Jochanan ben Zakkai

Rabbi Jochanan ben Zakkai (ca. 30–ca. 90)(רַבִּן יוֹחָנָּן בֶּן-זַכַּאי), ook bekend onder het acroniem ריב״ז (Ribaz), was de jongste en meest onderscheiden leerling van Hillel. Hij speelde een prominente rol in de controverses tussen de farizeeërs en de sadduceeërs.

Na de vernietiging van de joodse tempel in het jaar 70, bevond de joodse godsdienst zich in een bestaanscrisis. De offerdienst in de tempel was niet langer mogelijk, het sanhedrin zetelde niet langer in Jeruzalem.

Jochanan ben Zakkai wordt gezien als de stichter van de joodse academie in Javne, het Beth Midrasj, en was de eerste voorzitter ervan.

Leven

Jochanan ben Zakkai woonde aanvankelijk 18 jaar in Arav in Galilea. Aangezien hij een tijdgenoot was van Jesjoea van Nazareth, zouden ze elkaar theoretisch ooit ontmoet kunnen hebben.

Hij verhuisde naar Jeruzalem. Tijdens de belegering van Jeruzalem was hij volgens de Talmoed een voorstander van vrede. Hij vond de woede van de belegerde niet aanvaardbaar en liet zich volgens een legende (opgetekend in de Talmoed van Jeruzalem) uit de stad naar buiten smokkelen door zich als lijk door twee van zijn leerlingen – rabbi Eliëzer ben Hyrcanus en rabbi Jehosjoea ben Hananja – buiten te laten dragen. Daar zou hij dan van de Romeinse generaal Vespasianus, de latere keizer, de toestemming hebben gekregen om in Javne een academie op te richten.

Na de vernietiging van Jeruzalem transformeerde hij zijn school in het religieuze centrum van het judaïsme: hij goot samen met andere joodse geleerden de joodse godsdienst in een nieuwe vorm, waardoor deze overleefde. Omdat het sanhedrin niet meer kon vergaderen in Jeruzalem, werd een nieuw sanhedrin ingericht te Javne.

Het Romeinse bewind vertrouwde op ben Zakkai’s vredelievende reputatie e. liet toe dat het sanhedrin werd gevestigd als een religieus orgaan zonder politieke macht.

Vanuit deze vernieuwde joodse Hoge Raad werden vormen van eredienst in de synagoge en thuis (zoals de sederavond voor het Pesach) ontwikkeld of kregen een belangrijkere plaats. Omdat de offerdienst in de tempel onmogelijk was, werd besloten dat de dierenoffers vervangen waren door gebed, studie en gaven van barmhartigheid (tsedaka). Deze vernieuwingen legden het fundament voor het rabbijns judaïsme. Naast de afstammelingen van Hillel was hij de enige die met de titel Rabban (onze meester) geëerd werd.

Volgens de rabbijnse geschriften werd hij 120 jaar. Hij werd begraven in Tiberias (Tevarja).

De belangrijkste historicus uit die periode, Josephus, vermeldt hem zelfs niet.