Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Friesland: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Friesland is een provincie in het noorden van Nederland. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Friesland&oldid=17130976]))
 
(+ infobox van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Friesland&oldid=54907082)
 
(7 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox provincie Nederland
| naam = Friesland
| altnaam = Fryslân
| vlagafbeelding = [[Bestand:Frisian flag.svg|125px|Provincievlag]]
| wapensafbeelding = [[Bestand:Friesland wapen.svg|125px|Provinciewapen]]
| kortnaam = Friesland
| hoofdstad = [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]
| religiejaar = 2005
| lat_deg = 53
| lat_min = 10
| lon_deg = 5
| lon_min = 40
| religie = [[Protestantisme|Protestant]] circa 30%<br /> [[Rooms-Katholieke Kerk|Katholiek]] 6%<br />[[Moslim]] 2%
| aantalgemeente = 18
| volkslied = [[Fries volkslied|De âlde Friezen]]
| afbeelding = {{Kaart provincies Nederland||provincie=Friesland}}
| Commissaris van Koning = [[Arno Brok]] ([[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]])<ref>[https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2016/12/23/benoeming-commissaris-van-de-koning-fryslan Benoeming commissaris van de Koning Fryslân] Nieuwsbericht Rijksoverheid d.d. 23 december 2016</ref>
| website = [http://www.fryslan.frl www.fryslan.frl]
| detailkaart = [[Bestand:Prov-Friesland-OpenTopo.jpg|{{breedtedivbox}}px]]
| iso = NL-FR
| extra portaal = Friesland
}}
'''Friesland''', in het [[Westerlauwers Fries|Fries]] officieel: '''Fryslân''', is een [[Provincies van Nederland|provincie]] in het noorden van [[Nederland]]. De provincie telt 645.101 inwoners. De hoofdstad is [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] (Fries: ''Ljouwert''). De officiële talen zijn Nederlands en Fries.
'''Friesland''', in het [[Westerlauwers Fries|Fries]] officieel: '''Fryslân''', is een [[Provincies van Nederland|provincie]] in het noorden van [[Nederland]]. De provincie telt 645.101 inwoners. De hoofdstad is [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] (Fries: ''Ljouwert''). De officiële talen zijn Nederlands en Fries.


Regel 48: Regel 70:


===Plaatsnamen===
===Plaatsnamen===
Alle plaatsen in Friesland hebben slechts één officiële naam. Dat is de naam die in bijvoorbeeld notariële akten en in de [[Gemeentelijke basisadministratie van persoonsgegevens|Gemeentelijke Basisadministratie]] wordt gebruikt. Dat is in de meeste gevallen de Nederlandse naam, in zes gemeenten ([[Dantumadeel]], [[Tietjerksteradeel]], [[Ferwerderadeel]], [[Boornsterhem]], [[Littenseradeel]] en [[Leeuwarderadeel]]) hebben alle plaatsen echter de Friese naam als de officiële naam. Ook [[Menaldumadeel]] (per 2010) en [[Wymbritseradeel (gemeente)|Wymbritseradeel]] hebben besloten de Friese naam als officiële naam te gaan voeren. De meeste gemeenten geven echter beide namen aan op de [[Plaatsnaambord|kombord]]en.
Alle plaatsen in Friesland hebben slechts één officiële naam. Dat is de naam die in bijvoorbeeld notariële akten en in de [[Gemeentelijke basisadministratie van persoonsgegevens|Gemeentelijke Basisadministratie]] en in de [[Basisregistraties Adressen en Gebouwen]] (BAG) wordt gebruikt.
 
Dat is in de meeste Friese gemeenten de Nederlandse naam, met uitzondering van drie gemeenten, [[Dantumadeel]] (officieel ''Dantumadiel''), [[Ferwerderadeel]] (officieel ''Ferwerteradiel'') en [[Tietjerksteradeel]] (officieel ''Tytsjerksteradiel''). Tevens zijn er gebieden in de gemeenten [[Leeuwarden (gemeente)|Leeuwarden]], [[Súdwest-Fryslân]] en [[Waadhoeke]], die vroeger onderdeel waren van de gemeenten [[Menaldumadeel]] (officieel ''Menameradiel''), [[Littenseradeel]] (officieel ''Littenseradiel'') en [[Leeuwarderadeel]], waar de Friese namen officieel zijn.


