Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Rode biet: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(https) |
||
| (21 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 94: | Regel 94: | ||
==Geneeskundig gebruik== | ==Geneeskundig gebruik== | ||
{{disclaimer medisch lemma}} | {{disclaimer medisch lemma}} | ||
Reeds in de oudheid werd rode biet geneeskundig gebruikt door [[Hippocrates]], [[Galenus]] en [[Dioscurides]] in ''De Materia Medica''. In de [[Talmoed]] staan de gezondheidsaanbevelingen opgetekend van rabbi [[Chanina ben Dosa|Chanina]] en rabbi [[Jochanan ben Zakkai|Jochanan]]: „rode biet eten, [[mede (drank)|mede]] drinken en in de [[Eufraat]] baden.”<ref name=Nottingham>{{en}} {{aut|Stephen Nottingham}}, ''Beetroot'', op https://www.academia.edu/21542519/Beetroot</ref> De rode bietjes kwamen onder de aandacht van de West-Europeanen door [[Paracelsus]], die ze in 1540 beschreef. | |||
Tegen 1929 maakten de Duitse artsen Farberse{{toelichting}} en [[Franz Schönenberger]] (1865–1933) therapeutisch gebruik van de rode biet bij gevallen van kanker.<ref name=Natural49>''Natural Cancer Treatments'', Phi Natural Health International Ltd. p. 49.</ref> | |||
In 1936 deed professor [[Lajos Bakay]] van de Universiteit van Boedapest ook onderzoek met bietensap. Hij behandelde 72 kanker- en leukemiepatiënten met bietensap en merkte dat zij zich goed voelden en de tumoren verdwenen, de patiënten aan het toenemen waren en de eetlust verbeterde.<ref name=iveikliga/> | |||
Dr. Paul Seeger, een baanbrekend kankeronderzoeker van zijn tijd, gebruikte rode biet, rechtsdraaiend melkzuur en zwarte-bessensap als krachtig middel om de door oxidatieve enzymen aangebrachte schade te herstellen.<ref> | [[Sándor Ferenczi|Sándor (Alexander) Ferenczi]], van de Afdeling voor Inwendige Ziekten in het districtsziekenhuis van Csoma, maakte in de jaren 1950 gebruik van rode biet en werd vooral sinds zijn artikel in ''Erfahrungsheilkunde'' in oktober 1968 bekend voor zijn aanbeveling van rode biet als aanvullende therapie bij patiënten met boosaardige tumoren.<ref>[https://books.google.com/books?id=HxWgAAAACAAJ&dq=rote+bete+in+der+zusatztherapie+bei+kranken+mit+bösartigen+neubildungen ''Rote Bete in der Zusatztherapie bei Kranken mit bösartigen Neubildungen''], Haug, 1976. ISBN 377600357X, ISBN 9783776003574</ref><ref>[https://books.google.com/books?&id=8dRGAAAAYAAJ&pg=PA108 International Clinical Nutrition Review], volumes 6-7</ref><ref>{{ts.|Erfahrungsheilkunde}}, oktober 1968. Haug.</ref> | ||
Dr. [[Paul Gerhardt Seeger]],<ref>[https://www.pro-natura.info/index.php/dr-dr-paul-gerhardt-seeger-aus-dem-buch-erfolgreiche-biologische-krebsabwehr-durch-ursachenbekaempfung-p-g-seeger-s-wolz ''Dr. Dr. Paul Gerhardt Seeger, aus dem Buch: ’Erfolgreiche biologische Krebsabwehr durch Ursachenbekämpfung’ P. G. Seeger, S. Wolz'']</ref> een baanbrekend kankeronderzoeker van zijn tijd, gebruikte rode biet, rechtsdraaiend melkzuur en zwarte-bessensap als krachtig middel om de door oxidatieve enzymen aangebrachte schade te herstellen.<ref>https://cancerprogram.weebly.com/3-deactivation-of-the-oxidative-enzymes.html</ref> Samen met zijn medewerker Walter H. Schacht<ref>https://www.semanticscholar.org/author/Paul-Gerhardt-Seeger/40515828</ref> verrichtte hij aan de Forschungsstelle für Krebsforschung der Charité Berlin als eerste onderzoek naar de invloed van rode biet op de ademhaling van kankercellen.<ref>{{aut|Gertrude Grimm}}, [https://books.google.com/books?id=fd36AAAAQBAJ&pg=PA36&dq=seeger+schacht ''Abwehr und Heilung von Krebs''], p. 36</ref><ref name=iveikliga/> | |||
