen die in de stad werken gebruikt 32% de metro, 25% rijdt per auto, 14% neemt de bus, 8% reist met de trein, 8% loopt naar het werk, 6% [[Carpoolen|carpoolt]], 1% maakt gebruik van een taxi, 0,4% gaat met de fiets en 0,4% neemt de veerpont.<ref>{{voetnoot web |url=http://factfinder.census.gov/servlet/DTGeoSearchByListServlet?ds_name=ACS_2004_EST_G00_&_lang=en&_ts=170243153266 |titel=Table B08406. Sex of Workers by Means of Transportation for Workplace Geography - Universe: Workers 16 Years and Over|werk=2004 American Community Survey|uitgever=United States Census Bureau}}</ref> | |||
=== Openbaar vervoer === | |||
{{Zie hoofdartikel|Openbaar vervoer in New York City}} | |||
Het regionaal openbaar vervoer wordt verzorgd door de [[Metropolitan Transportation Authority]]. Daarnaast wordt New York aangedaan door [[Amtrak]], de nationale spoorwegmaatschappij voor personenvervoer in de Verenigde Staten die gebruikmaakt van het [[Pennsylvania Station]]. Amtrak biedt verbindingen naar onder andere [[Boston]], [[Philadelphia (Pennsylvania)|Philadelphia]] en [[Washington D.C.]]. | |||
Het spoornetwerk verbindt de voorsteden in de regio met de stad via 20 verschillende spoorwegverbindingen en 250 stations.<ref name="MTAinfo" /><ref>{{cite web |publisher=Metropolitan Transportation Authority |title=About the MTA Long Island Rail Road |url=http://www.mta.nyc.ny.us/lirr/pubs/aboutlirr.htm |accessdate=1 september 2008}}</ref><ref>{{cite web |title=Facts at a Glance |publisher=NJ Transit |year=2005 |url=http://www.njtransit.com/pdf/an_factsataGlance_FY.pdf |format=PDF |accessdate=1 september 2008}}</ref> De regionale spoorverbindingen komen samen op [[Grand Central Terminal|Station Grand Central Terminal]] en [[Pennsylvania Station]]. | |||
New York City's busnetwerk en spoornetwerk zijn de grootste van Noord-Amerika.<ref name="MTAinfo" /> | |||
De [[metro van New York]] is het grootste metronetwerk ter wereld gemeten naar het aantal operationele stations, namelijk 468. Het is het twee na grootste wanneer er gekeken wordt naar het aantal gebruikers (1,5 miljard reizigersritten in 2006).<ref name=MTAinfo /> Vanwege het grote belang van het metronetwerk voor veel New Yorkers is dit 24 uur per dag operationeel. Dit in tegenstelling tot de nachtelijke sluiting van veel andere metrosystemen. Er zijn op sommige lijnen 's nachts wel grote verschillen met de frequentie van overdag. Veel metrolijnen in de stad zijn [[Meersporigheid#Viersporigheid|viersporig]] waardoor er op die trajecten zowel stop- als expresdiensten kunnen rijden. | |||
Sinds [[1817]] vaart de [[Staten Island Ferry]] tussen [[Staten Island]] en [[Lower Manhattan]] over een afstand van 8,4 kilometer. Deze veerdienst vaart gratis 24 uur per dag, 365 dagen per jaar en vervoert jaarlijks 19 miljoen passagiers. De veerpont is ook populair onder toeristen omdat het hen mogelijk maakt de skyline van Lower Manhattan en het [[vrijheidsbeeld (New York)|Vrijheidsbeeld]] goed te zien. | |||
=== Wegverkeer === | |||
[[Bestand:Murray Hill Tunnel taxis.jpg|thumb|right|240px|Taxi's ter hoogte van de [[Murray Hill Tunnel]]]] | |||
Het [[Commissioners' Plan van 1811]] heeft Manhattan het kenmerkende [[schaakbordpatroon]] gegeven waardoor de fysieke ontwikkeling van de stad voor een groot deel is bepaald. Er zijn twaalf avenues die parallel aan de [[Hudson (rivier)|Hudson]] lopen en 220 genummerde straten (Streets) die lijnrecht op de rivier staan. Sommige weg- en straatnamen, zoals [[Broadway (Manhattan)|Broadway]], [[Wall Street]] en [[Madison Avenue (Manhattan)|Madison Avenue]], worden gebruikt als synoniem voor de sectoren die er gevestigd zijn; dit zijn respectievelijk de theaters, de financiële instellingen en de reclame-instellingen. | |||
In New York City rijden 13.000 [[Taxi (vervoer)|taxi's]],<ref>{{cite news|title=The State of the NYC Taxi|author=New York City Taxi and Limousine Commission|date=9 maart 2006|url=http://www.nyc.gov/html/tlc/downloads/pdf/state_of_taxi.pdf|accessdate=18 februari 2007}}</ref> in New York ook wel ''Yellow Cab'' genoemd. Door de bekende gele kleur zijn het iconen van de stad geworden. | |||
==== Bruggen en tunnels ==== | |||
{{Zie hoofdartikel|Lijst van bruggen en tunnels in New York City}} | |||
Door de aanwezigheid van een aantal rivieren zoals de Hudson en de East River is de stad afhankelijk van [[Brug (bouwwerk)|bruggen]] en [[tunnel]]s. De [[Brooklyn Bridge]] over de [[East River]], voltooid in [[1883]], is een van de best herkenbare architectonische bouwwerken van de stad. Deze brug is 1.825 meter lang en de grootste overspanning is 486 meter. Daarmee was het tot [[1903]] de langste overspanning ter wereld. De [[Williamsburg Bridge]] en de [[Manhattan Bridge]] zijn twee andere bruggen over de [[East River]]. Tussen Queens en Manhattan ligt de [[Queensboro Bridge]]. De boroughs Staten Island en Brooklyn worden verbonden door de [[Verrazano-Narrows Bridge]]. De [[George Washington Bridge]] wordt beschouwd als een van de drukste bruggen ter wereld en verbindt de wijk Washington Heights in Manhattan met [[Fort Lee (New Jersey)|Fort Lee]] in [[New Jersey]].<ref>[http://www.recordonline.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20061024/BIZ/610240312/-1/NEWS03 George Washington Bridge turns 75 years old: Huge flag, cake part of celebration], ''Times Herald-Record'', 24 oktober 2006. "The party, however, will be small in comparison to the one that the Port Authority of New York and New Jersey organized for 5,000 people to open the bridge to traffic in 1931. And it won't even be on ''what is now the world's busiest bridge'' for fear of snarling traffic."</ref> | |||
Naast bruggen beschikt New York over een aantal tunnels. De [[Lincoln Tunnel]] ligt onder de Hudsonrivier en verwerkt dagelijks 120.000 voertuigen, waarmee het een van de drukste tunnels ter wereld is. De [[Holland Tunnel]], ook onder de Hudson, was de eerste mechanisch geventileerde tunnel. Twee andere tunnels die met Manhattan zijn verbonden zijn de [[Queens-Midtown Tunnel|Queens Midtown Tunnel]] en de [[Brooklyn-Battery Tunnel|Brooklyn-Battery Tunnel]]. | |||
=== Luchtvaart === | |||
[[Bestand:Jfkairport.jpg|right|thumb|200px|[[John F. Kennedy International Airport]] is de bekendste luchthaven van New York]] | |||
De stad heeft drie grote luchthavens: [[John F. Kennedy International Airport|John F. Kennedy International]], ook bekend als JFK, [[Newark Liberty International Airport|Newark Liberty International]] en [[LaGuardia Airport|LaGuardia]]. Deze drie vliegvelden verwerkten tezamen in 2005 100 miljoen passagiers.<ref>{{cite news|title=2005 Annual Airport Traffic Report|author=The Port Authority of New York and New Jersey|date=2 november 2006|url=http://www.panynj.gov/CommutingTravel/airports/pdfs/traffic/Air_Traffic_2005.pdf|accessdate=18 februari 2007}}</ref> JFK en Newark zijn verbonden met het regionale spoorwegnet. Beide luchthavens verwerken ook de meeste internationale vluchten en de lange binnenlandse vluchten. LaGuardia verwerkt vooral korte binnenlandse vluchten. | |||
=== Scheepvaart === | |||
{{Zie hoofdartikel|Haven van New York en New Jersey}} | |||
De haven van New York heeft het voordeel van een beschutte diepwaterligging met een open verbinding naar de [[Atlantische Oceaan]]. Het is historisch gezien een van de belangrijkste havens in de Verenigde Staten. Momenteel is het de op twee na drukste haven van Noord-Amerika. Elk jaar wordt meer dan 25 miljoen ton goederen en [[Stortgoed|bulk]] overgeslagen, inclusief 4,5 miljoen containers. | |||
De haven is ook een belangrijk centrum voor passagiersschepen. Meer dan een half miljoen mensen vertrekt jaarlijks vanaf de New York Passenger Ship Terminal aan de Hudson. | |||
== Bekende New Yorkers == | |||
{{Zie ook|[[Lijst van personen uit New York City]]}} | |||
== | == Externe links == | ||
* [ | * {{en}} [http://www.nyc.gov/ Officiële website van New York City] | ||
* [ | * {{en}} [http://NYCvisit.com Officiële toeristische website van New York City] | ||
* [ | * {{nl}} [http://wikitravel.org/nl/New_York_City Reisgids voor New York City op de Nederlandstalige Wikitravel] | ||
{{Navigatie grootste steden Verenigde Staten}} | |||
{{Bronnen/noten/referenties|1= | |||
{{references||2}} | |||
}} | |||
{{Commons|New York City}} | |||
{{Coördinaten|40_43_35_N_73_50_36_W_scale:8000000|40° 43' 35" NB 73° 50' 36" WL}} | |||
{{Etalage}} | |||
[[Categorie:New York City| ]] | |||
Versie van 9 jul 2011 13:48
 | ||||
| ||||
| Locatie van New York Locatie van New York City | ||||
| Staat | Bestand:Flag of New York.svg New York | |||
| Oppervlakte | 1.214 km² | |||
| - land | Fout in uitdrukking: Onbekend leesteken ",". km² | |||
| - water | 428,8 km² | |||
| Inwoners (1 juli 2008) | 8,363,710 (Fout in uitdrukking: Onbekend leesteken ",". inw/km²) | |||
| Burgemeester | Michael Bloomberg | |||
| Bestand:New York City skyline.jpg | ||||
| ||||
New York (officieel The City of New York) is de grootste stad van de Verenigde Staten van Amerika, gelegen in de staat New York. Dankzij de leidinggevende en invloedrijke rol in handel en financiën, media, onderwijs, entertainment, kunst, mode en publiciteit geldt zij als een van de belangrijkste wereldsteden. De stad wordt ook wel New York City of kortweg NYC genoemd om hem te onderscheiden van de gelijknamige staat.
De agglomeratie van New York vormt een van de grootste stedelijke gebieden op aarde. De stad is tevens de dichtstbevolkte grote stad in de Verenigde Staten[1][2] met meer dan 8,3 miljoen inwoners verspreid over een gebied van 789,43 km².[3][4] De stad New York bestaat uit vijf boroughs of stadsdelen: The Bronx, Brooklyn, Manhattan, Queens en Staten Island.
