Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Koolhydraat
In de scheikunde is een koolhydraat (ook wel suiker of sacharide genoemd) een bepaald type verbinding van koolstof-, waterstof- en zuurstofatomen waarbij de waterstof- en zuurstofatomen in een verhouding 2:1 voorkomen. Ook derivaten met andere atoomtypen en andere verhoudingen worden wel onder de suikers gerekend zolang ze dezelfde basisstructuur hebben.
Suiker is in het dagelijks gebruik de naam van een zoetsmakende chemische verbinding die veel in de keuken wordt gebruikt. Deze verbinding wordt beschreven onder sacharose.
Indeling van koolhydraten
Er zijn, afhankelijk van de belangstelling van de indeler, verschillende manieren om de veelheid van suikers in groepen onder te verdelen:
- op grootte van de moleculen
- op aantal koolstofatomen in het molecuul
- op chemische reactiviteit
Indeling op grootte van het molecuul
Koolhydraten kunnen bestaan uit 1, 2, enkele of vele monosacharide-eenheden.
- monosachariden, monomeren
- disachariden, dimeren
- oligosachariden, oligomeren
- polysachariden, biopolymeren
Indeling op aantal koolstofatomen
Om de koolhydraten in groepen te verdelen op basis van het aantal koolstofatomen wordt gebruikgemaakt van de in de chemie gebruikelijke telwoorden tri-; tetr-; pent-; hex- en hept-. Deze telwoorden worden dan gevolgd door de uitgang -ose. Met de term hexose worden dus alle koolhydraten aangeduid met zes koolstofatomen.
Indeling op basis van reactiviteit
Koolhydraten bevatten in de open ketenstructuur altijd een dubbelgebonden zuurstofatoom. Als dit zuurstofatoom aan het eind van de keten zit, dan is de verbinding dus een aldehyde en spreken we van een aldose, zit het dubbelgebonden zuurstofatoom in het midden van de keten, een keton dus, dan wordt van een ketose gesproken. Aldosen reageren makkelijk met oxiderende reagentia, ketosen niet. Aldosen worden ook reducerende suikers genoemd. Glucose (Het maken van 'Glucose' heet fotosynthese) is de bekendste aldose. Als oxiderende reagentia worden gebruikt:
- Tollens, op basis van Ag+
- Benedict, op basis van Cu2+
- Fehlings, ook op basis van Cu2+, andere manier van oplossen van het koperzout
| Koolhydraten op basis van aantal koolstofatomen en reactiviteit | ||
|---|---|---|
| n-ose | aldose | ketose |
| triose | glyceraldehyde | 1,3-dihydroxyaceton |
| tetrose | erythrose threose |
|
| pentose | arabinose lyxose ribose xylose |
|
| hexose | allose altrose galactose glucose gulose idose mannose talose |
fructose sorbose tagatose |
| heptose | ||