Masturbatie

Masturbatie is het stimuleren van de geslachtsdelen om seksuele opwinding te bereiken, meestal tot er een of meerdere orgasmen op volgen.

Begrippen

Andere namen zijn zelfbevrediging of onanie. Bij een man wordt dit ook genoemd zich aftrekken of rukken. De term masturbatie wordt ook gebruikt voor het met de hand stimuleren van de penis van de partner (de partner masturberen, de partner aftrekken). Als het wederzijds gebeurt spreekt men van wederzijdse masturbatie, elkaar aftrekken. Masturbatie en geslachtsgemeenschap zijn de twee meest voorkomende seksuele activiteiten, maar men schaamt zich cultureel bepaald dikwijls voor het masturberen. Bij seksuele voorlichting wordt vaak alleen ingegaan op de technische kanten van masturbatie, zonder te vermelden welke gevoelens ze teweeg kan brengen.

Etymologie

Het woord masturbatie is mogelijk afgeleid van de Latijnse woorden mas en turbare, mannelijk(heid) en (heftig) bewegen. Een variant op deze etymologie is dat het eerste deel van het woord kan worden opgevat als manus, hand, en het tweede deel als stuprum, ontucht. De term werd in het Latijn gebezigd door Martialis in de vorm van 'masturbor'. Dit is een deponent werkwoord, dus een actieve woordvorm als masturbare ontbreekt.

De praktijk

Een vrouw masturbeert door de omgeving van de vagina en in het bijzonder de clitoris te beroeren. Sommige vrouwen penetreren daarbij hun schede met hun vingers of voorwerpen. In de volksmond spreekt men wel van vingeren. De meest gebruikte techniek voor zelfbevrediging van een man (aftrekken) is het met de vuist of een paar vingers op en neer bewegen van de voorhuid over de eikel of rond de schacht van de penis totdat een orgasme en zaadlozing worden bereikt. Vaak wordt de op- en neergaande beweging versneld naarmate de ejaculatie nadert. Sommige mannen, vooral besneden mannen, gebruiken hierbij een glijmiddel, zoals speeksel. Bij onbesneden mannen is de eikel vaak te gevoelig om zonder de voorhuid te masturberen. Het meest gevoelige deel van de penis is het gebied waar het toompje de voorhuid en de eikel verbindt, en het gebied van het toompje tot aan het scrotum. Bij een hoge mate van seksuele opwinding kan de geringste stimulering van dit gebied al tot een orgasme en ejaculatie leiden.

Masturbatie zonder partner kan geen seksueel overdraagbare aandoeningen overdragen of zwangerschap veroorzaken. Wanneer partners elkaar masturberen is het mogelijk dat een zwangerschap ontstaat als er sperma in contact komt met de schede. Ook is dan in theorie overdracht van ziekten mogelijk door contact met sperma of vaginaal vocht van de partner.

Hulpmiddelen bij masturbatie

Beide seksen gebruiken soms een glijmiddel (evt. gewoon speeksel) om het gevoel te versterken. Masturberen kan ook zonder aanraking, bijvoorbeeld met behulp van een waterstraal (douche), of door het geslachtsdeel tegen een voorwerp zoals een kussen aan te wrijven. Door zowel mannen als vrouwen wordt soms als extra seksuele prikkel een voorwerp in de anus ingebracht, zoals een vibrator. Door beide seksen worden vaak ook de tepels gestimuleerd. Tijdens het masturberen kan pornografisch materiaal bekeken worden om de seksuele fantasieën te prikkelen.

Statistieken

Volgens recente onderzoeken masturberen ca. 75% van de (Britse) mannen tussen 16 en 44 jaar, ook binnen een relatie.

Voor (Britse) vrouwen ligt het percentage dat masturbeert half zo hoog. Volgens recent onderzoek voelen veel vrouwen nog steeds gêne als hen naar hun zelfbevrediging gevraagd wordt en men vermoedt dat een aanzienlijk percentage dan nog altijd onterecht ontkennend antwoordt. Om aan de veilige kant te blijven denken onderzoekers dat toch zeker tussen de 70 en 80% van de vrouwen min of meer regelmatig aan masturbatie doet. Voor veel vrouwen en meisjes is dit zelfs de enige mogelijkheid om een orgasme te beleven als de partner hen onvoldoende stimuleert.

Masturbatie komt niet alleen voor bij geslachtsrijpe personen. Kinderen stimuleren zichzelf vaak seksueel. Zelfs een- en tweejarigen masturberen soms door de beentjes ritmisch tegen elkaar te spannen en te ontspannen. Kinderen ontdekken dat masturbatie een lekker gevoel geeft maar hier blijft het bij. Dit is geheel anders dan de masturbatie op latere leeftijd waarbij men meestal een orgasme tracht te bereiken. Ouders maken zich doorgaans zorgen over masturbatie van hun kinderen maar dit verschijnsel is vrij normaal.

