Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Openbaar vervoer
De rit met de belbus wordt per telefoon besteld. De belbus is geen taxi : hij rijdt alleen binnen een bepaalde zone en stopt alleen bij aangeduide haltes. Tarief is hetzelfde als op een gewone bus.
Openbaar vervoer is personenvervoer dat openbaar toegankelijk is, dat wil zeggen dat iedereen die dat wil van de vervoerdienst gebruik kan maken. Openbaar vervoerders hebben dan ook een vervoersplicht die hen dwingt iedereen die daar om vraagt tegen het geldende tarief te vervoeren. Dit in tegenstelling tot particulier vervoer, waar de eigenaar van het vervoermiddel beslist wie wel en niet mee mag.
Vervoerdiensten kunnen ook onderscheiden worden in collectief vervoer en individueel vervoer. Bij collectief vervoer wordt het vervoermiddel gedeeld met andere reizigers, die een andere herkomst of bestemming kunnen hebben. Bij individueel vervoer wordt het vervoermiddel ingezet voor de specifieke vervoerwens van één reiziger of groep van reizigers. Individueel openbaar vervoer wordt ook aangeduid als besloten vervoer. Tenslotte kan onderscheid gemaakt worden tussen lijndiensten en vraagafhankelijk vervoer. Lijndiensten rijden volgens een vaste dienstregeling, of er nu veel of weinig reizigers zijn. Vraagafhanklijke diensten passen zich aan aan de vraag die zich op dat moment voordoet.
In Nederland is op zowel collectief openbaar vervoer als op individueel openbaar vervoer (besloten vervoer) de Wet personenvervoer 2000 van toepassing.
Collectief openbaar vervoer
Met de term Openbaar vervoer worden over het algemeen de lijndiensten van het collectief openbaar vervoer aangeduid. Deels is dit gratis openbaar vervoer. Als het vervoer niet volgens een vaste dienstregeling rijdt, wordt het Collectief Vraagafhankelijk Vervoer (CVV) genoemd.
Openbaar vervoer wordt in Nederland uitgevoerd in opdracht van een (decentrale) overheid die daarmee de rol van OV-autoriteit vervult. OV wordt sinds 1969 mede betaald middels een speciaal daarvoor bestemde rijkssubsidie. De gebruikers van openbaar vervoer worden over het algemeen 'reizigers' genoemd. Onder openbaar vervoer valt:
Het Nederlandse begrip regionaal openbaar vervoer bevat dezelfde OV-vormen, met uitzondering van het hoofdrailnet.
Vervoerders
Nederland
Arriva, Connexxion en Veolia Transport hebben samen verreweg het grootste deel van het Nederlandse streekvervoer in handen.
Grensgebied
Daarnaast gaan er ook diverse Nederlandse vervoerders de grens over.
België
- De Lijn (bus en tram, Vlaanderen)
- MIVB (metro, bus en tram, Brussels Hoofdstedelijk Gewest)
- NMBS (trein, geheel België)
- TEC (bus en tram, Wallonië)
Vervoermiddelen
De belangrijkste vormen van openbaar vervoer zijn de trein (zie ook: treinvervoer) en de bus, die in België en Nederland algemeen voorkomen. Verder komen op verschillende plaatsen te volgende vervoermiddelen voor:
- Metro's zijn te vinden in Amsterdam, Brussel en Rotterdam.
- Antwerpen, Brussel, Charleroi en Den Haag kennen een premetro-systeem (trams gedeeltelijk in metrotunnels).
- Sneltrams rijden tussen Amsterdam en Amstelveen en tussen Utrecht en Nieuwegein / IJsselstein.
- Stadstrams zijn te vinden in Amsterdam, Antwerpen, Brussel, Den Haag, Gent, Rotterdam.
- Regionale trams rijden langs de Belgische kust tussen De Panne, Oostende en Knokke (Kusttram), Henegouwen (in en om Charleroi) en tussen Den Haag, Zoetermeer, Leidschendam en Rotterdam (RandstadRail)).
- In Arnhem en Gent rijdt de trolleybus, een elektrisch aangedreven bus.
- Sinds 1977 rijdt in Nederland in bepaalde plattelandsgebieden de buurtbus. Voor deze bussen geldt in de meeste gevallen een ander tarief.