De stad werd in 1625 onder de naam Nieuw-Amsterdam gesticht als een handelspost van de Nederlanders. De stad kwam in 1664 in Britse handen en was de hoofdstad van de Verenigde Staten van 1783 tot 1790. Sinds dat laatste jaar is New York de grootste stad van de Verenigde Staten.
Vele monumenten en wijken van de stad zijn bekend over de hele wereld en staan vaak symbool voor de VS in het algemeen. Zo zijn er het Vrijheidsbeeld, Wall Street, verscheidene wolkenkrabbers als het Empire State Building en tot in 2001 de Twin Towers van het World Trade Center. Vanwege de drukte en levendigheid heeft de stad de bijnaam The City That Never Sleeps ("de stad die nooit slaapt") verworven. Een andere populaire bijnaam is the Big Apple, al is de precieze herkomst van deze bijnaam minder zeker.[5]
Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van New York City voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Koloniale tijd
Het onderste stroomgebied van de rivier de Hudson waar nu New York City deel van uitmaakt werd ten tijde van de ontdekking door Giovanni da Verrazzano in 1524[6] bewoond door ongeveer 5.000 Lenape-indianen. Da Verrazzano, die in dienst van de Franse Kroon voer, noemde het gebied "Nouvelle Angoulême" (Nieuw-Angoulême).[7] Vermoedelijk zeilde hij echter niet veel verder dan de zeestraat The Narrows en de naar hem vernoemde brug. Pas met de reis van Henry Hudson, een Engelsman in dienst van de Nederlandse VOC, werd het gebied echt in kaart gebracht. Hudson ontdekte Manhattan op 11 september 1609 en voer de stroom op die nu zijn naam draagt, de Hudson, tot het huidige Albany.
De Nederlanders vestigden zich in 1614, in Lower Manhattan, wat later Nieuw-Amsterdam werd genoemd, om te handelen in beverhuiden met de indianen. In 1626 "kocht" Peter Minuit Manhattan van de Indianen voor snuisterijen ter waarde van 60 gulden, nu zo'n 700 euro of duizend dollar waard [8].
In de aanloop naar de Tweede Engels-Nederlandse Oorlog in 1664 werd Nieuw Amsterdam veroverd door de Engelsen, die de nederzetting New York noemden, naar de hertog van York.[9] In 1673 had Nederland het weer even in bezit, maar al gauw nadat ze de naam veranderden in "Nieuw-Oranje" werd het bij de Vrede van Westminster in 1674 definitief overgedragen aan de Britten. Omgekeerd deden de Britten bij dit verdrag - dat niet zozeer feitelijke, maar vooral formele veranderingen omvatte - definitief afstand van Suriname. Onder het Britse bestuur groeide het belang van New York City als handelspost. In 1754 werd de Columbia-universiteit opgericht op aanwijzing van George II van Groot-Brittannië als het King's College in Lower Manhattan.[10]
Rond de stad vond gedurende de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog een aantal grote veldslagen plaats bekend als de New Yorkse veldtocht. Na de Slag bij Fort Washington in Upper Manhattan in 1776 werd de stad een Britse militaire en politieke basis tot het einde van de oorlog in 1783.
18e en 19e eeuw
Vijf jaar na het einde van de Onafhankelijkheidsoorlog, in 1788 werd New York de hoofdstad van de Verenigde Staten. In 1789 werd George Washington in de Federal Hall uitgeroepen tot eerste president. In dat gebouw werd in hetzelfde jaar ook de eerste bijeenkomst van het Amerikaans Congres gehouden en de Bill of Rights geschreven.[11] In 1790 was New York City Philadelphia voorbij gestreefd als grootste stad van de Verenigde Staten. Philadelphia werd in dat jaar echter wel de nieuwe hoofdstad.
Op 17 mei 1792 tekenden 24 aandelenhandelaren onder een Buttonwood-boom aan Wall Street het Buttonwood Agreement. De New York Stock Exchange was hiermee een feit, al was de naam tot 1863 New York Stock & Exchange Board.
De stad veranderde in de 19e eeuw sterk door grootschalige immigratie en uitbreiding van de infrastructuur. Voorbeelden zijn het Commissioners' Plan van 1811 om de straten in Manhattan volgens een schaakbordpatroon te projecteren en de opening van het Eriekanaal in 1819, waardoor de Atlantische haven werd verbonden met de agrarische markten van het Noord-Amerikaanse binnenland.[12] Leden van de oude handelsaristocratie lobbyden voor de aanleg van Central Park, dat in 1857 het eerste naar een ontwerp aangelegde park in een Amerikaanse stad werd.
Onvrede over de conscriptie tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) leidde in 1863 tot de Dienstplichtrellen. De rellen duurde slechts enkele dagen, maar er werden minstens honderd burgers gedood.
In 1898 werd het hedendaagse New York City gevormd door het samengaan met Brooklyn (tot dan toe een zelfstandige stad), de county's New York (hierbij waren delen van de Bronx in inbegrepen), Richmond en het westelijke deel van de county Queens.[13] De opening van de metro van New York zes jaar later, in 1904, droeg bij aan het een worden van de nieuwe stad.
20e eeuw
In de jaren 20 van de twintigste eeuw was New York City een belangrijke bestemming voor Afro-Amerikanen die gedurende de Grote Migratie het zuiden van het land verlieten. Economische groei ging gepaard met de ontwikkeling van de skyline door de constructie van concurrerende wolkenkrabbers. New York City werd in de vroege jaren 20 het meest verstedelijkte gebied ter wereld. Begin jaren 30 werd de grens van 10 miljoen inwoners bereikt waarmee New York de eerste megastad in de geschiedenis van de mensheid werd.[14]
De terugkomst van veteranen van de Tweede Wereldoorlog en nieuwe immigranten uit Europa creëerden een naoorlogse economische groei en stimuleerde de ontwikkeling van grote wijken in het oosten van Queens. In 1960 werd New York getroffen door economische problemen, stijgende criminaliteit en spanningen tussen rassen welke in de jaren 1970 een hoogtepunt zouden bereiken.
In de jaren 80 bloeide de financiële sector weer op en nam de stad mee in deze ontwikkeling. Tegen de jaren 90 waren de rassenspanningen verminderd, daalde de criminaliteit sterk en arriveerden er grote aantallen immigranten uit Azië en Latijns-Amerika.
21e eeuw
Op 11 september 2001 werd New York getroffen door twee terroristische aanslagen. Hierbij werd een groot deel van het World Trade Center volledig vernietigd en vielen 2750 doden; van nog 24 vermisten wordt aangenomen dat ze eveneens zijn omgekomen.[15] Op de plaats van het verwoeste WTC zullen het zogeheten 1 World Trade Center, een monument en drie andere kantoorpanden gebouwd worden, hetgeen volgens de planning in 2013 zal zijn voltooid.[16]
Geografie
Topografie
New York City ligt in het noordoosten van de Verenigde Staten en in het zuidoosten van de staat New York, centraal tussen de steden Washington D.C. en Boston. De stad is gesitueerd aan de monding van de Hudson River waar deze een beschutte natuurlijke haven vormt voordat ze in de Atlantische Oceaan uitkomt. Deze geografische voordelen hebben New York sterk geholpen in haar groei tot wereldhandelsstad. Het merendeel van de stad is op de drie eilanden Manhattan, Staten Island en Long Island gebouwd, de schaarste aan grond voor uitbreidingen heeft in sommige gebieden een hoge tot zeer hoge bevolkingsdichtheid tot gevolg.
De Hudson stroomt door de Hudsonvallei (Hudson Valley) in de Baai van New York. Tussen New York City en de stad Troy is de Hudson een estuarium.[17] Waar de Hudson de grens tussen New York City en New Jersey vormt, scheidt de East River de stadsdelen The Bronx en Manhattan van Long Island. Harlem River, net als de East River een getijdenrivier, verbindt de East- met de Hudson River, en vormt zo de grens tussen Manhattan en The Bronx.
De kustlijn van de stad is door landaanwinning in de loop van de geschiedenis sterk veranderd. Al in koloniale tijden is door de Nederlanders hiermee een aanvang gemaakt. Vooral in Lower Manhattan heeft de landaanwinst veranderingen teweeggebracht, diverse projecten zoals de ontwikkeling van Battery Park City in de jaren 70 en 80 van de 20e eeuw zijn er het gevolg van.[18]
De totale landoppervlakte van de stad bedraagt naar schatting 789,43 km², terwijl de volledige oppervlakte 1.214,4 km² bedraagt.[3][4] Het hoogste natuurlijke punt van New York City is Todt Hill op Staten Island met een hoogte van 124,9 m boven zeeniveau. Deze kleine bergrug aan de kust is grotendeels met bossen bedekt en maakt deel uit van de Staten Island Greenbelt.[19]
Districten en wijken
██ Manhattan
██ Brooklyn
██ Queens
██ The Bronx
New York is ingedeeld in vijf stadsdistricten of boroughs, die gelijk zijn aan vijf county's van de staat New York. Deze structuur is uniek in de Verenigde Staten. Opvallend is dat als deze boroughs/county's steden op zich zouden zijn, vier van de vijf in de top-10 van de dichtstbevolkte steden van de VS zou staan.
- The Bronx (Bronx County, bevolking: 1.373.659[20]) is de noordelijkste borough van New York City, de locatie van het Yankee Stadium, de thuisbasis van de New York Yankees. Hier bevindt zich ook de wijk Co-op City, het grootste huisvestingsproject van een woningbouwvereniging in de Verenigde Staten.[21] Op een heel klein stukje van Manhattan (Marble Hill) na, is The Bronx het enige deel van de stad dat zich op het Amerikaanse vasteland bevindt. The Bronx staat bekend als de geboorteplaats van de rap en de hiphopcultuur.[22]
- Brooklyn (Kings County, bevolking: 2.528.050[23]) is de borough met het grootste inwonersaantal. Het was een zelfstandige stad tot 1898. Brooklyn is bekend om zijn culturele, sociale en etnische diversiteit, zijn specifieke kunststromingen, zijn wijken met een eigen karakter en om zijn unieke architecturale erfgoed. Het is de enige borough buiten Manhattan die een duidelijk centrum heeft. Er is een lange kustlijn met veel stranden en het bekende Coney Island, een van de eerste pretparken in de regio.[24]
- Manhattan (New York County, bevolking: 1.620.867[20]) is de borough met de hoogste bevolkingsdichtheid en is wereldbefaamd door de wolkenkrabbers en het grote Central Park. Manhattan is het financiële centrum van de stad en er bevinden zich hoofdkantoren van vele multinationals en internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties. Ook zijn er belangrijke universiteiten, culturele bezienswaardigheden zoals musea, het Broadway-theaterdistrict, Greenwich Village, en Madison Square Garden. Manhattan is te verdelen in Lower, Midtown en Upper Manhattan. Upper Manhattan is dan weer verdeeld in de Upper East Side en de Upper West Side, van elkaar gescheiden door Central Park. Het noordelijkste gedeelte heet Harlem.