===Welkomstpakket nieuwe inwoners===
===Welkomstpakket nieuwe inwoners===
Regel 62: Regel 86:
* Het [[Suske en Wiske]]-verhaal ''De Alvestêdestunt'', de Friese vertaling van [[De elfstedenstunt]]
* Het [[Suske en Wiske]]-verhaal ''De Alvestêdestunt'', de Friese vertaling van [[De elfstedenstunt]]


===Bestuur===
== Bestuur ==
De [[provincie]] Friesland wordt bestuurd vanuit het "Provinsjehûs" (provinciehuis) aan de Tweebaksmarkt in [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]. In verband met de verbouw van het "Provinsjehûs" is het bestuur echter tot ca. 2009 gevestigd aan de Snekertrekweg in Leeuwarden. De [[Provinciale Staten]] van Friesland tellen 43 leden. Het college van [[Gedeputeerde Staten]] is op het moment zes personen groot en staat onder voorzitterschap van [[Commissaris van de Koningin]] [[John Jorritsma]].
=== Politiek ===
 
Friesland wordt bestuurd vanuit het [[provinciehuis Friesland|provinciehuis]] ([[Westerlauwers Fries|Fries]]: provinsjehûs) aan de Tweebaksmarkt in Leeuwarden. Het college van [[Gedeputeerde Staten]] bestaat in de periode 2015-2019 uit een coalitie van CDA, VVD, FNP en SP, onder voorzitterschap van [[commissaris van de Koning]] [[Arno Brok]] (VVD).
Uitslag in Friesland van de verkiezingen voor de [[Provinciale Staten]] van maart 2003 en 2007 (links) en voor de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] van november 2006 (rechts):
===Provinciale Staten===
 
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
{| class="wikitable" style="float:left; margin-right:2em;"
!colspan="5"|Uitslag Statenverkiezingen 2003 en 2007
|-
||||2003||2003||2007||2007
|-
|'''Partij'''||'''Stemmen in %'''||'''Zetels'''||'''Stemmen in %'''||'''Zetels'''
|-
|CDA||ALIGN="right"|27,4||ALIGN="right"|16||ALIGN="right"|25,8||ALIGN="right"|12
|-
|-
|PvdA||ALIGN="right"|26,2||ALIGN="right"|15||ALIGN="right"|25,6||ALIGN="right"|12
! colspan="17" | Uitslagen van de verkiezingen voor [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]] vanaf 1991<ref>[https://www.verkiezingsuitslagen.nl/verkiezingen?s=Provinciale+Staten&v=&t= Verkiezingsuitslagen Provinciale Staten] op www.verkiezingsuitslagen.nl</ref>
|-
|-
|[[Fryske Nasjonale Partij|FNP]]||ALIGN="right"|13,2||ALIGN="right"|7||ALIGN="right"|10,7||ALIGN="right"|5
! colspan="2" rowspan="2" | Partij
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 1991|1991]]
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 1995|1995]]
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 1999|1999]]
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 2003|2003]]
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 2007|2007]]
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 2011|2011]]
! colspan="2" | [[Provinciale Statenverkiezingen 2015|2015]]
! rowspan="2" | Zetelverdeling (grafisch)
|-
|-
|VVD||ALIGN="right"|10,9||ALIGN="right"|6||ALIGN="right"|10,8||ALIGN="right"|5
! % !! # !! % !! # !! % !! # !! % !! # !! % !! # !! % !! # !! % !! #
|-
|-
|SP||ALIGN="right"|4,8||ALIGN="right"|2||ALIGN="right"|9,6||ALIGN="right"|4
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|CDA|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[Christen-Democratisch Appèl]]
| 33,37 || 19 || 29,02 || 18 || 30,60 || 18 || 27,42 || 16 || 25,75 || 12 || 17,67 || 8 || 20,79 || 9
| rowspan=20 | {{Zetelverdeling|land=NL|koptekst=2015|breedte=1.2|CDA|PvdA|VVD|SP|FNP|PVV|CU|D66|GL|PvdD|50Plus|CDA=9|PvdA=7|VVD=5|D66=3|FNP=4|GL=1|SP=5|CU=3|PvdD=1|PVV=4|50Plus=1}}{{Zetelverdeling|land=NL|koptekst=2011|breedte=1.2|PvdA|CDA|VVD|FNP|PVV|SP|CU|GL|D66|CDA=8|PvdA=11|VVD=6|D66=2|FNP=4|GL=2|SP=3|CU=3|PVV=4}}{{Zetelverdeling|land=NL|koptekst=2007|breedte=1.2|CDA|PvdA|VVD|FNP|SP|CU|GL|CDA=12|PvdA=12|VVD=5|FNP=5|SP=4|CU=3|GL=2}}
|-
|-
|ChristenUnie/SGP||ALIGN="right"|5,6||ALIGN="right"|3||ALIGN="right"|8,2||ALIGN="right"|3
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|PvdA|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[Partij van de Arbeid (Nederland)|Partij van de Arbeid]]
| 27,30 || 16 || 22,80 || 14 || 25,16 || 14 || 26,19 || 15 || 25,62 || 12 || 23,66 || 11 || 15,49 || 7
|-
|-
|GroenLinks||ALIGN="right"|5,4||ALIGN="right"|3||ALIGN="right"|3,9||ALIGN="right"|2
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|VVD|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie]]
| 11,52 || 6 || 17,74 || 10 || 15,78 || 9 || 10,94 || 6 || 10,81 || 5 || 13,82 || 6 || 10,99 || 5
|-
|-
|D66||ALIGN="right"|2,5||ALIGN="right"|1||ALIGN="right"|1,3||ALIGN="right"|-
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|SP|donker|NL}}" |
| style="text-align: left;" | [[Socialistische Partij (Nederland)|Socialistische Partij]]
| - || - || 1,00 || 0 || - || - || 4,81 || 2 || 9,57 || 4 || 8,37 || 3 || 10,93 || 5
|-
|-
|Gemeentebelangen<br />Friesland||ALIGN="right"|1,9||ALIGN="right"|1||ALIGN="right"|-||ALIGN="right"|-
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|FNP|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[Fryske Nasjonale Partij]]
| 6,09 || 3 || 6,37 || 3 || 8,39 || 4 || 13,22 || 7 || 10,68 || 5 || 9,18 || 4 || 9,46 || 4
|-
|-
|LPF||ALIGN="right"|1,7||ALIGN="right"|1||ALIGN="right"|-||ALIGN="right"|-
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|PVV|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[Partij voor de Vrijheid]]
| - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || 8,45 || 4 || 8,73 || 4
|-
|-
|''Opkomst''||ALIGN="right"|''56,1''||ALIGN="right"|''55''||ALIGN="right"|''54,1''||ALIGN="right"|''43''
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|CU|donker|NL}}" |  
|}
| style="text-align: left;" | [[ChristenUnie]]<ref name="cu">[[Gereformeerd Politiek Verbond|GPV]] en [[Reformatorische Politieke Federatie|RPF]] zijn in 2000 gefuseerd tot [[ChristenUnie]].</ref>
 
