Paul Hindemith

Paul Hindemith
Paul Hindemith in 1923
Algemene informatie
Volledige naam	Paul Hindemith
Geboren	16 november 1895
Overleden	28 december 1963
Land	Duitsland
Werk
Genre(s)	Klassiek, Opera, HaFaBramuziek
Beroep	componist, altviolist, violist, muziekpedagoog, organist, muziektheoreticus, dirigent
Instrument(en)	altviool, viool, orgel

Paul Hindemith (Hanau, 16 november 1895 – Frankfurt am Main, 28 december 1963) was een Duits componist, violist, leraar, organist, theoreticus en dirigent.

Paul Hindemith studeerde viool aan het Dr. Hoch’s Konservatorium van Frankfurt, en speelde vervolgens van 1915 tot 1923 in de opera van Frankfurt. Van 1921 tot 1929 was hij violist in het Amar Quartet, waar hij actief pleitte voor de muziek van zijn tijd. In 1927 werd hij benoemd tot leraar compositie aan de Hochschule der Künste van Berlijn en vervolgens in 1938 in Zwitserland, waar hij naartoe gevlucht was voor het opkomende nazisme. Hij vertrok naar de Verenigde Staten, waar hij les gaf aan de Universiteit van Yale, als leraar compositie, van 1940 tot 1953. Hij verkreeg in 1948 de Amerikaanse nationaliteit. Later keerde hij terug naar Europa. Hij vestigde zich in Zwitserland en gaf er van 1951 tot 1953 les aan de universiteit van Zürich. Hindemith was verder vooral beroemd als bespeler van de altviool. Voor dit instrument componeerde hij een concert, Der Schwanendreher, en verschillende andere werken.

Zijn ritmiek, door hem "Motorik" genoemd - een samenstelling van Motor en Musik, is doordringend en soms ook wel kwellend. Ze geeft de echo weer van de komst van de industrialisatie en de motor, aangezien Hindemith sentimentaliteit, psychologie, persoonlijkheid tegenstaat. Zo creëert Hindemith tussen snerpende muziek en neoklassieke muziek een heel persoonlijke muziek (Gebrauchsmusik, muziek met vaak een sociaal of politiek doel).

Zijn oeuvre is heel uitgebreid, bevat meer dan honderd composities en raakt alle genres aan. Hoewel hij een vurig verdediger van eigentijdse muziek was, voelde hij zich nooit aangetrokken tot de dodecafonie. Hij heeft ook verschillende theoretische werken geschreven, waaronder Unterweisung im Tonsatz uit 1937, waarin Hindemith diverse 'systemen' aanbiedt waarin hij de spanning van intervallen, harmonie en melodiek analyseert en tot componeertechniek verheft.