In 1963 stelde de Hongaarse dr. [[Ernő Tyihák]]<!---https://www.linkedin.com/in/ern%C5%91-dr-tyih%C3%A1k-3b473242/ ---> en een groep onderzoekers aan het Boedapest Instituut voor geneeskrachtige planten vast dat bieten 14 aminozuren bevatten, waarvan zij er negen identificeerden. Deze omvatten leucine, [[tryptofaan]], valine, alanine, tyrosine, glutamine en ornithine. Bij nader onderzoek, vond hij in de bieten het alkaloïde allantoïne.<ref name=iveikliga>{{Vertaallink|lt|2=https://www.iveikliga.lt/padek-sau/maitinkites-sveikai?id=249|https://www.iveikliga.lt/padek-sau/maitinkites-sveikai?id=249}}</ref><ref>''Study of anti-proliferative components of red beet – Beta vulgaris L. var. Conditiva Alef.'' 2nd EuCheMS Chemistry Congress, Torino, Italy</ref> | |||
In 1961 had de Roemeense professor [[Eugeniu Constantinescu]] en zijn medewerkers reeds vastgesteld dat allantoïne en diuretische werking heeft.<ref>{{aut|Constantinescu, E., Cristea, E., Albulescu, D., & Todor, D.}}, ''Allantoin, ein Pflanzeninhaltsstoff mit diuretischer Wirkung'' [Allantoin, a plant constituent with diuretic effect]. {{ts.|Die Pharmazie}}, 1967, 22(10), p. 601–602. {{PMID|5602425}} [https://publikationsserver.tu-braunschweig.de/rsc/viewer/dbbs_derivate_00044842/images/00000013.jpg?logicalDiv=LOG_0026&q=allantoin online]</ref> | |||
De Oostenrijker [[Rudolf Breuß]], die geen geneeskunde had gestudeerd, ontwikkelde een sapkuur, voornamelijk gebaseerd op rode biet, die tegen kanker werkzaam moest zijn. Hij werd aangeklaagd door de medische faculteit, die dit te simplistisch vond. Zijn advocaat, een voormalige patiënt, presenteerde een lijst van namen van mensen die volgens Breuß’ methode genezen waren.<ref>https://fastingparadise.wordpress.com/2012/12/20/rudolf-breuss-cancer-cure/</ref> | |||
Dat rode biet geneeskrachtig zou zijn bij kanker, wordt algemeen nog niet beschouwd als ’bewezen’.<ref>{{aut|Steven Novella}}, ''Beetroots Don’t Cure Cancer'', 13 april 2016, https://sciencebasedmedicine.org/beetroots-dont-cure-cancer/</ref> | |||
Omdat rode biet een hoog gehalte heeft aan natuurlijk [[nitraat]], kan het lichaam hiermee [[stikstofmonoxide]] {''nitric oxide'') produceren. Stikstofoxide verwijdt de bloedvaten en heeft dus voordelen voor de doorbloeding, bijvoorbeeld bij hoge bloeddruk. Nitraatrijke groenten kunnen de hersenfunctie wijzigen, wat waarschijnlijk een gevolg is van de een verhoogde productie van stikstofmonoxide. Het is dus geschikt als ’[[Brain Food]]’.<ref>https://nutritionfacts.org/blog/testing-greens-and-beets-two-of-the-best-brain-foods/</ref> | |||