- Queens (Queens County, bevolking: 2.270.338[20]) is de grootste borough en is de etnisch meest diverse county in de Verenigde Staten.[25] Het zal Brooklyn in de toekomst waarschijnlijk voorbijstreven qua inwonertal. Van oorsprong is Queens een verzameling dorpjes gesticht door Nederlanders. Tegenwoordig wordt de borough hoofdzakelijk door middenklasse Amerikanen bewoond. Het is de enige grote county in de VS waar het gemiddelde inkomen van een Afro-Amerikaan met ongeveer 52.000 dollar hoger ligt dan dat van een blanke Amerikaan. In Queens liggen twee grote luchthavens, LaGuardia Airport en John F. Kennedy International Airport (JFK).
- Staten Island (Richmond County, bevolking: 481.613[20]) is de meest voorstedelijke borough. Staten Island is met Brooklyn verbonden door de Verrazano-Narrows Bridge en met Manhattan door de gratis Staten Island Ferry, die tevens geldt als een populaire toeristische attractie. De Staten Island Greenbelt, die centraal op Staten Island ligt en 25 km² groot is, biedt zo'n 56 km wandelpaden en een van de laatste onverstoorde bossen van de stad. De F.D.R. Boardwalk, gelegen langs de South Beach, is met 2,5 km de op drie na langste boardwalk ter wereld.
Het eiland Manhattan is het centrum van de wereldstad New York. Manhattan is door bruggen en tunnels verbonden met Brooklyn, Queens en the Bronx, en ook met de staat New Jersey aan de andere oever van de Hudson.
Elk van deze boroughs bevat tientallen of zelfs honderden wijken, vaak met een heel eigen identiteit. Op Manhattan zijn er diverse stadsdelen, die vaak echt "dorpen in de stad" zijn. Voorbeelden zijn Chinatown, Greenwich Village, Little Italy, SoHo (afkorting van South of Houston Street) en TriBeCa (afkorting van Triangle below Canal Street).
Parken
New York City heeft 11.000 hectare aan gemeentelijke parken en 22 kilometer aan publieke stranden.[27] Deze oppervlakte is zo groot door de duizenden hectares van het Gateway National Recreation Area, onderdeel van de National Park Service, dat binnen de stadsgrenzen ligt. De Jamaica Bay Wildlife Refuge, is het enige natuurreservaat binnen het Nationaal Park Systeem en beslaat met meer dan 3.600 hectare aan water en moerassige eilanden het grootste gedeelte van de Jamaica Bay.
Het Central Park in Manhattan, ontworpen door Frederick Law Olmsted en Calvert Vaux, is met 30 miljoen bezoekers per jaar het meest bezochte park in de Verenigde Staten. Het park strekt zich uit van 59th tot 110th Street en heeft een totale oppervlakte van 341 hectare. Het duurde 16 jaar om het park aan te leggen. In 1873 was het voltooid; in 1965 werd het officieel een historisch monument en in 1974 een New York City monument. Prospect Park in Brooklyn is ook door Olmsted en Vaux ontworpen en beslaat een gebied van 36 hectare.[28] Flushing Meadows-Corona Park in Queens is de op twee na grootste park van de stad en was het toneel van de wereldtentoonstellingen van 1939 en van 1964. Bryant Park is een groene oase tussen de wolkenkrabbers van Garment District in Midtown Manhattan.
Klimaat
New York City heeft volgens de klimaatclassificatie van Köppen een zeeklimaat, omdat de temperatuur in de koudste maanden gemiddeld -1.5 °C is op het John F. Kennedy International Airport en 0 °C in Central Park. De stad heeft gemiddeld 234 zonnige dagen per jaar.
De zomers zijn gewoonlijk heet en vochtig met gemiddelde temperaturen van 21-25 °C.[29] De winters zijn koud, maar door de ligging van de stad aan de Atlantische kust zijn de temperaturen wat minder koud dan in de binnenlanden, met hoge temperaturen net boven het vriespunt en lage net onder het vriespunt.[30] Lente en herfst zijn wisselend en kunnen verschillen van koel tot heet, alhoewel ze gewoonlijk mild zijn met een lage luchtvochtigheid.[29] Extremen komen ieder jaar voor. In de zomer komt de temperatuur gemiddeld 16 tot 19 dagen boven de 32 °C uit; over langere perioden van 4 tot 6 jaar komen zo nu en dan zelfs temperaturen van 38 °C voor. Ook de winter kent extremen: ieder jaar kan de temperatuur enkele dagen dalen tot -12 °C of stijgen tot 10-15 °C.[31]
De jaarlijkse regenval, die redelijk gelijk is verspreid over het jaar, is ongeveer 117 cm.[32] De gemiddelde sneeuwval is rond de 63,5 cm, maar verschilt behoorlijk van jaar tot jaar. Onweersbuien, welke soms heftig kunnen zijn, zijn gedurende de zomermaanden een normaal verschijnsel. Hoewel orkanen niet direct worden geassocieerd met New York komen ze wel voor. Zo veroorzaakte in 1821 de Norfolk & Long Island-orkaan een overstroming in het zuiden van Manhattan. In 1938 vernielde de New England-orkaan het oostelijke deel van de stad.
| Weergemiddelden voor New York City (Central Park) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Maand | jan | feb | mrt | apr | mei | jun | jul | aug | sep | okt | nov | dec | |
| hoogste maximum (°C) | 22,2 | 23,9 | 30 | 35,5 | 37,2 | 38,3 | 41,1 | 40 | 38,8 | 34,4 | 28,8 | 23,8 | |
| gemiddeld maximum (°C) | 3,3 | 5 | 10 | 16,1 | 21,6 | 26,1 | 28,9 | 27,8 | 23,8 | 17,8 | 11,7 | 6,1 | |
| gemiddeld minimum (°C) | −3,3 | −2,2 | 1,6 | 6,6 | 12,2 | 17,2 | 20,5 | 20 | 15,5 | 10 | 5 | 0 | |
| laagste minimum (°C) | −21,1 | −26,1 | −16,1 | −11,1 | 0 | 6,7 | 11,1 | 10 | 3,8 | −2,2 | −13,9 | −25 | |
| neerslag (mm) | 104,9 | 80 | 111 | 108,7 | 119,1 | 97,5 | 117,3 | 107,2 | 107,4 | 97,8 | 110,7 | 100,3 | |
| bron: [33] | |||||||||||||
Milieu
New York City doet het wat milieu betreft goed in vergelijking met veel andere steden. Zo is het gebruik van openbaar vervoer in de stad het hoogst van gehele Verenigde Staten. Daardoor is het brandstofgebruik gelijk aan het nationaal gemiddelde in de jaren 20 van de twintigste eeuw.[34] Door het intensieve gebruik van het openbaar vervoer bespaarde New York City in 2006, 6,8 miljoen liter olie.[35] Daarmee is de stad een belangrijke bijdrager aan energiebesparing door middel van de inzet van openbaar vervoer; het maakt New York City tot één van de energiezuinigste steden van de Verenigde Staten.[36] De uitstoot van broeikasgassen in New York is 7,1 ton per inwoner, dat is minder dan een derde van het nationale gemiddelde van 24,5 ton.[37] Gezamenlijk zijn de New Yorkers verantwoordelijk voor de uitstoot van één procent van de broeikasgassen in de Verenigde Staten,[37] terwijl New York City 2,7% van de bevolking herbergt. De gemiddelde New Yorker verbruikt de helft minder elektriciteit dan een inwoner van San Francisco en slechts ruim een kwart van de hoeveelheid elektriciteit die verbruikt wordt door een inwoner van Dallas.[38]
New York City richt zich ook op het gebruik van minder energie in stadskantoren en openbare gebouwen.[39]De stad is koploper met de bouw van energiezuinige groene kantoorpanden, zoals bijvoorbeeld de Hearst Tower.[40] Verder is er een groot wagenpark met energiezuinige openbaarvervoersbussen, met bussen die rijden op aardgas (CNG) en ook hybride aangedreven bussen. In de stad rijden daarnaast een aantal van de eerste hybride taxi's.[41] Ondanks deze maatregelen hebben vooral de inwoners van de armste wijken door luchtvervuiling nog altijd bovengemiddeld veel last van astma en andere ademhalingsproblemen.[42]
Demografie
|
|
New York City is de stad met het grootste inwoneraantal in de Verenigde Staten, met 8.363.710 inwoners op 1 juli 2008 (van 7,3 miljoen in 1990).[20] Dit aantal maakt ongeveer 40% uit van het totale inwoneraantal van de staat New York en ongeveer eenzelfde percentage binnen het metropoolgebied. Gedurende het laatste decennium groeide het aantal inwoners en verwacht wordt dat het New York tegen 2030 tussen de 9,2 miljoen en 9,5 miljoen inwoners zal hebben.[45]
Twee belangrijke demografische eigenschappen zijn de bevolkingsdichtheid en de culturele diversiteit. De bevolkingsdichtheid van de stad is 10.194 inwoners per km², dat is de grootste dichtheid van alle gemeenten in de Verenigde Staten met een inwoneraantal hoger dan 100.000.[46] Manhattans bevolkingsdichtheid is 25.846 per vierkante kilometer, dat is de hoogste dichtheid van alle regio's in de Verenigde Staten.[47][48]
New York City heeft een hoge graad van inkomensongelijkheid: in 2005 lag in het rijkste censusgebied het mediane inkomen per huishouden op $188.697, terwijl dit in het armste gebied $9.320 bedroeg.[49] Deze ongelijkheid is groter geworden door aanhoudende salarisverhogingen voor de hogere inkomensklasse, terwijl de lonen van de middel- en lage inkomensklasse stagneerden. In 2006 was het gemiddelde weeksalaris in Manhattan $1.453, het hoogste en snelst groeiende salaris onder de grootste county's in de Verenigde Staten.[50] Deze borough heeft te maken met een babyboom, een uniek gegeven voor een Amerikaanse stad. Sinds 2000 is het aantal kinderen onder de vijf jaar in Manhattan met 32% gestegen.[51]
Huiseigendom is in New York City met ongeveer 33% veel lager dan het nationale gemiddelde van 69%.[52] Het percentage leegstaande huurwoningen ligt gewoonlijk tussen de 3% en 4,5%. Dit is beneden de grens van 5% die gebruikt wordt om te bepalen dat er sprake is van een huisvestingsprobleem. Het wordt gebruikt als rechtvaardiging om een deel van de huurmarkt te controleren en te stabiliseren. Ongeveer 33% van de huurprijzen worden door de overheid gereguleerd. Het vinden van huisvesting, en zeker betaalbare huisvesting, kan in New York City erg moeilijk zijn.[53]
Bevolkingsafkomst
De bevolkingssamenstelling van New York City is bijzonder divers. Gedurende de geschiedenis is de stad altijd een belangrijk aankomstpunt geweest voor nieuwe immigranten uit vele landen. Het begrip melting pot (smeltkroes) is als eerste gebruikt om de samenstelling van de dichtbevolkte immigrantenwijken in de Lower East Side aan te duiden. Tegenwoordig is 36% van de bevolking van New York geboren buiten de Verenigde Staten.[54] Van de Amerikaanse steden wordt dit aantal alleen overschreden door Los Angeles en Miami.[48] Terwijl in die steden de immigranten gemeenschappen worden gedomineerd door een gering aantal nationaliteiten, is er in New York geen enkel land of regio van herkomst dat domineert. De tien grootste landen van herkomst van hedendaagse immigratie zijn de Dominicaanse Republiek, China, Jamaica, Guyana, Mexico, Ecuador, Haïti, Trinidad en Tobago, Colombia en Rusland.[55] In de stad worden ongeveer 170 verschillende talen gesproken.[56]
In het New Yorkse metropoolgebied woont de grootste Joodse gemeenschap buiten Israël. In New York city wonen 1.048.900 Joden.[57] Dit is de grootste Joodse gemeenschap ter wereld, groter dan die van Tel Aviv. Ongeveer 13,5% van de New Yorkers is Joods. Daarnaast woont ook bijna een kwart van de Indiase Amerikanen[58] en de grootste Afro-Amerikaanse gemeenschap van alle steden in de Verenigde Staten in New York.
