Verlichting (boeddhisme)

Bodhi (Pali en Sanskriet), is een boeddhistisch begrip dat letterlijk 'ontwaking' en 'begrijpen' betekent en ook vaak als verlichting vertaald wordt. Het verwijst naar de staat van spiritueel ontwaakt zijn, en is het ultieme doel van het boeddhisme. Soms wordt ook wel gezegd dat alleen verlichte personen over een gezond verstand beschikken. Iemand die volledig verlicht is, is uit de vicieuze cirkel van het samsara getreden, ervaart geen lijden meer en wordt niet meer wedergeboren.

Bodhi zou ook de naam zijn geweest van de moeder van Gautama Boeddha, de stichter van het boeddhisme.

Bodhi of verlichting is het resultaat van correcte kennis en inzicht in de natuur van al dat bestaat of plaatsvindt. Inzicht in de Vier nobele waarheden behoort de kern van dit inzicht, waar ook de realisatie dat al wat ontstaan is anicca (veranderlijk), dukkha (onbevredigend) en anatta (zelfloos) is, toe behoort. Het Achtvoudig Pad is het pad naar verlichting dat door een aspirant gevolgd dient te worden. Iemand die verlicht is heeft het Nirwana bereikt, een staat waarin het 'vuur' van hartstocht, haat en verwarring uitgedoofd is, en werkelijk geluk bereikt.

Een Boeddha (in Pali ook wel 'Samma Sambuddha' genoemd) heeft complete en perfecte verlichting bereikt. Een Arahant heeft verlichting op een iets makkelijkere manier bereikt (als student), maar zijn verlichting is in essentie precies hetzelfde. Soms wordt gezegd dat de verlichting van een Boeddha hoger is. Dit verwijst naar het feit dat de Boeddha het hoogst ontwikkeld was in de Zes Bovennatuurlijke Krachten (pali: abhiñña) en de paramitas. Vijf van deze zes bovennatuurlijke krachten, en alle paramitas, behoren echter strikt gesproken niet tot Bodhi, al hebben ze er wel mee te maken en zijn het belangrijke concepten in het boeddhisme.

De Sotapanna, Sakadagami en Anagami zijn op weg naar verlichting; zij hebben de Dhamma reeds voor zichzelf gezien, maar hebben het einddoel (Nirwana) nog niet bereikt. Vaak worden zij ook als 'verlicht' beschouwd, maar het is meer correct om te zeggen dat ze gedeeltelijk verlicht zijn.

Zie ook

• De bodhi-boom was de boom waar de Boeddha verlichting onder bereikte.
• Soms wordt Bodhi ook vertaald als zelfverwerkelijking

Verder lezen

• Alphons van Dijk, Over (de) Verlichting; een inleiding tot het boeddhisme voor humanistisch geïnspireerde mensen. (Damon, Leende; 1999)

Filmografie

Er zijn twee Tibetaanse films uitgekomen die verlichting als thema hebben:

• Samsara, uit 2001
• On Life & Enlightenment, uit 2006, met onder andere een visie van Dalai Lama Tenzin Gyatso