Rode biet verhoogt de atletische prestaties terwijl het de behoefte aan zuurstof wat verlaagt.<ref>Bailey SJ, Winyard P, Vanhatalo A, Blackwell JR, Dimenna FJ, Wilkerson DP, Tarr J, Benjamin N, Jones AM. ''Dietary nitrate supplementation reduces the O2 cost of low-intensity exercise and enhances tolerance to high-intensity exercise in humans.'' {{ts.|J Appl Physiol}}. 2009 Oct;107(4):1144-55. Epub 2009 Aug 6. [https://jap.physiology.org/content/107/4/1144.full.pdf+html online]</ref> | |||
==Weblinks== | ==Weblinks== | ||
* {{en}}{{aut|Henri Rosenberg}}, [https://web.archive.org/web/20040204103906/http://www.goedkosjer.org/BookCancer.htm#Beetroot ''Cancer chemo(toxico)therapy revisited and alternative ways of healing.'' Chapter XIV: Beetroot (juice) as cancer therapy] (p. 225) 1990. (Gearchiveerde versie van 4 april 2004 op archive.org.) | |||
* {{en}}{{aut|Henri Rosenberg}}, [https://web.archive.org/web/20040204103906/http://www.goedkosjer.org/BookCancer.htm#Beetroot ''Cancer chemo(toxico)therapy revisited and alternative ways of healing.'' Chapter XIV: Beetroot (juice) as cancer therapy] (p. 225) 1990. | * {{ts.|Beyond Medicine}}, 18 november 1015, [https://web.archive.org/web/20161127173311/http://beyondmedicine.nl/meer%20informatie/rode-bietenpoeder-concentraat/ ''Rode-bietenpoeder-concentraat''] (Gearchiveerde versie van 27 november 2016 op archive.org.) | ||
* {{en}} {{aut|Stephen Nottingham}}, ''Beetroot'', op https://www.academia.edu/21542519/Beetroot | |||
==Verwijzingen== | ==Verwijzingen== | ||
<references/> | <references/> | ||
{{authority control |TYPE=p |Wikidata=Q165437}} | {{authority control |TYPE=p |Wikidata=Q165437}} | ||
{{groei}} | |||
[[Categorie:Wortelgroente]] | |||
[[Categorie:Amarantenfamilie]] | |||
[[Categorie:Cultuurgewas]] | |||
Huidige versie van 19 okt 2024 om 16:51
Rode biet (Beta vulgaris subsp. vulgaris var. ruba) is een gekweekte variëteit van de Beta vulgaris (gewone biet), ondersoort vulgaris.
Oorsprong
De rode biet is nauw verwant aan de suikerbiet en de snijbiet en is net als deze een gekweekte variant van de biet (Beta vulgaris subsp. vulgaris). De Romeinen brachten deze mee naar Centraal-Europa. Deze cultuurplant is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied, waarschijnlijk uit Noord-Afrika, en werd gekweekt uit de wilde biet (B. vulgaris L. subsp. maritima).
Rode kleur
De roodpaarse kleur van de biet is afkomstg van de kleurstoffen betanine en anthocyaan. Bij de gebruikelijke variëteiten die nu in de handel zijn is de rode kleur gelijkmatig verdeeld in de biet. Dit is een gevolg van de selectie en veredeling in de 19e en 20e eeuw. Bij niet veredelde variëteiten zijn de vaatbundels op het snijvlak van de biet te zien in de vorm van witte ringen.
Vroeger werd de rode biet ook gebruikt voor de kleurstof. Betanine wordt gebruikt als natuurlijke voedingskleurstof (E162), maar is niet erg hittebestendig.
Kweek
Rode biet wordt gekweekt in vele landen met gematigd klimaat. Ze wordt meestal gezaaid van midden april tot begin juli. Afhankelijk van de variëteit zijn de bieten na drie of vier maanden klaar om geoogst te worden. Ze kunnen worden geoogst tot kort voor de eerste vorst.
Voedingswaarde
Door het hoge gehalte aan vitamine B, kalium, ijzer en vooral foliumzuur is rode biet een gezonde groente. Ook de bladeren zijn eetbaar. Ze zijn rijk aan vitaminen en mineralen.