| - || - || - || - || - || - || - || - || 8,19 || 3 || 6,36 || 3 || 7,43 || 3
{| class="wikitable" style="float:left;"
!colspan="3"|'''Uitslag Kamerverkiezingen 2006'''
|-
|-
|'''Partij'''||'''Stemmen in %'''||'''+/- (2003)'''
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|D66|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[Democraten 66]]
| 11,40 || 6 || 6,02 || 3 || 3,36 || 1 || 2,54 || 1 || 1,30 || 0 || 4,26 || 2 || 6,97 || 3
|-
|-
|[[Christen Democratisch Appèl|CDA]]||ALIGN="right"|28,1||ALIGN="right"|- 3,9
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|GL|donker|NL}}" |
| style="text-align: left;" | [[GroenLinks]]
|| 4,41 || 2 || 4,09 || 2 || 8,77 || 5 || 5,38 || 3 || 3,89 || 2 || 5,23 || 2 || 3,55 || 1
|-
|-
|[[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]]||ALIGN="right"|27,5||ALIGN="right"|- 6,0
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|PvdD|donker|NL}}" |
| style="text-align: left;" | [[Partij voor de Dieren]]
| - || - || - || - || - || - || - || - || 1,70 || 0 || - || - || 2,57 || 1
|-
|-
|[[Socialistische Partij (Nederland)|SP]]||ALIGN="right"|17,1||ALIGN="right"|+ 11,1
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|50Plus|donker|NL}}" |  
| style="text-align: left;" | [[50Plus]]
| - || - || - || - || - || - || - || - || - || - || 1,36 || 0 || 2,41 || 1
|-
|-
|[[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]]||ALIGN="right"|10,6||ALIGN="right"|- 2,0
| || style="text-align: left;" | [[Provinciaal Belang Fryslân]]<ref>Provinciaal Belang Fryslân nam in 1995 en 1999 deel onder de naam Federatie Gemeente belangen (FGF) en in 2003 en 2007 onder de naam Gemeentebelangen Friesland (G.F.).</ref>
| - || - || 2,44 || 1 || 2,07 || 1 || 1,89 || 1 || 1,41 || 0 || 1,20 || 0 || - || -
|-
|-
|[[ChristenUnie]]||ALIGN="right"|6,1||ALIGN="right"|+ 2,9
| || style="text-align: left;" | [[ChristenUnie|CU]]<ref name="cu"/>/[[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]]
| - || - || - || - || - || - || 5,61 || 3 || - || - || - || - || - || -
|-
|-
|[[GroenLinks]]||ALIGN="right"|3,8||ALIGN="right"|- 0,7
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|LPF|donker|NL}}" |
| style="text-align: left;" | [[Lijst Pim Fortuyn]]
| - || - || - || - || - || - || 1,73 || 1 || - || - || - || - || - || -  
|-
|-
|[[Partij voor de Vrijheid|PVV]]||ALIGN="right"|3,3||ALIGN="right"|+ 3,3
| || style="text-align: left;" | [[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]]/[[Reformatorische Politieke Federatie|RPF]]<ref name="cu"/>
| 2,72 || 2 || 3,65 || 2 || 3,68 || 2 || - || - || - || - || - || - || - || -
|-
|-
|[[Partij voor de Dieren|PvdD]]||ALIGN="right"|1,3||ALIGN="right"|+ 1,3
| style="background-color: #{{Zetelverdeling/Partij|GPV|donker|NL}}" |
| style="text-align: left;" | [[Gereformeerd Politiek Verbond]]<ref name="cu"/>
| 2,43 || 1 || 2,27 || 1 || 2,18 || 1 || - || - || - || - || - || - || - || -
|-
|-
|[[Democraten 66|D66]]||ALIGN="right"|1,1||ALIGN="right"|- 1,7
| || style="text-align: left;" | [[Algemeen Ouderen Verbond|AOV]]
| - || - || 3,13 || 1 || - || - || - || - || - || - || - || - || - || -  
|-
|-
|[[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]]||ALIGN="right"|0,4||ALIGN="right"|- 0,1
| style="background-color: #FFFFFF" |
| ''overige partijen''<ref><br/><b>1991</b>: [[Centrum Democraten]]: 0,53%<br/>[[VCN, Partij van Communisten in Nederland]]: 0,23%<br/><b>1995</b>: Nederlands Blok: 0,59%<br/>[[Nieuwe Communistische Partij-NCPN]]: 0,48%<br/>[[Centrumdemocraten]] 0,39%<br/><b>2003</b>: Nieuwe Communistische Partij-NCPN: 0,29%<br/><b>2007</b>: deFriezen: 0,54%<br/>[[Partij voor het Noorden]]: 0,37%<br/>Nederlandse Klokkenluiders Partij: 0,17%<br/><b>2011</b>: [[Partij voor het Noorden]]: 0,35%<br/>[[Verenigd Links - Feriene Lofts]]: 0,11%<br/><b>2015</b>: Friese Koers: 0,38%<br/>[[Libertarische Partij (Nederland)|Libertarische Partij]]: 0,15%<br/>Verenigd Links - Feriene Lofts: 0,13%</ref>
| 0,76 || 0 || 1,46 || 0 || - || - || 0,29 || 0 || 1,08 || 0 || 0,46 || 0 || 0,66 || 0
|-
|-
|[[Lijst Pim Fortuyn|LPF]]||ALIGN="right"|0,2||ALIGN="right"|- 3,5
! colspan="2" | ''Totaal''
! 100 || 55 !! 100 || 55 !! 100 || 55 !! 100 || 55 !! 100 || 43 !! 100 || 43 !! 100 || 43
|
|-
|-
|''Opkomst''||ALIGN="right"|''82,9''||ALIGN="right"|''- 0,7''
| colspan="2" | ''Opkomstpercentage''
| 63,24 || || 58,18 || || 54,09 || || 57,82 || || 54,14 || || 59,93 || || 53,1 ||
|
|}
|}
<br clear="left" />
{{Clearleft}}
 
