Openbaring van Johannes

Openbaring, Apokalyps
Auteur	Johannes
Tijd	70
Taal	Grieks
Categorie	openbaring
Hoofdstukken	22
Vorige boek	Judas

De Openbaring van Johannes (vaak kortweg Openbaring genoemd) is het laatste boek van het Nieuwe Testament en daarmee eveneens van de gehele Bijbel. Traditioneel werd aangenomen dat het de Apostel Johannes is die te kennen geeft dit boek op Patmos te hebben geschreven. De auteur wordt in het algemeen om verwarring te voorkomen aangeduid als Johannes van Patmos. (Openbaring 1:9) Het werd geschreven in het Koinè-Grieks, en volgens de aanhef gaat het om een openbaring van Jezus aan Johannes.

De naam ’Openbaring’ is een vertaling van de Griekse titel Ἀποκάλυψις (Apokalypsis) (’openbaring, onthulling’). Ook in het Nederlands woord het boek soms de Apocalyps genoemd. Het boek telt 22 hoofdstukken. Het is het enige profetische boek in het Nieuwe Testament. Vanwege de vele toespelingen op het Oude Testament en op toestanden uit de tijd van de schrijver is de Openbaring van Johannes voor velen het moeilijkst te begrijpen boek van het Nieuwe Testament.

Auteur

Over de identiteit van de schrijver Johannes is verschil van opvatting.

• Volgens de traditionele opvatting is de apostel Johannes de schrijver van dit boek, alsook van het evangelie volgens Johannes en de drie brieven van Johannes, te weten de Eerste, de Tweede en de Derde brief van Johannes.
• Volgens schriftkritisch onderzoek zou het bij de schrijver van het evangelie, van de brieven en van de openbaring om drie verschillende personen gaan.

Canoniciteit

De vraag naar het auteurschap en naar de canoniciteit zijn nauw verbonden. Eusebius vermeldt dat de meningen in zijn tijd verdeeld waren. Hij aarzelt wat of hij het boek tussen de betwiste of de erkende (homologoumena) geschriften moet sorteren, maar besluit dan toch: „onder deze, indien zo’n opvatting juist lijkt, moeten we de Openbaring van Johannes plaatsen.”

Justinus Martyr (circa 140 n.Chr.) verwijst expliciet naar het boek en noemt het het werk van „een zekere man, genaamd Johannes, één van de apostelen van Christus”.

Irenaeus (circa 180 n.Chr.) verklaart herhaaldelijk en resoluut dat de Openbaring geschreven werd door Johannes, een discipel van de Heer. en schrijft commentaar over het getal 666. Het is in zijn geval duidelijk dat hij de apostel Johannes bedoelt.

Dionysius van Alexandria (circa 250 n.Chr.) vond, om tekstuele redenen, dat de Openbaring niet geschreven werd door dezelfde schrijver als het vierde evangelie. Hij vond wel dat het het werk was van een heilig en geïnspireerd man: een andere Johannes dan de evangelieschrijver.

In de 4e eeuw betwijfelde Johannes Chrysostomos en andere bisschoppen of dit boek in het Nieuwe Testament thuis hoorde, voornamelijk door de problemen die de interpretatie gaf en het gevaar van misbruik. De kerkvader Origenes ging hen voor, hij beschouwde de Openbaring als een verzameling van wilde dromerijen, waaruit niemand wijs kan worden. Christenen in Syrië verwierpen het ook omdat het montanisme zich op dit boek baseerde. Het werd uiteindelijk wel in de nieuwtestamentische canon opgenomen. De Oosters-orthodoxe Kerk gebruikt het boek niet in de liturgie.

Datering

De traditie dateert het boek in 96 tijdens de regering van keizer Domitianus, hoewel sommigen argumenteren voor een vroegere datum, meestal 68 of 69, tijdens de regering van Nero. Voor de latere datering pleit het getuigenis van de kerkvader Irenaeus, die informatie ontving van hen die Johannes persoonlijk gekend hadden. Hij schrijft dat de openbaring „niet vreselijk lang geleden gezien” was. Ander bewijs voor de latere datum is van interne aard: het boek zinspeelt op uitgebreide vervolging, die de christenen in Klein-Azië treft. Dat past beter bij de regering van Domitianus dan bij de regering van Nero. Nero's vervolging was geconcentreerd in het gebied rond Rome, hoewel ook Paulus in Klein-Azië problemen ondervond.

Belangrijke stromingen inzake de interpretatie

Er zijn drie belangrijke scholen voor wat betreft de wijze waarop de symboliek, de beelden en de inhoud van het boek geïnterpreteerd dienen te worden.