De voedingswaarde van 100 gram verse rode biet is gemiddeld:[1]
| Energetische waarde | 169 kJ |
| Koolhydraten | 8,40 gram |
| Eiwit | 1,50 gram |
| Vet | 0,10 gram |
| Vitamine A (retinol) | 2 μg |
| Vitamine C (ascorbine) | 10 mg |
| Caroteen | 0,01 mg |
| Vitamine B1 (thiamine) | 0,03 mg |
| Vitamine B2 (riboflavine) | 0,04 mg |
| Vitamine B3 (niacine) | 0,20 mg |
| Vitamine B6 (pyridoxine) | 0,05 mg |
| Vitamine E (tocoferol) | 0,05 mg |
| IJzer | 0,90 mg |
| zout | 0,1473 g |
| Zink | 0,30 mg |
| Magnesium | 25 mg |
| Chloor | 0 mg |
| Mangaan | 0,2 mg |
| Zwavel | 16 mg |
| Kalium | 336 mg |
| Calcium | 29 mg |
| Fosfor | 45 mg |
| Koper | 0,1 mg |
| Fluor | 0,02 mg |
Gerechten
Rode biet is een hoofdbestanddeel van borsjt (Oost-Europa), en van labskaus (Noord-Duitsland, Scandinavië). Rode biet wordt ook rauw gegeten als slaatje.
Geneeskundig gebruik
Reeds in de oudheid werd rode biet geneeskundig gebruikt door Hippocrates, Galenus en Dioscurides in De Materia Medica. In de Talmoed staan de gezondheidsaanbevelingen opgetekend van rabbi Chanina en rabbi Jochanan: „rode biet eten, mede drinken en in de Eufraat baden.”[2] De rode bietjes kwamen onder de aandacht van de West-Europeanen door Paracelsus, die ze in 1540 beschreef.
Tegen 1929 maakten de Duitse artsen Farberse[Toelichting gevraagd] en Franz Schönenberger (1865–1933) therapeutisch gebruik van de rode biet bij gevallen van kanker.[3]
In 1936 deed professor Lajos Bakay van de Universiteit van Boedapest ook onderzoek met bietensap. Hij behandelde 72 kanker- en leukemiepatiënten met bietensap en merkte dat zij zich goed voelden en de tumoren verdwenen, de patiënten aan het toenemen waren en de eetlust verbeterde.[4]
Sándor (Alexander) Ferenczi, van de Afdeling voor Inwendige Ziekten in het districtsziekenhuis van Csoma, maakte in de jaren 1950 gebruik van rode biet en werd vooral sinds zijn artikel in Erfahrungsheilkunde in oktober 1968 bekend voor zijn aanbeveling van rode biet als aanvullende therapie bij patiënten met boosaardige tumoren.[5][6][7]
Dr. Paul Gerhardt Seeger,[8] een baanbrekend kankeronderzoeker van zijn tijd, gebruikte rode biet, rechtsdraaiend melkzuur en zwarte-bessensap als krachtig middel om de door oxidatieve enzymen aangebrachte schade te herstellen.[9] Samen met zijn medewerker Walter H. Schacht[10] verrichtte hij aan de Forschungsstelle für Krebsforschung der Charité Berlin als eerste onderzoek naar de invloed van rode biet op de ademhaling van kankercellen.[11][4]
In 1963 stelde de Hongaarse dr. Ernő Tyihák en een groep onderzoekers aan het Boedapest Instituut voor geneeskrachtige planten vast dat bieten 14 aminozuren bevatten, waarvan zij er negen identificeerden. Deze omvatten leucine, tryptofaan, valine, alanine, tyrosine, glutamine en ornithine. Bij nader onderzoek, vond hij in de bieten het alkaloïde allantoïne.[4][12]
In 1961 had de Roemeense professor Eugeniu Constantinescu en zijn medewerkers reeds vastgesteld dat allantoïne en diuretische werking heeft.[13]
De Oostenrijker Rudolf Breuß, die geen geneeskunde had gestudeerd, ontwikkelde een sapkuur, voornamelijk gebaseerd op rode biet, die tegen kanker werkzaam moest zijn. Hij werd aangeklaagd door de medische faculteit, die dit te simplistisch vond. Zijn advocaat, een voormalige patiënt, presenteerde een lijst van namen van mensen die volgens Breuß’ methode genezen waren.[14]
Dat rode biet geneeskrachtig zou zijn bij kanker, wordt algemeen nog niet beschouwd als ’bewezen’.[15]
Omdat rode biet een hoog gehalte heeft aan natuurlijk nitraat, kan het lichaam hiermee stikstofmonoxide {nitric oxide) produceren. Stikstofoxide verwijdt de bloedvaten en heeft dus voordelen voor de doorbloeding, bijvoorbeeld bij hoge bloeddruk. Nitraatrijke groenten kunnen de hersenfunctie wijzigen, wat waarschijnlijk een gevolg is van de een verhoogde productie van stikstofmonoxide. Het is dus geschikt als ’Brain Food’.[16]
Rode biet verhoogt de atletische prestaties terwijl het de behoefte aan zuurstof wat verlaagt.[17]
Weblinks
- (en) Henri Rosenberg, Cancer chemo(toxico)therapy revisited and alternative ways of healing. Chapter XIV: Beetroot (juice) as cancer therapy (p. 225) 1990. (Gearchiveerde versie van 4 april 2004 op archive.org.)