'''College van [[Gedeputeerde Staten]]:'''
* Commissaris van de Koningin: [[John Jorritsma|J.A. (John) Jorritsma]] - VVD
* Gedeputeerde/ loco-commissaris: [[Sjoerd Galema|S. (Sjoerd) Galema]] - CDA
* Gedeputeerde: [[Hans Konst|H. (Hans) Konst]] - PvdA
* Gedeputeerde: [[Piet Adema|P. (Piet) Adema]] - ChristenUnie
* Gedeputeerde: [[Tineke Schokker-Strampel|T. (Tineke) Schokker-Strampel]] - CDA
* Gedeputeerde: [[Jannewietske de Vries|J. (Jannewietske) de Vries]] - PvdA
* Secretaris-directeur: [[Jan Wibier|J. (Jan) Wibier]]


===Gemeenten===
===Gemeenten===
Friesland telt 31 gemeenten. (''Op [[Wikisage]] worden met uitzondering van [[Skarsterlân]] de Nederlandstalige namen gehanteerd'').
Friesland telt sinds 1 januari 2019 18 gemeenten.  
 
<br clear="all"/>
<br clear="all"/>


Regel 146: Regel 193:
! Gemeente
! Gemeente
! Landoppervlakte<br />(km<sup>2</sup>)
! Landoppervlakte<br />(km<sup>2</sup>)
! Inwoners<br />(1 Februari 2008)
! Inwoners<br />(31 mei 2018)
! Bevolkingsdichtheid<br />inw./km²
! Hoofdplaats
! Hoofdplaats
|-----
|-----
| [[Achtkarspelen]] || 102,61 || 28.104
| [[Achtkarspelen]] || 102,40 || 27.897
| 274
<td>[[Buitenpost]]
<td>[[Buitenpost]]
|-----
|-----
| [[Ameland]] || 59,18 || 3.450 || 57
| [[Ameland]] || 58,83 || 3.655
<td>[[Ballum]]
<td>[[Ballum]]
|-----
|-----
| [[Bolsward]] || 9,11 || 9.730 || 1068
| [[Dantumadeel]] ''(Dantumadiel)'' || 85,41|| 18.941
<td>[[Bolsward]]
<td>[[Damwâld]]
|-----
|-----
| [[Boornsterhem]] || 151,71 || 19.296
| [[De Friese Meren]] ''(De Fryske Marren)'' || 361,83 || 51.601
| 127
<td>[[Joure]]
<td>[[Grouw]]
|-----
|-----
| [[Dantumadeel]] || 85,67 || 19.412 || 226
| [[Harlingen]] || 25,03 || 15.766
<td>[[Damwoude]]
<td>[[Harlingen]]
|-----
|-----
| [[Dongeradeel]] || 167,27 || 24.655 || 147
| [[Heerenveen]] || 180.86 || 50.201
<td>[[Dokkum]]
<td>[[Heerenveen]]
|-----
|-----
| [[Ferwerderadeel]] || 97,65 || 8.858
| [[Leeuwarden]] || 151,70 || 122.335
| 91
<td>[[Leeuwarden]]
<td>[[Ferwerd]]
|-----
|-----
| [[Franekeradeel]] || 102,75 || 20.553
| [[Noardeast-Fryslân]] || 374,67 || 45.228
| 200
<td>[[Dokkum]]
<td>[[Franeker]]
|-----
| [[Gaasterland-Sloten]] || 95,27 || 10.220
| 107
<td>[[Balk (plaats)|Balk]]
|-----
| [[Harlingen (gemeente)|Harlingen]] || 25,02 || 15.552 || 618
<td>[[Harlingen (stad)|Harlingen]]
|-----
| [[Heerenveen (gemeente)|Heerenveen]]
| 135,21 || 43.010 || 318