Lijst van composities

Orkestwerken

• • Celloconcert, op. 3, 1916;
  • Lustige Sinfonietta, op.4, 1916;
  • Nusch-Nuschi-suite, 1921;
  • Kammermusik no.1,op. 24 no.1, 1922;
  • Kleine Kammermusik op.24 no.2, 1922;
  • Concertsuite uit Der Dämon, 1923;
  • Klaviermusik mit Orchester, op.29, voor piano linkerhand en orkest, 1923;
  • Kammermusik no.2, op. 36 no.1 voor piano en 12 instrumenten, 1924;
  • Kammermusik no.3, op. 36 no.2 voor cello en 10 instrumenten, 1925;
  • Kammermusik no.4, op. 36 no.3 voor viool en groot kamerorkest, 1925;
  • Kammermusik no.5, op. 36 no.4 voor altviool en groot kamerorkest, 1927;
  • Konzert für Orchester, op. 38, 1925;
  • Kammermusik no.6, op. 46 no.1 voor viola d'amore en groot kamerorkest, 1927;
  • Kammermusik no.7,op. 46 no.2 voor orgel en kamerorkest, 1927;
  • Neues vom Tage, overture, 1930;
  • Der Lindberghflug, 1929;
  • Konzertmusik, op. 48, voor altviool en groot kamerorkest, 1930;
  • Konzertmusik, op. 49, voor piano, blazers en 2 harpen, 1930;
  • Konzertmusik, op. 50, voor blazers en strijkers, 1930;
  • Konzertstück, voor trautonium en strijkers, 1931;
  • Philharmonisches Konzert, 1932;
  • Mathis der Mahler Symfonie, 1934;
  • Der Schwanendreher, voor altviool en klein orkest, 1935;
  • Trauermusik, voor altviool (of cello of viool) en strijkorkest, 1936;
  • Symphonische Tänze, 1937;
  • Vioolconcert, 1939;
  • Celloconcert, 1940;
  • Symfonie, 1940;
  • Thema en variaties "The four Temperaments", voor piano en strijkers, 1940, ook ballet;
  • Cupid and Psyche, ballet overture, 1943;
  • Symphonische metamorphosen op thema's van Carl Maria von Weber, 1943;
  • Pianoconcert, 1945;
  • Symphonia serena, 1946;
  • Klarinetconcert, 1947;
  • Concert voor fluit, hobo, klarinet, fagot, harp en orkest, 1949;
  • Concert voor trompet, fagot en strijkers, 1949;
  • Hoornconcert, 1949;
  • Sinfonietta, 1950;
  • Symfonie "Die Harmonie der Welt", 1951;
  • Pittsburgh Symphony, 1958;
  • Marsch über den alten "Schweizerton", 1960;
  • Orgelconcert, 1962

Werken voor harmonieorkest

• • Konzertmusik für Blasorchester, op. 41, 1926;
  1. Konzertante Overture
  2. Sechs Variationen über das Lied "Prinz Eugen, der edle Ritter"
  3. Marsch
  • Symfonie in Bes voor harmonieorkest, 1951;
  1. Moderatery fast, with vigor
  2. Andantino, grazioso
  3. Fugue, rather broad

Muziektheater

Opera's

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto
1912-1913	Der Vetter auf Besuch	alleen fragmenten, verloren gegaan		Wilhelm Busch
1919	Mörder, Hoffnung der Frauen, op. 12	1 akte	4 juni 1921, Stuttgart, Staatsopera	Oskar Kokoschka
1920	Das Nuschi-Nuschi, op. 20 (stuk voor Birmese marionetten)	1 akte	4 juni 1921, Stuttgart, Staatsopera	Franz Blei
1921	Sancta Susanna, op. 21	1 akte	26 maart 1922, Frankfurt am Main	August Stramm
1925-1926; nieuwe versie: 1952	Cardillac, op. 39	3 bedrijven, 4 taferelen	9 november 1926, Dresden, Staatsopera; nieuwe versie: 20 juni 1952, Zürich, Stedelijk theater	Ferdinand Lion naar de vertelling "Das Fräulein von Scudéri" van E.T.A. Hoffmann; nieuwe versie: van de componist in navolging van het libretto van Ferdinand Lion
1927	Hin und zurück, op. 45a		17 juli 1927, Baden-Baden	Marcellus Schiffer
1928-1929; nieuwe versie: 1953-1954	Neues vom Tage	3 bedrijven; nieuwe versie: 2 bedrijven	8 juni 1929, Berlijn, Kroll opera; nieuwe versie: 7 april 1954, Napels	Marcellus Schiffer; nieuwe versie: van de componist
1929	Lehrstück		28 juli 1929, Baden-Baden	Bertolt Brecht
1934-1935	Mathis der Maler	7 taferelen	28 mei 1938, Zürich, Stedelijk theater	van de componist gebaseerd op het leven van Matthias Grünewald
1956-1957	Die Harmonie der Welt	5 bedrijven	11 augustus 1957, München, Staatsopera	van de componist
1960-1961	The Long Christmas Dinner (Das lange Weihnachtsmahl)		17 december 1961, Mannheim, Nationaltheater	Thornton Wilder en van de componist

Balletten

Voltooid in	titel	aktes	première	libretto	choreografie
1922	Der Dämon, op. 28 (Danspantomime)	2 taferelen	1 december 1923, Darmstadt	Max Krell
1926	Das Triadische Ballett (voor mechanische orgel)		25 juli 1926, Donaueschingen	Oskar Schlemmer
1938	Nobilissima Visione, (danslegende)	6 taferelen	21 juli 1938, Londen	van de componist en Léonide Massine
1944	Hérodiade de Stéphane Mallarmé, Récitation orchestrale		30 oktober 1944, Washington D.C.		Martha Graham