De vijf grootste etnische groepen volgens de volkstelling van 2005 zijn: Puerto Ricanen, Italianen, West-Indiërs, Dominicanen en Chinezen.[59] De Puerto Ricaanse populatie in New York City is de grootste buiten Puerto Rico.[60] Italianen emigreerden in grote aantallen naar de stad in de vroege twintigste eeuw. Er zijn ook veel mensen van Ierse afkomst: zij zijn de op vijf na grootste etnische groep.
Criminaliteit
Sinds 2005 heeft de stad de laagste misdaadcijfers van de 25 grootste Amerikaanse steden, zodat het aanzienlijk veiliger is geworden na de misdaadpieken in de jaren 80 en 90. In 2002 had New York City een van de laagste misdaadcijfers van alle Amerikaanse steden met een bevolking groter dan 100.000. Gewelddadige criminaliteit in New York City daalde van 1993 tot 2005 meer dan 75%, terwijl de misdaadcijfers over de gehele Verenigde Staten stegen.[61] In 2005 was het aantal gepleegde moorden op het laagste niveau sinds 1963. In het jaar 2007 werden er minder dan 500 moorden gepleegd, dat was voor het eerst sinds men in 1963 de criminaliteitscijfers begon te publiceren.
Sociologen en criminologen zijn het niet eens over de oorzaken van de daling van de misdaadcijfers. Sommigen zeggen dat het komt door de nieuwe tactieken van de New York City Police Department. Anderen zoeken de oorzaak bij het afgenomen gebruik van cocaïne, of bij demografische veranderingen.[62]
New York City werd lange tijd geassocieerd met georganiseerde misdaad. Dat begon met de Forty Thieves en de Roach Guards, twee Ierse straatbendes die actief waren in de krottenwijk Five Points rond 1820. In de 20e eeuw kwam de maffia op die gedomineerd werd door de Five Families. Gangs, zoals de Black Spades lieten van zich horen tegen het einde van de 20e eeuw.[63]
Economie
Bedrijvigheid
New York is een belangrijk centrum voor financiën, verzekeringen, vastgoed, media en kunst in de Verenigde Staten en daarbuiten. Samen met Londen en Tokio wordt de stad tot de financiële centra van de wereldeconomie gerekend.[64] Het metropoolgebied heeft de grootste regionale economie van de Verenigde Staten en is, na Tokio, de grootste stadseconomie van de wereld.[65][66] Veel grote bedrijven hebben een hoofdkantoor in New York City, waaronder 44 bedrijven uit de Fortune 500.[67] New York is ook uniek onder de Amerikaanse steden met betrekking tot het grote aantal buitenlandse ondernemingen: één op de tien banen uit de private sector in de stad komt van buitenlandse bedrijven.[68]
In New York City staan enkele van de waardevolste gebouwen van het land en de wereld. 450 Park Avenue werd op 2 juli 2007 verkocht voor $510 miljoen, ongeveer $17.100 per vierkante meter. Daarmee werd het nauwelijks een maand oude record gebroken van een Amerikaans bedrijfspand aan 660 Madison Avenue dat in juni 2007 $15.890 per vierkante meter opbracht.[69]
Midtown Manhattan is het grootste central business district in de Verenigde Staten en bevat de grootste concentratie wolkenkrabbers van de stad. Lower Manhattan is het op twee na grootste central business district in de Verenigde Staten. In dit gebied liggen de New York Stock Exchange - aan Wall Street - en de NASDAQ, 's werelds grootste effectenbeurzen gemeten naar gemiddeld dagelijks handelsvolume en marktkapitaal.[70] Financiële diensten tellen voor 35% mee in de werkgelegenheid van de stad.[71] Vastgoedbelegging is een belangrijk onderdeel van de economie van de stad, zo was de waarde in 2006 van alle bezittingen in New York City $802,4 miljard.[72] Het Time Warner Center is met een waarde van 1,1 miljard het gebouw met de hoogste marktwaarde in New York City.[72]
De televisie- en filmindustrie is na Hollywood de grootste van het land.[73] Creatieve sectoren als de nieuwe media, reclame, mode, design en architectuur vormen groeiend deel van de werkgelegenheid.[74] High-hightechindustrieën zoals biowetenschap, software-ontwikkeling, game-ontwerp en internetdiensten zijn eveneens groeiende. Deze sectoren hebben voordeel van de ligging van de stad aan het eind van meerdere trans-Atlantische glasvezelverbindingen.[75] Andere belangrijke sectoren zijn medische technologie en onderzoek, non-profitinstellingen en universiteiten.
Productie vormt een belangrijk doch afnemend deel van de werkgelegenheid. Kleding, chemicaliën, meubels en metaal- en voedselproducten zijn een aantal van de voornaamste producten.[76] De voedselbewerkingsindustrie is de stabielste productiesector van de stad.[77] Het is een industrie met een waarde van $5 miljard en biedt werk aan meer dan 19.000 inwoners, onder wie een groot aantal immigranten die nauwelijks Engels spreken.
Media
In New York bevinden zich een aantal van de belangrijkste kranten, grootste uitgeverijen, succesvolste televisiestations en grootste platenmaatschappijen ter wereld. Onder de gevestigde mediaconglomeraten zijn Time Warner, News Corporation, de Hearst Corporation en Viacom. Zeven van de acht grootste reclamebureau's wereldwijd hebben een hoofdkantoor in New York.[78] Drie van de Grote Vier platenlabels (Universal, Sony, Warner en EMI) zijn gevestigd in de stad. Uitgeverijen, zoals Random House, Simon & Schuster en Penguin Group bieden gezamenlijk werk aan ongeveer 25.000 mensen.[79]
Meer dan 200 kranten en 350 tijdschriften hebben een kantoor in de stad, waaronder de twee grote kranten The Wall Street Journal (oplage: 2,1 miljoen) en The New York Times (oplage: 1,1 miljoen). Grote tabloids in de stad zijn de New York Daily News (oplage: 795.000) en de New York Post (oplage: 650.000), in 1801 opgericht door Alexander Hamilton. De stad heeft ook een grote etnische pers, met 270 kranten en tijdschriften in meer dan 40 talen.[80] El Diario La Prensa is New Yorks grootste Spaanstalige krant met een oplage van 265.000 per dag. The New York Amsterdam News, gepubliceerd in Harlem, is een prominente Afro-Amerikaanse krant. Daarnaast zijn er nog een aantal kranten die alleen op de boroughs zijn gericht, zoals de Brooklyn Daily Eagle en de Staten Island Advance.
De televisie- en filmindustrie is een belangrijke werkgever in de stad en biedt werk aan 100.000 mensen. De vier grote Amerikaanse zenders ABC, CBS, FOX en NBC hebben allemaal hun hoofdkantoor in New York. Veel kabelzenders zijn ook gevestigd in de stad, zoals MTV, Fox News, HBO en Comedy Central. In 2005 werden meer dan 100 televisie shows opgenomen in New York City.[81]
Toerisme
| Lijst van bezienswaardigheden in New York City |
Toerisme is belangrijk voor New York City, met ongeveer 46 miljoen buiten- en binnenlandse toeristen in 2007.[82] De bekendste bezienswaardigheid is waarschijnlijk het Vrijheidsbeeld, een belangrijke toeristische attractie en een van de bekendste iconen van de Verenigde Staten.[83] Daarnaast gelden ook bezienswaardigheden als het Empire State Building, Ellis Island, theaterproducties op Broadway, museums als het Metropolitan Museum of Art, en andere toeristische attracties zoals Central Park, Washington Square Park, Brooklyn Bridge, Rockefeller Center, Times Square, Hoofdkwartier van de Verenigde Naties, het Bronx Park met daarin de Bronx Zoo en de New York Botanical Garden, winkelen aan Fifth Avenue en Madison Avenue, evenementen als de Halloween Parade in Greenwich Village, de Tribeca Film Festival en gratis optredens in Central Park tijdens Summerstage als toeristische trekpleisters. Na de aanslagen op 11 september 2001 werden ook de resten van het World Trade Center, ook wel bekend als Ground Zero, door veel mensen bezocht.[84]
Volgens het toerismebureau kwamen in 2007 de meeste toeristen uit: het Verenigd Koninkrijk (1.237.000), Canada (881.000), Duitsland (547.000), Frankrijk (423.000), Scandinavië (Zweden, Denemarken, Finland en Noorwegen) (365.000), Italië (360.000), Australië (327.000), Spanje (318.000), Benelux (293.000), Ierland (291.000) en Japan (283.000).[85]
Politiek en bestuur
Het bestuur van New York is meer gecentraliseerd dan dat van andere Amerikaanse steden, hetgeen blijkt uit de taken van het bestuur. In New York City is het centrale bestuur verantwoordelijk voor het openbare onderwijs, gevangenissen, bibliotheken, openbare veiligheid, recreatiefaciliteiten, riolering, watervoorziening en sociale zekerheid.
Het budget van de stad is met $50 miljard het grootste van alle steden in de Verenigde Staten. Dit budget wordt onder andere besteed aan onderwijs (31%), sociale diensten (20%), openbare veiligheid (13%) en pensioenen (10%). De stad biedt werk aan ongeveer 250.000 mensen.[86]
Vertegenwoordigers van de Democratische partij bekleden de meeste publieke functies in de stad. Van de geregistreerde kiezers in de stad is 66% Democraat.[87] Sinds 1924 heeft geen enkele Republikein in New York een meerderheid weten te behalen bij de presidentsverkiezing of staatverkiezing.
Uitvoerende macht
De uitvoerende macht van New York City bestaat uit de burgemeester, de Public Advocate, de Comptroller en de vijf presidenten van de boroughs.