<td>[[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]]
|-----
| [[Het Bildt]] || 92,30 || 10.975 || 119
<td>[[St.-Annaparochie|Sint Annaparochie]]
|-----
| [[Kollumerland en Nieuwkruisland]] || 109,89
| 13.096 || 119
<td>[[Kollum]]
|-----
| [[Leeuwarden (gemeente)|Leeuwarden]]
| 79,16 || 92.931 || 1165
<td>[[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]
|-----
| [[Leeuwarderadeel]] || 40,80 || 10.368
| 254
<td>[[Stiens]]
|-----
|-----
| [[Lemsterland]] || 76,24 || 13.448 || 176
| [[Ooststellingwerf]] || 224,16 || 25.419
<td>[[Lemmer]]
<td>[[Oosterwolde]]
|-----
|-----
| [[Littenseradeel]] || 130,74 || 10.908
| [[Opsterland]] || 224,63 || 29.735
| 83
<td>[[Wommels]]
|-----
| [[Menaldumadeel]] || 68,96 || 13.698
| 198
<td>[[Menaldum]]
|-----
| [[Nijefurd]] || 96,61 || 11.047 || 114
<td>[[Workum]]
|-----
| [[Ooststellingwerf]] || 224,16 || 26.355
| 117
<td>[[Oosterwolde (Friesland)|Oosterwolde]]
|-----
| [[Opsterland]] || 224,86 || 29.728 || 132
<td>[[Beetsterzwaag]]
<td>[[Beetsterzwaag]]
|-----
|-----
| [[Schiermonnikoog]]
| [[Schiermonnikoog]] || 43,99 || 937
| 40,79 || 949 || 23
<td>[[Schiermonnikoog]]
<td>[[Schiermonnikoog]]
|-----
|-----
| [[Skarsterlân]] || 186,00 || 27.110
| [[Smallingerland]] || 118,24 || 55.927
| 145
<td>[[Joure]]
|-----
| [[Smallingerland]] || 118,46 || 55.241
| 464
<td>[[Drachten]]
<td>[[Drachten]]
|-----
|-----
| [[Sneek (gemeente)|Sneek]] || 30,10 || 33.257
| [[Súdwest-Fryslân]] || 459,64 || 89.666
| 1102
<td>[[Sneek]]
<td>[[Sneek (stad)|Sneek]]
|-----
|-----
| [[Terschelling]] || 87,11 || 4.690 || 53
| [[Terschelling]] || 86,16 || 4.888
<td>[[West-Terschelling]]
<td>[[West-Terschelling]]
|-----
|-----
| [[Tietjerksteradeel]] || 149,59 || 32.201
| [[Tietjerksteradeel]] ''(Tytsjerksteradiel)'' || 149,44 || 31.740
| 215
<td>[[Burgum]]
<td>[[Bergum (Friesland)|Bergum]]
|-----
|-----
| [[Vlieland|Vlieland]] || 36,16
| [[Vlieland]] || 36,13 || 1.149
| 1.123 || 28
<td>[[Oost-Vlieland]]
<td>[[Oost-Vlieland]]
|-----
|-----
| [[Weststellingwerf]] || 221,53 || 25.688
| [[Waadhoeke]] || 316,00 || 45.999
| 116
<td>[[Franeker]]
|-----
| [[Weststellingwerf]] || 221,19 || 25.781
<td>[[Wolvega]]
<td>[[Wolvega]]
|-----
| [[Wonseradeel]] || 158,47 || 11.831 || 75
<td>[[Witmarsum]]
|-----
| [[Wymbritseradeel (gemeente)|Wymbritseradeel]]
| 138,31 || 16.085 || 116
<td>[[IJlst (stad)|IJlst]]
|-----
|-----
|}
|}
Regel 268: Regel 255:


==Plaatsen==
==Plaatsen==
===Friese elf steden===
De '''Friese elf steden''' zijn elf plaatsen in de Nederlandse provincie Friesland die [[stadsrechten]] hebben gehad en waar tevens de schaatsmarathon [[Elfstedentocht]] naar is genoemd.
===Grootste plaatsen===
===Grootste plaatsen===
De tien grootste woonplaatsen in de provincie naar het aantal inwoners zijn:
De grootste woonplaatsen in de provincie naar het aantal inwoners zijn:
{| class="wikitable sortable"
{| class="wikitable"
!'''Plaatsnaam'''||'''Aantal'''
!
! Plaatsnaam (''Friese naam'')
! Inwoners
|-
|1
|[[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]] (''Ljouwert'')
| 92.235 <!-- Let op dit zonder de dorpen die onder de wijken vallen, uitgerekend door alle dorpen van de gemeente eraf te halen -->
|-
|2
|[[Drachten]] (''Drachten'')
|45.080
|-
|3
|[[Sneek (stad)|Sneek]] (''Snits'')
|33.960
|-
|4
|[[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]] (''It Hearrenfean'')
|29.115
|-
|-
|[[Leeuwarden (stad)|Leeuwarden]]||86.943
|5
|[[Harlingen (stad)|Harlingen]] (''Harns'')
|14.660
|-
|-
|[[Drachten]]||44.537
|6
|[[Joure]] (''De Jouwer'')
|13.070
|-
|-
|[[Sneek (stad)|Sneek]]||32.223
|7
|[[Wolvega]] (''Wolvegea'')
|12.830
|-
|-
|[[Heerenveen (plaats)|Heerenveen]]||28.497
|8
|[[Franeker]] (''Frjentsjer'')
|12.810
|-
|-
|[[Harlingen (stad)|Harlingen]]||14.450
|9
|[[Dokkum]] (''Dokkum'')
|12.575
|-
|-
|[[Dokkum]]||13.074
|10
|[[Lemmer]] (''De Lemmer'')
|10.315
|-
|-
|[[Joure]]||12.902
|11
|[[Bolsward]] (''Boalsert'')
|10.145
|-
|-
|[[Franeker]]||12.772
|12
|[[Bergum]] (''Burgum'')
|9.930
|-
|-
|[[Wolvega]]||12.581
|13
|[[Oosterwolde (Friesland)|Oosterwolde]] (''Easterwâlde'')
|9.710
|-
|-
|[[Lemmer]]||10.060
|14
|[[Gorredijk]] (''De Gerdyk'')
|7.325
|}
|}
<small>Bron: CBS Statline (Leeuwarden 26 oktober 2018, overige plaatsen 1 januari 2018)</small>
===Friese elf steden===
De '''Friese elf steden''' zijn elf plaatsen in de Nederlandse provincie Friesland die [[stadsrechten]] hebben gehad en waar tevens de schaatsmarathon [[Elfstedentocht]] naar is genoemd.


<small>Bron: Provincie Fryslân, 1 januari 2007</small>
De elf steden zijn allemaal [[beschermd stadsgezicht]]. Ook zijn er tientallen plaatsen [[beschermd dorpsgezicht]].


===Beschermde stads- en dorpsgezichten===
De elf steden zijn allemaal [[beschermd stadsgezicht]]. Ook zijn er tientallen plaatsen [[beschermd dorpsgezicht]].
{{Hoofdartikel|Beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland}}
{{clearleft}}
{{clearleft}}


==Zie ook==
==Zie ook==
{{Kolommen2
|Kolom1=
* [[Architectuur in Friesland]]
* [[Fries Film Archief]]
* [[Friese literatuur]]
* [[Groter-Friesland|Friesland in brede zin]]
* [[Friesland van A tot Z]]
* [[Friezen]] (volk)
* [[Friezen]] (volk)
|Kolom2=
* [[Lijst van bekende Friezen]]
* [[Lijst van Friese wateren]] (met Friestalige namen)
* [[Lijst van gouverneurs en commissarissen van de Koning(in) van Friesland|Lijst van gouverneurs en Commissarissen van de Koning(in) van Friesland]]
* [[Lijst van steden en dorpen in Friesland|Lijst van plaatsen]] (met Friestalige namen)
* [[Lijst van steden en dorpen in Friesland|Lijst van plaatsen]] (met Friestalige namen)
* [[Tabel van gemeenten in Friesland]]
* [[Wumkes.nl]]
}}
 