Masturbatie in vroeger eeuwen

In de medische wetenschap is de laatste decennia het inzicht ontstaan dat masturbatie niet de schadelijke gevolgen heeft die men er ooit aan toeschreef. In de meeste niet-westerse culturen had en heeft men geen moeite met masturbatie. In de Romeinse en Griekse oudheid had men er weinig aandacht voor. In de antieke literatuur is zelfbevrediging soms voorwerp van milde spot (Plautus). Tot in de Nieuwe tijd had men er niet echt bezwaar tegen, hoewel het ook niet werd aangemoedigd. Volgens sommigen staat ook de Bijbel in principe niet negatief tegenover masturbatie,, anderen wijzen op diverse plaatsen in het Nieuwe Testament waar wordt gewaarschuwd voor "onreine gedachten" en "schandelijke" of "kwade beweging" (Kolossenzen 3:5; 1 Thessalonicenzen 4:5) De invloedrijke theoloog Thomas van Aquino vond wel dat masturbatie een ernstige zonde was.

In de achttiende eeuw veranderde de nonchalante benadering van het verschijnsel. Er verschenen theologische en medische werken waarin op soms huiveringwekkende manier de verschrikkelijke gevolgen van de 'onanie' geschilderd werden: verzwakking, zenuwstoringen en een vroege dood. Het meest invloedrijke boek is geschreven door de Zwitserse medicus S.A.A.D. Tissot: L'Onanisme. Dissertation sur les maladies produites par la masturbation (1760). Tissots werk werd in vele talen vertaald en meer dan honderd jaar lang herdrukt. Het boek werd veel nagevolgd, ook door kwakzalvers die niet aarzelden de morele paniek te exploiteren. De Engelsman Samuel La'Mert bijvoorbeeld publiceerde omstreeks 1848 een werk in het Frans, La préservation personnelle. Traité medical sur les maladies des organes de la génération résultant des habitudes cachées, des excès de jeunesse ou de la contagion; avec des observations pratiques sur l'impuissance prématurée (in het Nederlands vertaald als 'De zelfbewaring'), waarin de beschrijving van de noodlottige gevolgen van zelfbevrediging zoals ruggenmergtering, hersenverweking en blindheid werden gevolgd door de aansporing om La'Merts 'onfeilbare' geneesmiddelen te kopen. Ook dit werkje werd nog tachtig jaar lang herdrukt. Pas in de loop van de twintigste eeuw, onder invloed van de moderne seksuologie, won de overtuiging terrein dat die zwarte schilderingen ongefundeerd waren.

Misverstanden over masturbatie in het Westen

Zoals boven al gezegd is er geen enkel bewijs dat masturberen op de lange termijn schadelijke effecten kan hebben. Het wordt in de medische wetenschap gezien als normaal. Modern onderzoek suggereert dat regelmatige masturbatie bij jonge mannen het risico op vroege prostaatkanker verhoogt, maar regelmatige masturbatie bij oudere mannen het risico op prostaatkanker vermindert. In het verleden zijn er allerhande onheilspellende effecten verbonden met masturbatie.

• De Katholieke Kerk veroordeelt masturbatie nog steeds als een van de 'zonden tegen de kuisheid': de beleving van seksualiteit moet plaatsvinden binnen het kader van een huwelijk dat open staat voor het verwekken van kinderen.
• In de jaren 90 van de 19e eeuw beweerde een dokter dat "onanie" tot "kanker, geelzucht, matheid, koorts, impotentie" en vele andere kwalen leidde, en dat deze "plaag" meer slachtoffers maakte dan alle oorlogen bij elkaar. Hij beweerde daarnaast dat hij masturbanten met één oogopslag kon herkennen aan hun "futloosheid, en bleke gelaat". Men trachtte met rationele verklaringen te komen, door bijvoorbeeld te beweren dat sperma het "elixir des levens" is, waarvan men niet te veel kan verspillen. De 19e-eeuwse arts M. Platen schreef over zelfbevlekking:

"Dit misbruik van de eigen organen heeft de noodlottigste gevolgen voor lichaam en geest, veel noodlottiger, dan zij zich na geslachtelijke uitspattingen op natuurlijke wijze openbaren. Want bij de zelfbevlekking is de opwinding van lichaam en geest veel heviger, dan bij de natuurlijke geslachtshandeling, daar de verbeelding op zijn hevigst geprikkeld wordt, om zich het voorwerp der zinnelijkheid voor den geest te halen. De opwinding duurt veel langer, daarom is de daarop volgende uitputting des te groter. Hoe onvolkomener de geslachtelijke ontwikkeling, hoe jeugdiger het lichaam is, des te storender en aangrijpender werkt het misbruiken der geslachtsorganen op de gezamenlijke organen en hunne gewichtigste levensverrichtingen."