De burgemeester is verantwoordelijk voor alle diensten van de stad, politie en brandweer, uitvoering van alle wetten in de stad, controle over het publieke eigendom en over de meeste publieke instellingen. De burgemeester wordt rechtstreeks gekozen voor een termijn van vier jaar en kan eenmaal herkozen worden. Door de burgemeester worden Deputy Mayors aangesteld, die assisteren bij belangrijke zaken, zoals bijvoorbeeld onderwijs, economie en gezondheidszorg. Zij hebben echter geen recht om de burgemeester op te volgen wanneer deze zijn taken niet meer kan uitvoeren.
Michael Bloomberg is sinds 1 januari 2002 burgemeester van New York, als opvolger van Rudy Giuliani. Bloomberg stond bekend als Democraat, maar wisselde kort voor de verkiezingen van partij en nam deel als Republikein, om zo de drukke voorverkiezingen van de Democraten te kunnen vermijden. Bloomberg won de verkiezingen met ongeveer de helft van de stemmen en werd in 2005 herkozen met 59% van de stemmen.[88] Sinds 2007 is Bloomberg onafhankelijk. Bloomberg, een voormalige zakenman, nam als burgemeester onder meer het onderwijs over van de staat en voerde een agressief gezondheidszorgbeleid, onder andere door het invoeren van een rookverbod in de horeca. Tijdens zijn tweede termijn maakte hij van schoolhervorming, armoedebestrijding en strenge wapencontrole speerpunten van zijn beleid.[89]
De Public Advocate wordt direct gekozen en is verantwoordelijk voor het verbeteren van de relatie tussen burger en overheid. Hij onderzoekt klachten omtrent stadsinstellingen, bemiddelt tussen stadsinstellingen en burgers, fungeert als ombudsman en adviseert de burgemeester op het gebied van gemeenschapsrelaties.
De Comptroller beheert de financiën en wordt ook direct gekozen door de burgers. Naast het beheren van het pensioenfonds van de stad, adviseert de Comptroller de burgemeester en de gemeenteraad op ieder financieel gebied.
De bewoners van de boroughs kiezen door middel van directe verkiezingen een Borough President. Zij adviseren de burgemeester betreffende borough-gerelateerde zaken.
Wetgevende macht
De gemeenteraad van New York (City Council) is de wetgevende macht. De wetsvoorstellen worden aangenomen bij meerderheid en worden vervolgens naar de burgemeester gestuurd, die ze kan bevestigen door zijn handtekening te plaatsen. Als de burgemeester zijn veto uitspreekt over het voorstel, heeft de raad 30 dagen tijd om een tweederdemeerderheid te krijgen om het voorstel alsnog in werking te laten treden. De gemeenteraad is een eenkamerig orgaan en bestaat uit 51 raadsleden. Zij worden door districten gekozen die ieder circa 157.000 mensen tellen. Raadsleden worden in het algemeen gekozen voor vier jaar, behalve in jaren wanneer er een volkstelling plaatsvindt in de jaren die deelbaar zijn door twintig. Dan worden de districten opnieuw bepaald en zijn er twee opeenvolgende termijnen nodig van twee jaar.
Rechterlijke macht
De rechterlijke macht in New York bestaat uit civiele, strafrechtelijke en familierechtbanken. Deze rechtbanken zijn in alle boroughs aanwezig en hebben een jurisdictie voor de gehele stad. De civiele rechtbank behandelt alle civiele zaken met claims tot 25.000 dollar. De strafrechtelijke rechtbank behandelt kleine strafrechtelijke zaken. De familierechtbank behandelt zaken die kinderen en families aangaan. Ernstige misdaden en grote civiele zaken worden door de New York State Supreme Court behandeld. Anders dan de rest van de staat New York, heeft New York City geen typische County Courts (regionale rechtbanken). In plaats daarvan hebben de rechtbanken jurisdictie in de vijf regio's die overeenkomen met de vijf boroughs.
Officiële zegel en vlag
Het zegel van de stad New York dat dateert uit 1686 bevat het opschrift SIGILLVM CIVITATIS NOVI EBORACI, wat simpelweg betekent "het Zegel van de stad New York". Eboracum was de Romeinse naam van de huidige stad York, de titulaire zetel van Jacobus II als hertog van York. De twee figuren stellen de gelijkheid voor tussen de oorspronkelijke Amerikanen en de kolonisten. De vier molenwieken herinneren aan de Nederlandse geschiedenis van de stad als Nieuw Amsterdam. De bevers en de meelzakken refereren aan de vroegste handelsgoederen van de stad. Na de Amerikaanse Revolutie is boven het zegel de Amerikaanse adelaar toegevoegd. Het jaartal "1625", dat onderaan het zegel wordt vermeld, is het jaartal waarin de stad werd gesticht.
De vlag van New York City werd aangenomen in 1915. De vlag heeft blauwe, witte en oranje banen; deze kleuren verwijzen naar de Nederlandse vlag die boven de stad wapperde gedurende de Nederlandse tijd. In het midden van de vlag is in blauw het officiële zegel te zien.
Stedenbanden
New York City heeft officiële jumelages met tien steden:[90]
Cultuur
Architectuur
De gebouwen die het meest worden geassocieerd met New York City, zijn de wolkenkrabbers. De bebouwing van New York veranderde al in de 19e eeuw van traditionele Europese laagbouw naar hoogbouw in de zakendistricten. In augustus 2008 stonden er in New York City 5.538 hoge gebouwen, waarvan 50 wolkenkrabbers hoger dan 200 meter.[91] Dit is meer dan enig andere stad in de Verenigde Staten en tweede in de wereld na Hongkong.[92] Het omgeven zijn door water, de bevolkingsdichtheid en de hoge vastgoedprijzen in de zakendistricten zorgden voor de grootste verzameling van vrijstaande kantoor- en woontorens in de wereld.[93]
In New York staan gebouwen in breed scala van architectonische stijlen. Een van de meest opvallende is Woolworth Building uit 1913, een wolkenkrabber met neogotische stijlelementen die vanaf de straat goed te zien zijn.
Na de bouw van het Equitable Building werd de Zoning Resolution in 1916 aangenomen. Deze eiste van nieuwe gebouwen dat ze trapsgewijs gebouwd zouden worden en stelde voorwaarden aan de hoogte van torens om te voorkomen dat ze teveel zonlicht weg zouden nemen.[94] Het Art deco ontwerp van het Chrysler Building uit 1930 met zijn kegelvormige top en stalen spits is een weerspiegeling van deze nieuwe eisen. Het wordt door veel kenners gezien als het mooiste gebouw van New York. Een goed voorbeeld van de Internationale Stijl in de Verenigde Staten is het Seagram Building (1957).
De elegante brownstone-rijtjeshuizen en appartementen zijn kenmerkend voor de grote woonwijken die gebouwd werden tijdens de snelle groei van de stad tussen 1870 en 1930.[95] Steen en baksteen waren eerste keus bouwmaterialen nadat de bouw van houten huizen aan banden werd gelegd na de Grote Brand van 1835.[96] Anders dan in Parijs, waar eeuwenlang vrijwel uitsluitend werd gebouwd met steen uit nabije kalksteengroeven, kwamen de bouwmaterialen voor New York uit verschillende groeven waardoor de gebruikte stenen variëren in structuur en kleur.[97] Typerend voor veel van de gebouwen in de stad is de aanwezigheid van houten watertorens op de daken. Het bestuur verordende de installatie van watertorens voor gebouwen hoger dan zes verdiepingen omdat de hoge waterdruk die anders nodig was te vaak de leidingen zou doen barsten.[98] De Tuinsteden in de buitengebieden zoals Jackson Heights in Queens werden populair gedurende de jaren 1920. Ze waren gemakkelijk bereikbaar na de uitbreiding van de metro.[99]
Musea
In New York City bevinden zich talloze kleine en grote musea en galeries. Het Metropolitan Museum of Art (The Met), opgericht in 1870, is een van de grootste en belangrijkste kunstmusea ter wereld. Het bevindt zich ten oosten van Central Park. De permanente collectie bevat meer dan 2 miljoen kunstwerken waaronder vele schilderijen en beeldhouwwerken van over de hele wereld. Er zijn schatten uit de Klassieke Oudheid en werk van praktisch elke Europese meester alsmede een uitgebreide collectie Amerikaanse kunst. Een aparte vestiging genaamd "The Cloisters" staat in Upper Manhattan en omvat middeleeuwse kunst.
Het Museum of Modern Art (MoMA) in Manhattan is een van de meest toonaangevende musea voor moderne en hedendaagse kunst ter wereld. De collectie bestaat uit schilder- en beeldhouwkunst van de 20e eeuw, films en foto's en een uitgebreide collectie boeken. In Manhattan is ook het Museum of Arts & Design gevestigd. Het Brooklyn Museum is na The Met het grootste museum van New York City en bevat 1,5 miljoen kunstwerken. Getoond wordt Egyptische kunst, hedendaagse kunst en kunst van verschillende culturen. Het American Museum of Natural History (AMNH), opgericht in 1869, is een natuurhistorisch museum. Het museum toont onder andere opgezette zoogdieren uit de hele wereld en overblijfselen van dinosaurussen en vroege voorouders van de mens. In New York bevindt zich ook het Guggenheim Museum waar vooral schilderkunst van de 20e eeuw te zien is en dat mede door de bijzondere architectuur van Frank Lloyd Wright één van de belangrijkste musea voor moderne kunst ter wereld is. Vanaf de 82nd tot de 104th Street loopt de Museum Mile waaraan negen musea zijn gevestigd.
Muziek en culturele centra
New York is een centrum van de Amerikaanse muziekindustrie sinds de eerste grammofoonplaatopnames in de vroege 20e eeuw. Een aantal bedrijven en organisaties van deze industrie hebben hun hoofdkantoor in New York. Daarnaast zijn ook verschillende redacties van toonaangevende muziektijdschriften in New York gevestigd, zoals die van rocktijdschrift Rolling Stone.[100]
Carnegie Hall is een van de belangrijkste concertzalen ter wereld, ze wordt vooral gebruikt voor klassieke muziek, de zaal wordt geroemd om de goede akoestiek. Het gebouw uit 1890 werd gebouwd door de filantroop Andrew Carnegie. Het raakte in verval maar werd gerenoveerd tussen 1983 en 1995. Radio City Music Hall is een grote concert- en theaterzaal gevestigd in Rockefeller Center. Het is een zeldzaam voorbeeld van art deco stijl en een belangrijke architectonische attractie.[101]
Het Lincoln Center is een 61.000 m² groot cultureel centrum dat plaats biedt aan verscheidene instellingen, zoals bijvoorbeeld de Metropolitan Opera, New York Philharmonic, New York City Ballet, Vivian Beaumont Theatre en de Juilliard School.[102]
Theater
De komst van elektrische verlichting leidde tot omvangrijke nieuwe theaterproducties. In de jaren 80 van de negentiende eeuw ontwikkelde zich in de theaters op Broadway en langs 42nd Street een nieuw soort voorstelling die bekend werd als de Broadway-musical. Deze producties vertolkten de gevoelens van de talloze nieuwe immigranten. Het waren gespeelde belevenissen, ondersteund door zang en dans. In de liederen waren hoop en ambitie veel voorkomende thema's.