===Literatuur===
===Literatuur===
* Schroor, Meindert (1993) ''De wereld van het Friese landschap''. Groningen: Wolters-Noordhoff. ISBN 9001955193
* Schroor, Meindert (1993) ''De wereld van het Friese landschap''. Groningen: Wolters-Noordhoff. ISBN 9001955193
Regel 327: Regel 336:
* [http://www.friesland.nl Friesland.nl - de startpagina van Fryslân]  
* [http://www.friesland.nl Friesland.nl - de startpagina van Fryslân]  
* [http://www.fryslan.nl Fryslan.nl - Officiële website provinciaal bestuur]
* [http://www.fryslan.nl Fryslan.nl - Officiële website provinciaal bestuur]
 
{{commonscat|Friesland}}
{{Bron|bronvermelding= {{References}} }}
{{authority control|TYPE=g|Wikidata=Q770 }}
[[Categorie:Friesland]]
[[Categorie:Friesland]]
[[Categorie:Provincie van Nederland]]
[[Categorie:Provincie van Nederland]]

Huidige versie van 8 nov 2019 om 15:40

Friesland
Fryslân
Provincie van Nederland
Provincievlag Provinciewapen
(Details) (Details)
<imagemap>

Image:Friesland-Position.png

Geografie
Hoofdstad Leeuwarden
Oppervlakte
- Land
- Water		 5.748,74 km²
3.341,70 km²
2.407,04 km²
Geografische ligging {{{GPS}}}
Bevolking
Inwoners (30 september 2011) 647.696
– Bevolkingsdichtheid 194 inw./km²
– Aantal gemeenten 18
Politiek
Commissaris van
de Koningin (lijst)		 {{{Commissaris van Koningin}}}
Overige informatie
Volkslied {{{Volkslied}}}
Religie (2005) {{{Religie}}}
ISO 3166 NL-FR
Detailkaart
Bestand:Prov-Friesland-OpenTopo.jpg
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Friesland
rel=nofollow

Friesland, in het Fries officieel: Fryslân, is een provincie in het noorden van Nederland. De provincie telt 645.101 inwoners. De hoofdstad is Leeuwarden (Fries: Ljouwert). De officiële talen zijn Nederlands en Fries.

Geografie

In het oosten wordt Friesland begrensd door Groningen en Drenthe, in het zuiden door de provincies Overijssel en Flevoland, in het zuidwesten door het IJsselmeer, en in het westen en noorden door de Waddenzee (buiten de Waddeneilanden door de Noordzee). Door de Afsluitdijk is Friesland verbonden met Noord-Holland.

Tot de provincie behoren de Waddeneilanden Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Deze zijn per veerboot bereikbaar vanaf het vasteland. De veerboten varen vanuit Harlingen naar Vlieland en Terschelling, vanaf Holwerd naar Ameland en vanaf Lauwersoog naar Schiermonnikoog. Zie ook:Veerdiensten in Friesland.

Qua totale oppervlakte, dus inclusief wateroppervlakte, is Friesland de grootste provincie. Met een bevolkingsdichtheid van 192 inwoners per km² is Friesland na Drenthe de dunst bevolkte provincie van Nederland.

Om de provincie te onderscheiden van Noord- en Oost-Friesland en de Kreis Friesland in Nedersaksen wordt de provincie in wetenschappelijke kringen ook wel aangeduid als Westerlauwers Friesland.

Naam

Fryslân

Op 1 januari 1997 werd de officiële naam van de provincie door de Friese Provinciale Staten veranderd van 'Friesland' in 'Fryslân'. In november 2004 heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken besloten erop toe te zien dat de officiële naam in overheidsstukken ook consequent wordt gebruikt. In het dagelijks spraakgebruik in de rest van Nederland en in het Nederlands taalgebruik wordt echter vrijwel altijd de Nederlandstalige naam Friesland gebruikt.

Heitelân

It Heitelân (Nederlands: Het vaderland) is voor Friezen een veel gebruikte term om de provincie Friesland aan te duiden. Het wordt vaak gebruikt om de sterke band met Friesland aan te geven. Met name nationalistisch ingestelde Friezen maken vaak gebruik van het woord.

Een lied met de naam It Heitelân is geschreven door J.L. van den Burg en werd muzikaal ondersteund door J. Lindeman. Vlak na de Tweede Wereldoorlog gingen er stemmen op om het huidige volkslied, De âlde Friezen (Nederlands: De oude Friezen), van Friesland te vervangen door dit lied. De reden hiervoor was het karakter van het 'Folksliet'. De tekst zou niet in verhouding staan met de nuchtere Friezen. Tevens is het nummer de laatste jaren opnieuw uitgebracht, onder meer door de band Reboelje en het Lemster Mannenkoor.

Er heeft ook een Fries week- en maandblad bestaan dat als naam It Heitelân had. Het maandblad werd in 1919 voor het eerst geproduceerd door de Jong-Fryske Mienskip (Jonge Friese Gemeenschap).