- Beyond Medicine, 18 november 1015, Rode-bietenpoeder-concentraat (Gearchiveerde versie van 27 november 2016 op archive.org.)
- (en) Stephen Nottingham, Beetroot, op https://www.academia.edu/21542519/Beetroot
Verwijzingen
- º https://www.lebensmittellexikon.de/r0000200.php
- º (en) Stephen Nottingham, Beetroot, op https://www.academia.edu/21542519/Beetroot
- º Natural Cancer Treatments, Phi Natural Health International Ltd. p. 49.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 https://www.iveikliga.lt/padek-sau/maitinkites-sveikai?id=249(vertaal via:
)
- º Rote Bete in der Zusatztherapie bei Kranken mit bösartigen Neubildungen, Haug, 1976. ISBN 377600357X, ISBN 9783776003574
- º International Clinical Nutrition Review, volumes 6-7
- º Erfahrungsheilkunde, oktober 1968. Haug.
- º Dr. Dr. Paul Gerhardt Seeger, aus dem Buch: ’Erfolgreiche biologische Krebsabwehr durch Ursachenbekämpfung’ P. G. Seeger, S. Wolz
- º https://cancerprogram.weebly.com/3-deactivation-of-the-oxidative-enzymes.html
- º https://www.semanticscholar.org/author/Paul-Gerhardt-Seeger/40515828
- º Gertrude Grimm, Abwehr und Heilung von Krebs, p. 36
- º Study of anti-proliferative components of red beet – Beta vulgaris L. var. Conditiva Alef. 2nd EuCheMS Chemistry Congress, Torino, Italy
- º Constantinescu, E., Cristea, E., Albulescu, D., & Todor, D., Allantoin, ein Pflanzeninhaltsstoff mit diuretischer Wirkung [Allantoin, a plant constituent with diuretic effect]. Die Pharmazie, 1967, 22(10), p. 601–602. PMID 5602425 online
- º https://fastingparadise.wordpress.com/2012/12/20/rudolf-breuss-cancer-cure/
- º Steven Novella, Beetroots Don’t Cure Cancer, 13 april 2016, https://sciencebasedmedicine.org/beetroots-dont-cure-cancer/
- º https://nutritionfacts.org/blog/testing-greens-and-beets-two-of-the-best-brain-foods/
- º Bailey SJ, Winyard P, Vanhatalo A, Blackwell JR, Dimenna FJ, Wilkerson DP, Tarr J, Benjamin N, Jones AM. Dietary nitrate supplementation reduces the O2 cost of low-intensity exercise and enhances tolerance to high-intensity exercise in humans. J Appl Physiol. 2009 Oct;107(4):1144-55. Epub 2009 Aug 6. online
Hulp genealogie en geschiedenis (Nederland)Deepl vertaler • Schrijfassistent VRT] • ChatGPT (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Claude.ai (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • Bing Copilot (Opgepast! Altijd verifiëren!)] • tekst herschrijven met scribbr.io •