Tegenwoordig zijn de 39 grootste theaters in New York gezamenlijk bekend onder de naam "Broadway", vernoemd naar de grote straat die door de theaterwijk loopt.[103] Deze theaters zijn vooral gevestigd in de buurt van Times Square in Manhattan. Veel Broadway voorstellingen zijn wereldberoemd zoals de musical Cats en The Phantom of the Opera. De theaterwijk is een populaire attractie voor toeristen. In het seizoen 2007-2008 werden voor de Broadwaytheaters 12,3 miljoen kaartjes verkocht die 937 miljoen dollar opbrachten.[104][105]
Kleinere theaters, met tussen 100 en 500 stoelen, worden off-Broadway en als ze minder dan 100 stoelen hebben off-off-Broadway genoemd.[106][107]
Sport
New York City heeft teams in de vier grote Noord-Amerikaanse professionele sportcompetities.
New York is een van de weinige plaatsen in de Verenigde Staten waar honkbal populairder is dan American football.[108] Er zijn veertien World Series toernooien (een toernooi tussen de kampioenen van de twee honkbalcompetities, de American League en de National League) geweest tussen honkbalteams uit New York City. De twee huidige honkbalteams uit New York in de overkoepelende Major League Baseball zijn de New York Yankees en de New York Mets. De Yankees hebben 27 World Series titels gewonnen en de Mets twee. De Yankees speelden tot 2008 hun thuiswedstrijden in het oude Yankee Stadium. In april 2009 werd het nieuwe Yankee Stadium geopend in de Bronx. De Mets spelen de thuiswedstrijden in het Shea Stadium in Queens. Ooit was de stad ook thuisbasis van de New York Giants (tegenwoordig de San Francisco Giants) en de Brooklyn Dodgers (tegenwoordig de Los Angeles Dodgers). Beide teams gingen naar Californië in 1958.
Met American football wordt de stad in de National Football League vertegenwoordigd door de New York Jets en New York Giants (officieel de New York Football Giants). Beide teams spelen hun thuiswedstrijden in het Giants Stadium dat aan de overzijde van de Hudson in New Jersey ligt.
De ijshockeyclub New York Rangers vertegenwoordigt de stad in de National Hockey League. In het metropoolgebied zijn nog twee andere teams, New Jersey Devils en de New York Islanders die op Long Island spelen. Met voetbal wordt New York vertegenwoordigd door Red Bull New York in de Major League Soccer. Ook de "Red Bulls" spelen hun thuiswedstrijden in het Giants Stadium in New Jersey.
In de National Basketball Association speelt de basketbalclub New York Knicks en in de Women's National Basketball Association speelt het team New York Liberty, dat de vrouwelijke tegenhanger is van de Knicks. In het metropoolgebied bevindt zich ook nog het NBA team New Jersey Nets.
In wereldstad New York worden nog vele andere sportevenementen georganiseerd. In Queens, in het Flushing Meadows-Corona Park, wordt de US Open gehouden, één van de vier belangrijke Grandslamtoernooien. De New York City Marathon is 's werelds grootste met de meeste lopers die de eindstreep halen. Vanwege zijn populariteit is er een limiet gesteld van 37.000 deelnemers.
Eten en drinken
De eetcultuur van New York is erg beïnvloed door de immigranten die in groten getale naar de stad zijn gekomen. Zij introduceerden tal van gerechten. Oost-Europeanen en Italianen maakten de stad beroemd om zijn bagels, kwarktaart en pizza. In New York zijn veel verschillende eetgelegenheden, van ontbijtbars en cafés tot bistro's en restaurants, Amerikaans of buitenlands, van goedkoop tot heel chic. Het aantal buitenlandse eetgelegenheden is ook zeer divers, zo zijn er Italiaanse, Franse, Spaanse, Duitse, Russische, Engelse, Griekse, Marokkaanse, Chinese, Indiase en Japanse restaurants. Een aantal restaurants is in de Michelingids van Noord-Amerika (2005) bekroond met drie sterren. Massaal aanwezig zijn ook de diverse ketens van fastfoodrestaurants zoals McDonald's, Burger King, Pizza Hut en Kentucky Fried Chicken. Verder vormt de koffieketen Starbucks een bekend onderdeel van het straatbeeld.
Onderwijs
Ongeveer 1,1 miljoen scholieren krijgen in New York City les in meer dan 1.200 openbare basis- en middelbare scholen.[109] Daarnaast zijn er nog ongeveer 900 particuliere scholen op seculiere- of religieuze basis, waarvan een aantal behoort tot de meest prestigieuze van de Verenigde Staten.[110] Hoewel er ongeveer 594.000 studenten in New York City zijn, het meest van alle steden in de VS, wordt de stad niet vaak een studentenstad genoemd.[111] Hoger onderwijs wordt onder andere aangeboden door de City University of New York, die de op twee na grootste openbare universiteit van het land is. Daarnaast is er nog een aantal particuliere instellingen zoals de Columbia-universiteit en de New York University.
De New York Public Library heeft de grootste collectie boeken van alle bibliotheken in het land. De in 1895 opgerichte bibliotheek heeft 87 vestigingen verspreid over Manhattan, the Bronx en Staten Island.[112] Queens en Brooklyn worden bediend door eigen openbare bibliotheken.[112] Wanneer deze drie worden beschouwd als één bibliotheek, dan bestaat deze uit 208 vestigingen met meer dan 30 miljoen boeken. Onder de New York Public Library valt ook een aantal onderzoeksbibliotheken, zoals het Arthur Schomburg Center for Research in Black Culture.
Gezondheidszorg
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog is de levensverwachting voor New Yorkers (78,6 jaar) langer dan die voor de gemiddelde Amerikaan (77,8 jaar). Sinds 2001 groeide dit cijfer ieder jaar harder dan het nationaal gemiddelde. Het sterftecijfer voor zwarte New Yorkers lag in 2005 23% hoger dan dat voor blanke New Yorkers, in 1990 was dit nog 40%. De oorzaak van de stijging van de gemiddelde levensverwachting van de New Yorker is vooral het sterk afnemende aantal sterfgevallen onder jongeren. Het aantal moordslachtoffers, van vaak jonge mannen, daalde van 2.272 in 1990 tot 579 in 2005. Een andere belangrijke factor is de daling van het aantal doden door aids. In 1994 gingen nog 7.100 mensen dood door aids. In 2005 was dit aantal door een betere zorg en behandeling gedaald tot 1.419 sterfgevallen. Ook de gehalveerde babysterfte, 13,3 sterfgevallen per 1000 in 1989 tegen 6,1 per 1000 in 2004, draagt bij aan de hogere levensverwachting.[113]
Hart- en vaatziekten en kanker waren de belangrijkste doodsoorzaken in 2005, daarna volgde diabetes. In het laatste decennium is het aantal sterfgevallen door diabetes, toegenomen met bijna 20%.[114] Hogere accijns op sigaretten en een verbod op roken in openbare ruimtes en op reclame voor tabaksproducten heeft tussen 2002 en 2007 gezorgd voor een daling van 20% van het aantal rokers in de stad. Deze daling is de grootste sinds 1965.[115]
In New York bevinden zich veel particuliere- en openbare ziekenhuizen. Het NewYork-Presbyterian Hospital, gevestigd in Manhattan, wordt gezien als het beste ziekenhuis van de stad en is zesde op de ranglijst van de Verenigde Staten.[116] Het Memorial Sloan-Kettering Cancer Center is een behandel- en onderzoekscentrum voor kanker dat werd opgericht in 1884 in Manhattan. Dit ziekenhuis werd in 2007 gezien als het op één na beste behandelcentrum voor kanker in de Verenigde Staten.[117] Het Bellevue Hospital Center werd opgericht in 1736 en is het oudste openbare ziekenhuis in de Verenigde Staten. Het is gevestigd in Manhattan en heeft ook een gerenommeerde psychiatrische kliniek.[118]
Verkeer en vervoer
Openbaar vervoer is veruit de belangrijkste vorm van vervoer voor de New Yorkers.[119] Ongeveer een op drie gebruikers van het openbaar vervoer en zelfs twee derde van alle treinreizigers in de Verenigde Staten woont in New York of zijn voorsteden.[120][121] Dit staat in contrast met de rest van het land, waar ongeveer 90% van de werknemers met hun auto naar het werk gaan. In New York City is de gemiddelde reistijd voor woon-werkverkeer met 39 minuten het snelst van alle grote Amerikaanse steden.[122] Van de mensen die in de stad werken gebruikt 32% de metro, 25% rijdt per auto, 14% neemt de bus, 8% reist met de trein, 8% loopt naar het werk, 6% carpoolt, 1% maakt gebruik van een taxi, 0,4% gaat met de fiets en 0,4% neemt de veerpont.[123]
Openbaar vervoer
| Zie Openbaar vervoer in New York City voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het regionaal openbaar vervoer wordt verzorgd door de Metropolitan Transportation Authority. Daarnaast wordt New York aangedaan door Amtrak, de nationale spoorwegmaatschappij voor personenvervoer in de Verenigde Staten die gebruikmaakt van het Pennsylvania Station. Amtrak biedt verbindingen naar onder andere Boston, Philadelphia en Washington D.C.. Het spoornetwerk verbindt de voorsteden in de regio met de stad via 20 verschillende spoorwegverbindingen en 250 stations.[120][124][125] De regionale spoorverbindingen komen samen op Station Grand Central Terminal en Pennsylvania Station.
New York City's busnetwerk en spoornetwerk zijn de grootste van Noord-Amerika.[120]
De metro van New York is het grootste metronetwerk ter wereld gemeten naar het aantal operationele stations, namelijk 468. Het is het twee na grootste wanneer er gekeken wordt naar het aantal gebruikers (1,5 miljard reizigersritten in 2006).[120] Vanwege het grote belang van het metronetwerk voor veel New Yorkers is dit 24 uur per dag operationeel. Dit in tegenstelling tot de nachtelijke sluiting van veel andere metrosystemen. Er zijn op sommige lijnen 's nachts wel grote verschillen met de frequentie van overdag. Veel metrolijnen in de stad zijn viersporig waardoor er op die trajecten zowel stop- als expresdiensten kunnen rijden.
Sinds 1817 vaart de Staten Island Ferry tussen Staten Island en Lower Manhattan over een afstand van 8,4 kilometer. Deze veerdienst vaart gratis 24 uur per dag, 365 dagen per jaar en vervoert jaarlijks 19 miljoen passagiers. De veerpont is ook populair onder toeristen omdat het hen mogelijk maakt de skyline van Lower Manhattan en het Vrijheidsbeeld goed te zien.
Wegverkeer
Het Commissioners' Plan van 1811 heeft Manhattan het kenmerkende schaakbordpatroon gegeven waardoor de fysieke ontwikkeling van de stad voor een groot deel is bepaald. Er zijn twaalf avenues die parallel aan de Hudson lopen en 220 genummerde straten (Streets) die lijnrecht op de rivier staan. Sommige weg- en straatnamen, zoals Broadway, Wall Street en Madison Avenue, worden gebruikt als synoniem voor de sectoren die er gevestigd zijn; dit zijn respectievelijk de theaters, de financiële instellingen en de reclame-instellingen.
