Jaïnisme

---

Het heiligste jainsymbool is de rechtswijzende swastika of svastika, zoals hierboven afgebeeld.

Jaïngelovigen (jaina’s) maken volgens hun traditie swastikasymbolen van losse rijstkorrels rond het altaar van hun tempel.

---

Linkswijzende swastika’s worden in de jainreligie niet gebruikt.

Het jaïnisme (Sanskriet: जैनमतम्, jainamatam, van jina: „overwinnaar” en matam: „religie”) is een oude religie uit India. Net als het boeddhisme ontstond deze onder het brahmanisme, de voorloper van het huidige hindoeïsme.

Geschiedenis

Ovr de vroegste oorsprongen van de jaïn-religie is weinig bekend. Nataputta Vardhamāna (ca. 599 – 527 v.Chr.), een prins in India, had een vormende invloed. Ook over hem is uit de oude jaïn-geschriften weinig bekend, maar volgens de boeddhistische teksten in het Pali werden deze kort na zijn overlijden opgesteld. Vardhamāna wordt ook Mahāvīra genoemd, een titel die „Grote Man” of „Grote Held” betekent. Van zijn eretitel jina, „overwinnaar”, werd de naam van de religie afgeleid. Om te ontkomen aan de kringloop van geboorte, dood en hergeboorte, ging Vardhamāna een leven leiden van zelfverloochening en ascese. Ahimsa, het principe van de geweldloosheid, dat ook in het hindoeïsme bekend is, ging hij tot in het extreme uitvoeren, door bijvoorbeeld met een zachte bezem voorzichtig de weg te vegen om geen insect dood te trappen. Siddharta Gautama, de Boeddha genaamd, koos daarentegen na een zoektocht in de ascese een weg van matigheid. Zijn beweging groeide uit tot een protestbeweging tegen de brahmanen, terwijl het jaïnisne een consequente doorvoering nastreefde van een aantal vedische principes.

De islamitische invasie in de 13e eeuw verhinderde de uitbreiding van het jaïnisme, maar veegde het jaïnisme niet van de kaart, aangezien het engagement van de monniken en de hoge zelfdiscipline voor verzet zorgden. In de middeleeuwen was er wat toenadering tot het hindoeïsme, door het overnemen van een lichtere vorm van de kastenregels.

Heilig Geschrift

Het belangrijkste geschrift is de Tattvartha Sutra.

Verspreiding

Met ongeveer 4 miljoen aanhangers, is het jaïnisme één van de kleinste belangrijke wereldreligies. De overgrote meerderheid van jaïna’s woont in India. In India woont de grootste aanhang in het gebied Punjab, vooral in de stad Ludhiana. Voor de Verdeling van 1947 woonden ook vele jaïna’s in Lahore (de historische hoofdstad van Punjab) en andere steden, maar velen verhuisden toen naar de Indische sectie van Punjab.

Het jaïnisme kent twee hoofdrichtingen: digambar en shvetambar. Er zijn ongeveer 6000 jaïnische nonnen en 2500 jaïnische monniken – de meesten van hen behoren tot de shvetambar.

In Wilrijk, een deelgemeente van Antwerpen, staat de grootste jaïntempel buiten India.

Invloed

• In India heeft het jaïnisme naar verluidt een onevenredig grote positie in de economische en politieke macht.
• Jaïnisme is van aanvang af belangrijk geweest voor de Indiase cultuur en had invloed op: de Indiase filosofie, kunst, architectuur, wetenschappen en politiek en heeft via het geweldloze verzet van Mahatma Gandhi bijgedragen tot de onafhankelijkheid van India.

Leer

• Het jaïnisme leert dat elk levend wezen een individuele en eeuwige ziel is die de oorzaak is van zijn eigen acties.
• Jaïnisten zien hun geloof als het onderwijzen om te denken en te handelen op een manier die de geestelijke aard van elk leven eerbiedigt.

Ahimsa

De jaïna’s hebben respect voor alle levende wezens. Daarom dragen ze soms een maskertje zodat ze geen levende dieren (insecten) kunnen inademen of vegen ze het pad waarop ze lopen van tevoren schoon met een bezem om de kans dat ze een dier vertrappen te minimaliseren.

Voedselvoorschriften

Het jaïnisme gaat in haar houding tegenover geweld verder dan vegetarisme, in die zin dat het jaïnistisch dieet ook de meeste wortelgroenten uitsluit (omdat men door wortelgroenten te eten belemmert dat de plant verder groeit) en bepaald ander voedsel dat wordt verondersteld onnodig nadelig te zijn voor levende wezens.

Anderzijds is het wel een voorschrift dat drinkwater gekookt moet zijn. Aangezien hierdoor micro-organismen worden gedood, kan dit vreemd lijken, maar men gaat ervan uit dat het geringere kwaad in dit geval voorrang heeft: door het drinkwater te koken, doodt men weliswaar microrganismen, maar in ongekookt water blijven micro-organismen zich voortdurend vermeerderen en sterven.

Jaïnisten eten, drinken en reizen niet na zonsondergang. Het is derhalve voor een jaïn erg moeilijk om te reizen en daarbij de zeer ingewikkelde voedingswetten na te leven.

God

• Jaïnisten zien God als een onveranderlijk teken van de zuivere ziel. Dit teken is oneindige Kennis (Ananta Gnana), Waarneming (Darshan), Bewustzijn (Chaitanya) en Geluk (Sukh). Vandaar dat men zegt dat het jaïnisme een religieuze stroming is zonder het concept van een schepper-God. Het heelal zelf is eeuwig, zonder begin en ook zonder einde.

Filosofie

• In dit deel van het heelal, in de huidige halve cyclus van tijd, wordt de filosofie verondersteld voor het eerst aan het mensdom door Heer Rishabha gegeven te zijn.
• Volgens het jaïnisme is de jaïnistische filosofie een inzicht in en een codificatie van eeuwige universele waarheden is, die af en toe onder het mensdom verstrijken, maar later door het onderwijs van mensen weer verschijnen aan degenen die verlichting of alwetendheid (Keval Gnan) hebben bereikt.

Naam

In India hebben de volgelingen van het jaïnisme de familienaam Jain. Als iemand van buiten de geloofsgemeenschap toetreedt, verandert hij zijn familienaam in Jain. Jaïnisten zullen er alles aan doen om hun kinderen ook met geloofsgenoten te laten trouwen.

Weblinks

• (en) Selections from the Jainist Sutras via archive.org
• (en) Jaina Sutras
• Jain Samaj Europa

Verwijzingen

Wereldreligies