- Tussen metrostation Kralingse Zoom (Rotterdam) en Bedrijvenpark Rivium vervult de Parkshuttle, een zogenaamde people mover, openbaar vervoer.
Besloten vervoer
Besloten vervoer wordt niet door de overheid gesubsidieerd. De gebruikers van besloten vervoer worden over het algemeen 'passagiers' genoemd. Besloten vervoer omvat besloten busvervoer, welke vaak met een touringcar wordt verricht, en taxi vervoer (maximaal 8 passagiers). Ook is het mogelijk een trein, schip of vliegtuig voor een besloten groep af te huren.
Taxi
De taxi, die in zijn zuivere vorm niet tot het openbaar, maar tot het privé-vervoer gerekend moet worden (met als bijzondere variant de motortaxi in Amsterdam), en enkele tussenvormen tussen bus en taxi, zoals treintaxi, lijntaxi, OV-taxi, belbus, Regiotaxi en CVV. In België bestaan gecombineerde formules (bus of tram voor de heenreis – taxi voor de terugreis) tegen een forfaitair bedrag (TOV-biljet). Dit heeft tot doel het uitgaan met het openbaar vervoer te bevorderen en zo het aantal weekendongevallen te beteugelen.
Veerdiensten
Veerponten zijn in de meeste landen openbaar vervoer; in Nederland gelden de meeste ponten echter als onderdeel van het wegennet. Het is eigenlijk geen besloten vervoer, hierbij gaat het vrijwel altijd om het oversteken van het water. Sommige veerdiensten worden wel gerekend onder het besloten collectief vervoer, met name de toeristische c.q. zomerse fiets- voetveren en de watertaxi in diverse steden, hierbij komt vervoer in de lengterichting van het water wel vaker voor. Vijf diensten zijn in Nederland aangemerkt als openbaar vervoer te water.
Luchtvaart
Ook het vervoer door de lucht met passagiersvliegtuigen kan men soms tot het openbaar vervoer rekenen, als de vliegmaatschappij een openbare dienst is. Voor verbindingen met het niet nabije buitenland is het vliegtuig een belangrijke vorm van openbaar vervoer, voor het verre buitenland zelfs vrijwel de enige mogelijkheid. Zie verder: burgerluchtvaart, vliegveld.
Andere vormen van openbaar vervoer
Ook het vervoer per riksja (een soort fietstaxi in het verre oosten) en soms ook het vervoer per rijdier, zoals ezel, kameel en olifant kan tot openbaar vervoer worden gerekend.
Een automatische people mover heeft geen bestuurder en kan zowel openbaar vervoer als besloten vervoer zijn. De Parkinghopper op Schiphol is besloten vervoer.
Voor kleinere verticale en horizontale afstanden is er de lift, de roltrap en de rolband. Of deze laatste vormen van personenvervoer echter tot 'openbaar vervoer' moeten gerekend worden, lijkt twijfelachtig. Het is wel een vorm van personenvervoer, ongeacht of die op publieke of privé-domeinen ingericht wordt.
Zie ook
Literatuur
- Jansen, Holger: The Netherlands. Planning Public Transport, Customer Representation and Passenger Rights. Page 221 - 228. At: Martin Schiefelbusch, Hans-Liudger Dienel (ed.): Public Transport and its Users. The Passenger’s Perspective in Planning and Customer Care. Ashgate, Farnham, Surrey, 2009
Externe links
- Reisinformatie Openbaar Vervoer Nederland REISinformatiegroep ("9292")
- Vereniging ROVER (Vereniging Reizigers Openbaar Vervoer) is een onafhankelijke Nederlandse reizigersvereniging die zich inzet voor de belangen van de reizigers in het OV.
- Bond van Trein-, Tram- en Busgebruikers (in België)
- Cijfers over het openbaar vervoer over de weg in België (Nationaal Instituut voor de Statistiek)
- Reisinformatie voor treinreizigers.
- Cijfers over het openbaar vervoer per spoor in België (Nationaal Instituut voor de Statistiek)
- Zoneoverzicht ZW Nederland per januari 2007
Vrije mediabestanden over Public transport op Wikimedia Commons