In New York City rijden 13.000 taxi's,[126] in New York ook wel Yellow Cab genoemd. Door de bekende gele kleur zijn het iconen van de stad geworden.
Bruggen en tunnels
| Zie Lijst van bruggen en tunnels in New York City voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Door de aanwezigheid van een aantal rivieren zoals de Hudson en de East River is de stad afhankelijk van bruggen en tunnels. De Brooklyn Bridge over de East River, voltooid in 1883, is een van de best herkenbare architectonische bouwwerken van de stad. Deze brug is 1.825 meter lang en de grootste overspanning is 486 meter. Daarmee was het tot 1903 de langste overspanning ter wereld. De Williamsburg Bridge en de Manhattan Bridge zijn twee andere bruggen over de East River. Tussen Queens en Manhattan ligt de Queensboro Bridge. De boroughs Staten Island en Brooklyn worden verbonden door de Verrazano-Narrows Bridge. De George Washington Bridge wordt beschouwd als een van de drukste bruggen ter wereld en verbindt de wijk Washington Heights in Manhattan met Fort Lee in New Jersey.[127]
Naast bruggen beschikt New York over een aantal tunnels. De Lincoln Tunnel ligt onder de Hudsonrivier en verwerkt dagelijks 120.000 voertuigen, waarmee het een van de drukste tunnels ter wereld is. De Holland Tunnel, ook onder de Hudson, was de eerste mechanisch geventileerde tunnel. Twee andere tunnels die met Manhattan zijn verbonden zijn de Queens Midtown Tunnel en de Brooklyn-Battery Tunnel.
Luchtvaart
De stad heeft drie grote luchthavens: John F. Kennedy International, ook bekend als JFK, Newark Liberty International en LaGuardia. Deze drie vliegvelden verwerkten tezamen in 2005 100 miljoen passagiers.[128] JFK en Newark zijn verbonden met het regionale spoorwegnet. Beide luchthavens verwerken ook de meeste internationale vluchten en de lange binnenlandse vluchten. LaGuardia verwerkt vooral korte binnenlandse vluchten.
Scheepvaart
| Zie Haven van New York en New Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De haven van New York heeft het voordeel van een beschutte diepwaterligging met een open verbinding naar de Atlantische Oceaan. Het is historisch gezien een van de belangrijkste havens in de Verenigde Staten. Momenteel is het de op twee na drukste haven van Noord-Amerika. Elk jaar wordt meer dan 25 miljoen ton goederen en bulk overgeslagen, inclusief 4,5 miljoen containers.
De haven is ook een belangrijk centrum voor passagiersschepen. Meer dan een half miljoen mensen vertrekt jaarlijks vanaf de New York Passenger Ship Terminal aan de Hudson.
Bekende New Yorkers
| Lijst van personen uit New York City |
Externe links
- (en) Officiële website van New York City
- (en) Officiële toeristische website van New York City
- (nl) Reisgids voor New York City op de Nederlandstalige Wikitravel
| Grootste stedelijke agglomeraties van de Verenigde Staten (2010) |
|---|
|
1. New York City (22,1 mln) · 2. Los Angeles (17,9 mln) · 3. Chicago (9,8 mln) · 4. Washington D.C.-Baltimore (8,6 mln) · 5. Boston (7,6 mln) · 6. San Jose-San Francisco (7,5 mln) · 7. Dallas (6,7 mln) · 8. Philadelphia (6,5 mln) · 9. Houston (6,1 mln) · 10. Atlanta (5,6 mln) · 11. Miami (5,6 mln) · 12. Detroit (5,2 mln) · 13. Seattle (4,2 mln) · 14. Phoenix (4,2 mln) · 15. Minneapolis (3,6 mln) · 16. San Diego (3,1 mln) · 17. Denver (3,1 mln) · 18. Cleveland (2,9 mln) · 19. Saint Louis (2,9 mln) · 20. Orlando (2,8 mln) · 21. Sacramento (2,5 mln) · 22. Tampa (2,8 mln) · 23. Pittsburgh (2,4 mln) · 24. Charlotte (2,4 mln) · 25. Portland (Oregon) (2,2 mln) · 26. Cincinnati (2,2 mln) · 27. San Antonio (2,1 mln) · 28. Kansas City (2,1 mln) · 29. Indianapolis (2,1 mln) · 30. Columbus (2,1 mln) |
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Union City in New Jersey is dichter bevolkt, maar heeft een bevolking van slechts 63.930.
- ↑ 2,0 2,1 Data for New York city, New York, United States Census Bureau. Geraadpleeg op 12 juni 2007. Citefout: Ongeldig label
<ref>; de naam "CensusEst" wordt meerdere keren met andere inhoud gedefinieerd. - ↑ 3,0 3,1 NYC Profile. New York City Department of City Planning. Geraadpleegd op 22 mei 2008.
- ↑ 4,0 4,1 Robers, Sam. It’s Still a Big City, Just Not Quite So Big. The New York Times. Geraadpleegd op 22 mei 2008.
- º The Big Apple, Genootschap OnzeTaal, 17 januari 2007
- º "Gotham Center for New York City History" Timeline 1500 - 1700
- º Rankin, Rebecca B., Cleveland Rodgers, New York: the World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress. Harper, 1948
- º Letter of 1626 stating that Manhattan Island had been purchased for the value of 60 guilders, The College of New Jersey. Accessed April 26, 2007. De 60 guldens worden in de VS gebruikelijk omgerekend als $24. Dit is een vergissing, omdat 60 guldens in 1626 veel meer waard waren. De website van het International Institute for Social History, Amsterdam ( [1]) rekent de waarde om als 60 gulden (1626) = Euro 678.91 (2006), dus ongeveer 1000 dollars
- º Homberger, Eric, The Historical Atlas of New York City: A Visual Celebration of 400 Years of New York City's History. Owl Books, 2005, p. p. 34
- º Moore, Nathaniel Fish, An Historical Sketch of Columbia College, in the City of New York, 1754-1876. Columbia College, 1876, p. p. 8
- º The People's Vote: President George Washington's First Inaugural Speech (1789). U.S. News and World Report. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Bridges, William, Map Of The City Of New York And Island Of Manhattan With Explanatory Remarks And References, 1811; Lankevich (1998), pp. 67-68.
- º The 100 Year Anniversary of the Consolidation of the 5 Boroughs into New York City, New York City. Geraadpleegd op 29 juni 2007.
- º New York Urbanized Area: Population & Density from 1800 (Provisional)
- º "2008 9/11 Death Toll", Associated Press, juli 2008. Geraadpleegd op 11 september 2006.
- º "Report: WTC Faces Up To 3-Year Delay", Associated Press via New York Post., 30 juni 2008. Geraadpleegd op 5 juli 2008.
- º Meer informatie over estuaria en het estuarium van de Hudsonrivier.
- º Gillespie, Angus K., Twin Towers: The Life of New York City's World Trade Center. Rutgers University Press, 1999, p. p. 71
- º Howard, David, Outside Magazine's Urban Adventure New York City. W. W. Norton & Company, 2002, p. p. 35
- ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 Big Apple Coming to Its Census. New York Post. Geraadpleegd op 20 maart 2008.
- º Frazier, Ian. "Utopia, the Bronx", The New Yorker, 26 juni 2006. Geraadpleegd op 26 maart 2007.
- º Toop, David, Rap Attack 2: African Rap to Global Hip Hop. Serpents Tail, 1992
- º Big Apple Coming to Its Census. New York Post. Geraadpleegd op 20 maart 2008.
- º Immerso, Michael, Coney Island: The People's Playground. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-3138-1, 2002, p. p. 3
- º O'Donnell, Michelle. "In Queens, It's the Glorious 4th, and 6th, and 16th, and 25th...", New York Times, 4 juli 2006. Geraadpleegd op 19 juli 2006.
- º City Park Facts. The Trust for Public Land, Center for City Park Excellence (juni 2006). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Mayor Giuliani Announces Amount of Parkland in New York City has Passed 28,000-acre Mark. New York City Mayor's Office (3 februari 1999). Geraadpleegd op 1 september 2008.; Beaches. New York City Department of Parks & Recreation. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º General Information. Prospect Park Alliance. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- ↑ 29,0 29,1 Weatherbase, geraadpleegd op 1 september 2008
- º The Climate of New York. New York State Climate Office. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º The Climate of New York, New York State Climate Office
- º For the 30 years between 1971 and 2000, the average annual precipitation was 49.69 inches (126.2 cm) at the airport. U.S. Census Bureau, Statistical Abstract of the United States 2003, Table no. 392: "Normal Monthly and Annual Precipitation - Selected Cities", citing the U.S. National Oceanic and Atmospheric Administration, Climatograpy of the United States, No. 81
- º Average Weather for New York, NY - Temperature and Precipitation. NOAA/National Weather Service. Geraadpleegd op 12 augustus 2008.
- º Jervey, Ben, The Big Green Apple: Your Guide to Eco-Friendly Living in New York City. Globe Pequot Press, 2006
- º A Better Way to Go: Meeting America's 21st Century Transportation Challenges with Modern Public Transit (PDF). U.S. Public Interest Research Group (March 2008). Geraadpleegd op 23 april 2008.
- º Owen, David. "Green Manhattan", The New Yorker, 18 oktober 2004.
- ↑ 37,0 37,1 Inventory of New York City Greenhouse Gas Emissions (PDF). New York City Office of Long-term Planning and Sustainability (april 2007). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Global Warming and Greenhouse Gases. PlaNYC/The City of New York (6 december 2006). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º DePalma, Anthony. "It Never Sleeps, but It's Learned to Douse the Lights", The New York Times, 11 december 2005. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Pogrebin, Robin. "7 World Trade Center and Hearst Building: New York's Test Cases for Environmentally Aware Office Towers", The New York Times, 16 april 2006. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º A Century of Buses in New York City. Metropolitan Transportation Authority. Gearchiveerd van de originele website op 25 mei 2006. Geraadpleegd op 1 september 2008. Zie ook Sierra Club (1 juli 2005). New York City's Yellow Cabs Go Green. Persbericht. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Jason Coburn, Jeffrey Osleeb en Michael Porter (21 januari 2005). Urban asthma and the neighbourhood environment in New York City. ScienceDirect.
- º Greene and Harrington, American Population Before the Federal Census of 1790, New York, 1932, as cited in: Rosenwaike, Ira, Population History of New York City. Syracuse University Press, Syracuse, N.Y., 1972, p. p.8
- º Gibson, Campbell.Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States:1790 to 1990, United States Census Bureau, juni 1998. Geraadpleegd op 12 juni 2007.
- º New York City Population Projections by Age/Sex and Borough, 2000-2030. New York City Department of City Planning (december 2006). See also Roberts, Sam. "By 2025, Planners See a Million New Stories in the Crowded City", New York Times, 19 februari 2006. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º US-13S&-CONTEXT=gct United States -- Places and (in selected states) County Subdivisions with 50,000 or More Population; and for Puerto Rico, United States Census Bureau United States Census, 2000. Geraadpleegd op 06-12-2007.