• Allerlei manieren werden ontwikkeld om masturbatie zogenaamd te genezen, waaronder lichamelijke beperkingen, elektrische schokken en behandeling van de geslachtsorganen met brandnetels. Penisringen werden ontworpen: ringen die om een slappe penis pasten en gemene punten aan de binnenkant hadden, die de penis bij het krijgen van een erectie verwondden. Een andere veelgebruikte methode was besnijdenis: verwijdering van de voorhuid bij jongens en de clitoris bij meisjes.
• Later werden deze tamelijk drastische lichamelijke maatregelen vervangen door psychologische: kinderen werd verteld dat ze door masturbatie haren op hun handen zouden krijgen, of een groen gezicht. Nog steeds circuleren er fabeltjes dat je van masturberen doof of blind kunt worden. Grote aantallen pubers zijn nog heden ten dage vooral door deze verhalen ten onrechte bang dat de ouders of anderen eenvoudig aan ze kunnen zien dat ze gemasturbeerd hebben.

Psychologische gevolgen

Zelfbevrediging hangt vaak samen met een pornografieverslaving. Een verslaving is diep geworteld in de zoektocht naar genot. Na verloop van tijd heeft men meer plezier of genot nodig om dezelfde mate van bevrediging te krijgen. Iemand gaat hierdoor op zoek naar een opwindendere vorm van dit gedrag. Wat eerst opwindend en bevredigend was, wordt op den duur saai.

Masturbatie kan, vooral in samenhang met pornografie, onrealistische verwachtingen opwekken over het seksueele gedrag van de partner, waaraan vaak door de partner niet kan worden voldaan.

Vaak gaat zelfbevrediging samen met schuldgevoelens.

Besnijdenis

Besnijdenis bij de man en bij de vrouw kan invloed hebben op de mogelijkheid tot en de manier van masturberen, zie daartoe de betreffende hoofdartikelen.

Katholieke Kerk

De Catechismus van de Katholieke Kerk stelt 'dat masturbatie een intrinsiek en ernstig ongeordende handeling' is omdat de Katholieke Kerk van oordeel is dat 'het opzettelijk gebruik van de geslachtelijke vermogens - buiten de gewone huwelijksrelaties om - in strijd is met de finaliteit ervan'. Bij zelfbevrediging wordt genot nagestreefd buiten 'de seksuele relatie, die door de morele orde vereist wordt; dit wil zeggen buiten een relatie die de volle betekenis van de wederzijdse gave en van de menselijke voortplanting realiseert in de context van een ware liefde'.

Om te komen tot een rechtvaardig oordeel over de morele verantwoordelijkheid van de betrokkenen en om de pastorale zorg te oriënteren moet men volgens de Katholieke Kerk rekening houden met 'de affectieve onvolwassenheid, de macht van gewoontes, de toestand van angst of andere psychische of sociale factoren die de morele schuld kunnen verminderen, of zelfs tot een minimum terugbrengen'.

Masturbatie in de popmuziek

In de popmuziek zijn soms verwijzingen naar masturbatie te onderkennen, onder andere in songteksten van Frank Zappa, de De Dikke Lul Band en Jethro Tull (Roll Yer Own):

"Roll yer own, roll it when there's something missing

and those wild cats howl, running in the moonshine.

Roll yer own if you can't buy readymade;

you won't be satisfied when you feel the sudden need to unwind.

Roll yer own: you got to hit that spot.

Roll yer own when your hands are hot."

Masturbatie bij zoogdieren

Masturbatie komt niet alleen bij de mens voor, maar ook bij vele andere zoogdieren, zoals honden , apen (bonobo's), kangoeroes en olifanten.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Laqueur, Thomas W.: Solitary Sex. A Cultural History of Masturbation. New York, Zone Books, 2003. Maas, Nop: Seks!... in de negentiende eeuw. Nijmegen, Uitgeverij Vantilt, 2006. Stengers, Jean, & Anne Van Neck: Histoire d’une grande peur: la masturbation. Brussel, Ed. de l'Université de Bruxelles, 1984.

WikiWoordenboek

Zoek masturbatie op in het WikiWoordenboek.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Masturbation op Wikimedia Commons.