• De Bijbelse profetie gedachtenschool ziet de inhoud van het boek, zeker in samenhang met de boeken Daniël, Ezechiël en andere eschatologische delen van de bijbel als een profetie van de eindtijd. Deze school kan verder worden onderverdeeld in:
  • een historische of contemporaine of preterische uitleg waarin het boek betrekking heeft op de gebeurtenissen in de eerste eeuw;
  • een futuristische of eschatologische visie waarin het boek betrekking heeft op toekomstige gebeurtenissen in de eindtijd;
  • een algemeen-historische visie waarin het boek de periode van de eerste eeuw tot de wederkomst omvat;
  • een heilshistorische uitleg waarbij elementen uit de contemporaine en de futuristische gecombineerd worden.
• De historisch-kritische benadering, welke dominant werd onder kritische theologen tegen het eind van de 19e eeuw, probeert het boek te begrijpen in het kader van de apocalyptische literatuur, die populair was binnen zowel de christelijke als joodse traditie sinds de Babylonische diaspora, het patroon van het boek Daniël volgend.
• Recentelijk is de esthetische en literaire benadering opgekomen, die zich focussen op het boek Openbaring als een literair kunstwerk en verbeelding, het visioen ziend als symbolische afbeelding van tijdloze overwinning van goed over kwaad.

Deze scholen sluiten elkaar niet uit, en veel christenen gebruiken die combinatie van benaderingen die zij nuttig achten.

Symboliek tegen Rome

Zekere analytische interpretaties hebben geleid tot de aanname dat Openbaring niet over een christelijke visie op goed tegen kwaad spreekt, maar over het destijds als sekte aangemerkte Jodendom tegen het Romeinse Rijk. Volgens dergelijke interpretaties zijn er verschillende verwijzingen naar Rome opgenomen, waaronder:

• Het Getal van het Beest, 666, dat volgens bepaalde berekeningen gebaseerd op het Hebreeuws te herleiden is naar de toenmalige Keizer Nero. Er zijn echter nog veel meer interpretaties van dit getal.
• De hoer van Babylon gezeten op het beest met de zeven koppen, dat symbool zou staan voor Rome, de hoofdstad van het naar de joodse sekte toe vijandige Romeinse Rijk, die gebouwd is op zeven heuvels.

Indeling van het boek

1. Aan de zeven gemeenten (Openbaring 1:4-3:22)
2. Aanbidding van God en van het Lam (Openbaring 4:1-5:14)
3. De eerste zes zegels (Openbaring 6:1-17) (met de de vier ruiters van de Apocalyps als eerste vier zegels). De vijfde zegel betrof de zielen onder het altaar van de gelovige christenen die zijn gestorven als martelaren tijdens de Grote Verdrukking. En de zesde zegel betrof een zware aardbeving, het zwart (donker) worden van de zon en het bloedrood worden van de maan. (Zie ook Mattheüs 24:29)
4. De honderdvierenveertigduizend voor de troon (Openbaring 7:1-17)
5. Het zevende zegel (Openbaring 8:1-5): een stiltemoment van een half uur en daarna de zeven engelen met de zeven bazuinen.
6. De eerste zes bazuinen (Openbaring 8:6-9:21)
7. De geopende boekrol (Openbaring 10:1-11)
8. De twee getuigen (Openbaring 11:1-14)
9. De zevende bazuin (Openbaring 11:15-19)
10. De vrouw, de draak en de twee beesten (Openbaring 12:1-13:18)
11. Het Lam en de zijnen; het oordeel (Openbaring 14:1-20)
12. De zeven offerschalen (Openbaring 15:1-16:21)
13. Het oordeel over Babylon (Openbaring 17:1-19:10)
14. Het beest en zijn profeet verslagen (Openbaring 19:11-21)
15. De eerste opstanding en de tweede dood (Openbaring 20:1-15)
16. Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde (Openbaring 21:1-22:5)
17. Slot (Openbaring 22:6-21)

Online lezen

• Openbaring 

Literatuur

Vanuit verschillende christelijke opvattingen zijn boeken geschreven over de Openbaring van Johannes. Hieronder volgt een lijst met boekentitels:

• Jan Willem Embregts, Geen uitstel meer, Uitgeverij Het Zoeklicht, Doorn, ISBN 9789064510908 (2006)
• Emil Bock,De Apocalypse, de tekenen des tijds in de Openbaring van Johannes, Uitgeverij Christofoor, ISBN 9789062383337 (september 1989)

Weblinks

•   (en) Apocalypse, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: )

•   (en) Revelation of John, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )

• (en) E. W. Bullinger, Appendix 197: The Revelation, in: Appendices to the Companion Bible, Oxford University Press, London, 1909-1922, ISBN 0-8254-2177-2

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

Bijbelboeken

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Openbaring van Johannes op Wikimedia Commons.