- º "Population Density", Geographic Information Systems - GIS of Interest. Geraadpleegd op 05-17-2007. "What I discovered is that out of the 3140 counties listed in the Census population data only 178 counties were calculated to have a population density over one person per acre. Not surprisingly, New York County (which contains Manhattan) had the highest population density with a calculated 104.218 persons per acre."
- ↑ 48,0 48,1 Census 2000 Data for the State of New York. U.S. Census Bureau. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Roberts, Sam. "In Manhattan, Poor Make 2 Cents for Each Dollar to the Rich", The New York Times, 9 april 2005. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Average Weekly Wage in Manhattan at $1,453 in Second Quarter 2006 (PDF). Bureau of Labor Statistics, U.S. Department of Labor (20 februari 2007). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Roberts, Sam. "In Surge in Manhattan Toddlers, Rich White Families Lead Way", The New York Times, 27 maart 2007. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Homeownership.
- º How to find a cheap apartment in New York City; Housing Vacancy Survey
- º The Newest New Yorkers: 2000 (PDF). New York City Department of City Planning (2005). Geraadpleegd op 27 maart 2007.
- º The Newest New Yorkers, 2000. New York City Department of City Planning (2004). Geraadpleegd op 27 mei 2008.
- º Queens: Economic Development and the State of the Borough Economy (PDF). New York State Office of the State Comptroller (juni 2006). Geraadpleegd op 21 maart 2007.
- º Socialexplorer.com Religions 2000.
- º Census profile New York City's Indian American Population (PDF). Asian American Federation of New York (2004). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º NYC2005 - Results from the 2005 American Community Survey : Socioeconomic Characteristics by Race/Hispanic Origin and Ancestry Group (PDF). New York City Department of City Planning (2005). Geraadpleegd op 1 september 2008.; Population Division American Community Survey, New York City Department of City Planning
- º Sjabloon:Voetnoot persbericht
- º "Don't tell New York, but crime is going up".
- º Johnson, Bruce D., Andrew Golub, Eloise Dunlap, “The Rise and Decline of Hard Drugs, Drug Markets, and Violence in Inner-City New York”, Blumstein, Alfred, Joel Wallman The Crime Drop in America. Cambridge University Press, 2006; Karmen, Andrew, New York Murder Mystery: The True Story Behind the Crime Crash of the 1990s. NYU Press, 2000
- º Lardner, James, and Thomas Reppetto, NYPD: A City and Its Police. Owl Books, 2000, p. pp. 18-21
- º Sassen, Saskia, The Global City: New York, London, Tokyo, 2nd edition, Princeton University Press, 2001
- º World's Most Economically Powerful Cities. Forbes (15 juli 2008). Geraadpleegd op 12 september 2008.
- º De 150 rijkste steden in de wereld in BBP in in 2005, d.d. 11 maart 2007. Deze list is exclusief Taipei. Geraadpleegd op 3 jul 2007.
- º NYC Business Climate - Facts & Figures. New York City Economic Development Corporation. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Wylde, Kathryn. "Keeping the Economy Growing", Gotham Gazette, 23 januari 2006. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Quirk, James. "Bergen offices have plenty of space". Gearchiveerd van de originele website op 22 december 2007., The Record (Bergen County), 5 juli 2007. Geraadpleegd op 5 juli 2007. "On Monday, a 26-year-old, 33-story office building at 450 Park Ave. sold for a stunning $1,589 per square foot, or about $510 million. The price is believed to be the most ever paid for a U.S. office building on a per-square-foot basis. That broke the previous record-set four weeks earlier-when 660 Madison Ave. sold for $1,476 a square foot."
- º Electronic Finance: Reshaping the Financial Landscape Around the World (PDF). The World Bank (september 2000). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Orr, James and Giorgio Topa (Volume 12, Number 1, januari 2006). Challenges Facing the New York Metropolitan Area Economy (PDF). Current Issues in Economics and Finance - Second District Highlights. New York Federal Reserve. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- ↑ 72,0 72,1 Tentative Assessment Roll: Fiscal Year 2008 (PDF). New York City Department of Finance (15 januari 2007). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º NYC Film Statistics. Mayor's Office of Film, Theatre, and Broadcasting. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Currid, Elizabeth (2006). New York as a Global Creative Hub: A Competitive Analysis of Four Theories on World Cities. Economic Development Quarterly 20(4): pp. 330-350. DOI:10.1177/0891242406292708.
- º Telecommunications and Economic Development in New York City: A Plan for Action (PDF). New York City Economic Development Corporation (March 2005). Geraadpleegd op 19 juli 2006.
- º Protecting and Growing New York City's Industrial Job Base (PDF). The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business (januari 2005). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º More Than a Link in the Food Chain (PDF). The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business (februari 2007). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Top 10 Consolidated Agency Networks: Ranked by 2006 Worldwide Network Revenue, Advertising Age Agency Report 2007 Index (25 april 2007). Geraadpleegd op 8 juni2007.
- º Media and Entertainment. New York City Economic Development Corporation. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º "Ethnic Press Booms In New York City", Editor & Publisher, 10 juli 2002. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º The City of New York Mayor's Office of Film, Theater and Broadcasting (28 december 2005). 2005 is banner year for production in New York. Persbericht. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º NYC Statistics. NYC & Company. Geraadpleegd op 5 mei 2009.
- º Statue of Liberty. New York Magazine. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Ground Zero is grote trekpleister voor toeristen, RTL Nieuws, 9 september 2002
- º NYC & Company. "NYC Statistics". Geraadpleegd op 5 mei 2009.
- º Office of the New York State Comptroller. "2006 Annual Report on Local Governments", november 2006. Geraadpleegd op 14 november 2006.
- º New York State Board of Elections. "County Enrollment Totals", 1 april 2006. Geraadpleegd op 19 juli 2006.
- º Statement and Return Report for Certification: General Election 2005 (PDF). New York City Board of Elections (8 november 2005). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º About Mike Bloomberg. The Official Site of Mike Bloomberg. Gearchiveerd van de originele website op 28 september 2007. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Zustersteden volgens de stad zelf.
- º High-rise Buildings of New York City. Emporis.com. Geraadpleegd op 22 augustus 2008.
- º Emporis Skyline Ranking. Emporis.com. Geraadpleegd op 16 juni 2008.
- º About New York City. Emporis. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Fischler, Raphael (1998). The Metropolitan Dimension of Early Zoning: Revisiting the 1916 New York City Ordinance. Journal of the American Planning Association 64(2).
- º Plunz, Richar A., “Chapters 3 [Rich and Poor] & 4 [Beyond the Tenement]”, History of Housing in New York City: Dwelling Type and Change in the American Metropolis. Columbia University Press. ISBN 0-231-06297-4, 1990
- º Lankevich (1998), pp. 82-83; Wilson, Rufus Rockwell, New York: Old & New: Its Story, Streets, and Landmarks. J.B. Lippincott, 1902, p. p. 354
- º B. Diamonstein-Spielvoegel, Barbaralee, The Landmarks of New York. Monacelli Press. ISBN 1-58093-154-5, 2005 See also Whyte, William H., The WPA Guide to New York City. New Press. ISBN 1-56584-321-5, 1939
- º Elliot, Debbie (2 december 2006). Wondering About Water Towers. National Public Radio. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Hood, Clifton, 722 Miles: The Building of the Subways and how They Transformed New York. Johns Hopkins University Press, 2004, p. pp. 175-177
- º Has the Music Scene Died in New York?. Gotham Gazette. Geraadpleegd op 7 september 2005.
- º New York City's Radio Music Hall Recaptures Its Past. National Trust (18 oktober 2000). Geraadpleegd op 29 augustus 2005.
- º About Lincoln Center. Lincoln Center. Geraadpleegd op 29 augustus 2005.
- º "ASK PLAYBILL.COM: Broadway or Off-Broadway-Part I", Playbill.com, juli 2008. Geraadpleegd op 8 februari 2008.
- º "The Broadway League Announces 2007-2008 Broadway Theatre Season Results". livebroadway.com Press Release (28 mei 2008).
- º "Broadway Season Statistics". The Broadway League. Geraadpleegd op 22 augustus 2008.
- º League of Off-Broadway Theatres and Producers. Inc. & The Association of Theatrical Press Agents and Managers. Off-Broadway Minimum Basic Agreement. Geraadpleegd op 14 december 2007.
- º Off-Off-Broadway, Way Back When. Geraadpleegd op 13 december 2007.
- º Tourism in New York - New York Sports. Sprachcaffe. Geraadpleegd op 24 februari 2009.
- º School Enrollment by Level of School and Type of School for Population 3 Years and Over (MS Excel). New York City Department of City Planning (2000). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Private School Universe Survey. National Center for Education Statistics. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º http://www.brookings.edu/es/urban/livingcities/newyork2.pdf
- ↑ 112,0 112,1 Nation's Largest Libraries. LibrarySpot. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º "Why New Yorkers Last Longer", New York Magazine, 13 augustus 2007. Geraadpleegd op 31 mei 2009.
- º Life Expectancy Of New Yorkers Increases Nearly Five Months In One Year : Press Release : Nyc Dohmh
- º "New York City Sees Decline in Smoking", NPR, 22 juni 2007. Geraadpleegd op 24 februari 2009.
- º New York-Presbyterian Univ. Hosp. of Columbia and Cornell - Best Hospitals - US News and World Report
- º Best Hospitals - US News and World Report
- º HHC - Bellevue Hospital Center
- º NHTS 2001 Highlights Report, BTS03-05 (PDF). U.S. Department of Transportation, Bureau of Transportation Statistics (2001). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- ↑ 120,0 120,1 120,2 120,3 The MTA Network: Public Transportation for the New York Region. Metropolitan Transportation Authority. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Pisarski, Alan (16 oktober 2006). Commuting in America III: Commuting Facts (PDF). Transportation Research Board. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º U.S. Census Bureau, American Community Survey 2006, Table S0802
- º Table B08406. Sex of Workers by Means of Transportation for Workplace Geography - Universe: Workers 16 Years and Over. 2004 American Community Survey. United States Census Bureau.
- º About the MTA Long Island Rail Road. Metropolitan Transportation Authority. Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º Facts at a Glance (PDF). NJ Transit (2005). Geraadpleegd op 1 september 2008.
- º New York City Taxi and Limousine Commission. "The State of the NYC Taxi", 9 maart 2006. Geraadpleegd op 18 februari 2007.
- º George Washington Bridge turns 75 years old: Huge flag, cake part of celebration, Times Herald-Record, 24 oktober 2006. "The party, however, will be small in comparison to the one that the Port Authority of New York and New Jersey organized for 5,000 people to open the bridge to traffic in 1931. And it won't even be on what is now the world's busiest bridge for fear of snarling traffic."
- º The Port Authority of New York and New Jersey. "2005 Annual Airport Traffic Report", 2 november 2006. Geraadpleegd op 18 februari 2007.
Vrije mediabestanden over New York City op Wikimedia Commons
.JPG){kind=link}
.