Toneelmuziek

Voltooid in	titel	aktes	soort van toneel	tekst	première
1915	Das Glück ist blind			Franz Pocci
1915	Kasperls Heldentaten			Franz Pocci
1915	Kasperl unter den Wilden			Franz Pocci
1915	Lohengrin-Parodie		parodie	Friedrich Huch
1915	Die Zaubergeige			Franz Pocci
1922	Tuttifänchen	3 taferelen	Kerstsprookje	Hedwig Michel, Franzsika Becker	13 december 1922, Darmstadt
1930	Wir bauen eine Stadt		speel voor kinderen	Robert Seitz	21 juni 1930, Berlijn
1932	Kinderoper	alleen fragmenten

Werken voor koor met/of solostem en orkest

• • Drei Gesänge, op. 9, voor sopraan en orkest, 1917;
  • Melancholie, op. 13 (tekst van Christian Morgenstern), voor mezzosopraan en strijkkwartet, 1919;
  • Des Todes Tod, op. 23a, voor vrouwenstem, 2 altviolen en 2 cello’s, 1922;
  • Die junge Magd, op. 23b (tekst van Georg Trakl), 1922;
  • Die Serenaden, kleine cantate, 1925;
  • Das Unaufhörliche oratorium, 1931;
  • Old Irish Air, voor koor, harp en strijkers, 1940;
  • A song of Music, 1941;
  • When Lilacs last in the door-yard Bloom'd: Requiem for those we love (tekst van Walt Whitman), 1946;
  • Ite, angeli veloces, cantate in 3 delen: 1. Chant de triomphe du roi David (Psalm xvii), 2. Custos quid de nocte, 3. Cantique de l'espérance, 1952-1933;
  • Das Marienleben (tekst van Rainer Maria Rilke), voor sopraan en orkest, 1938-59;
  • Mainzer Umzug, 1962

Kamermuziek

Bestand:Paul Hindemith 1933.jpg

Bronisław Huberman (links) met Pablo Casals, Artur Schnabel en Paul Hindemith (1933)

• • Solosonates voor altviool, viool, cello, contrabas, fluit, harp;
  • Sonates met pianobegeleiding: voor viool, altviool, cello, contrabas, gitaar, klarinet, hobo, Engelse hoorn, fagot, fluit, hoorn, trombone, saxofoon, trompet, tuba;
  • Trio's voor allerlei bezettingen;
  • Strijkkwartetten (7) en losse werken voor strijkkwartet;
  • Kwintetten, septet, octet voor uiteenlopende bezettingen.
  • Kammermusik Nr. 4, voor blazerskwintet, op. 36 Nr. 3 (1925)
  1. Breite, majestätische Halbe
  2. Sehr lebhaft
  3. Nachstück
  4. Lebhafte Viertel
  5. So schnell wie möglich

Orgelmuziek

• • Sonate nr.1
  • Sonate nr.2
  • Sonate nr.3

Pianomuziek

• • Suite "1922"
  • Ludus tonalis, interlude's en fuga's en een prelude en een postlude
  • Sonate nr.1 "Der Main"
  • Sonate nr.2
  • Sonate nr.3

Registraties

De meeste orkestwerken van Hindemith zijn verkrijgbaar op het Duitse cd-label CPO.

Enkele expressionistische werken, zoals de vroege korte opera’s en de latere opera’s zijn op uitstekende en zeer goed gedocumenteerde wijze op cd verkrijgbaar van het Duitse cd-label Wergo.

Een tijd lang is de gerenommeerde uitvoering van de opera Cardillac, met in de hoofdrol Dietrich Fischer-Dieskau, op het Duitse label Deutsche Grammophon verkrijgbaar geweest.

Externe link

• Internetpagina van de Paul Hindemith Gesellschaft

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Paul Hindemith op Wikimedia Commons.