Karakter

Friesland heeft van oorsprong een uitgesproken agrarisch karakter. De provincie stond vooral bekend vanwege de veeteelt en de daarmee verbonden zuivelindustrie. Toerisme, met name op de meren in het zuidwesten van de provincie en op de Waddeneilanden, is in de zomer een belangrijke bron van inkomsten. Deze streken kennen in de winter een grote seizoenwerkloosheid. De sterk opkomende dienstensector concentreert zich in Leeuwarden, Drachten en Heerenveen. De vereniging It Fryske Gea (het Friese landschap) is de provinciale natuurbeherende instantie.

Binnen het Friese cultuurgebied kunnen nog drie grote cultuurgebieden worden onderscheiden: de Kleistreek, de Friese Wouden en de Zuidwesthoek. De administratieve provincie Friesland omvat verder ook gebieden die niet tot het Friese cultuurgebied behoren, waarvan de bekendsten zijn de Stellingwerven in het zuid-oosten en de Waddeneilanden.

Geschiedenis

Aan het begin van de Middeleeuwen strekte Friesland zich uit van het Zwin, bij de Belgische grens aan de kust, tot aan de rivier Wezer in Duitsland. In de zevende eeuw was het onafhankelijk. Voor het jaar 678 wordt een Friese koning Aldgillis genoemd. Kort daarop is Redbad koning, en als hij in 719 overlijdt is Poppo de aanvoerder. Na de inlijving in het Frankenrijk in de 8e eeuw bestond Friesland, volgens de Lex Frisionum (de Friese wet), uit drie delen: het gebied tussen Zwin en Vlie, het gebied tussen Vlie en Lauwers en het gebied tussen Lauwers en Wezer. Een deel viel rond het jaar 1000 onder de graven van Holland. De overige delen hadden in die tijd over het algemeen veel zelfstandigheid omdat geen enkele graaf of hertog het gebied onder controle kon krijgen. In 1287 en 1288 veroverde graaf Floris V van Holland West-Friesland.

De Sint-Luciavloed was een desastreuze stormvloed die plaats vond van 13 op 14 december 1287, de dag van de Heilige Lucia. Het precieze aantal slachtoffers is onduidelijk, maar bronnen melden 30.000 doden tussen Stavoren tot de Lauwers en van de Lauwers tot de Eems 20.000 doden. Op basis van deze vermelding liggen de schattingen voor het gehele getroffen gebied ongeveer tussen de 50.000 en de 80.000 doden. De Sint-Luciavloed was hierdoor, gemeten naar de totale bevolking van Nederland rond die tijd (ongeveer een half miljoen), de grootste stormvloed ooit in Nederland. In totaal is het de 5e grootste vloed aller tijden in de wereld.

De Sint-Luciavloed trof vooral het noorden van Nederland, met name Friesland. Door deze vloed van vreselijke omvang werd de Waddenzee gevormd, en de Griend verdween bijna onder de golven. Verder was deze watersnood de doorslag voor het ontstaan van de Zuiderzee, waardoor West Friesland definitief werd gescheiden van het huidige Friesland. Alle dorpen die dus op de plaats van het huidige IJsselmeer en de Waddenzee lagen zijn door deze vloed van de kaart geveegd.

In de 14e eeuw kreeg de stad Groningen steeds meer macht in Friesland tussen Lauwers en Eems. In de 15e eeuw werd Ulrich Cirksena Graaf van Oost-Friesland. In 1498 benoemde keizer Maximiliaan van Oostenrijk hertog Albrecht van Saksen tot Heer van heel Friesland. Hij kreeg echter alleen Westerlauwers Friesland onder controle. Toen was de opsplitsing van het oude Friesland een feit.

Taal

Fries

De talen die het meeste worden gesproken in de provincie zijn het Nederlands en het Fries (Frysk). Het Fries heeft de status van minderheidstaal en wordt naast het Nederlands als een officiële landstaal erkend onder het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. De taal wordt gebruikt door de overheid, in de rechtspraak, in het onderwijs en in de media.

Dialecten in Friesland

Behalve het Standaardfries heeft het Fries ook een aantal dialecten, zoals: Aasters, Hindeloopers, Kleifries, Schiermonnikoogs, Noordhoeks, Woudfries en Zuidwesthoeks.

In veel Friese steden spreekt men geen (of weinig) Fries maar Stadsfries, een Nederlands dialect met sterke Friese invloeden. Verwante dialecten zijn: Amelands, Bildts en Midslands.

In oostelijk Friesland wordt ook nog Gronings gesproken: Westerkwartiers en Kollumerpompsters. In het zuiden van de provincie, beneden de Tjonger, wordt nagenoeg geen Fries, maar Stellingwerfs gesproken, dat tot het Nedersaksisch wordt gerekend.

Plaatsnamen

Alle plaatsen in Friesland hebben slechts één officiële naam. Dat is de naam die in bijvoorbeeld notariële akten en in de Gemeentelijke Basisadministratie en in de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) wordt gebruikt.

Dat is in de meeste Friese gemeenten de Nederlandse naam, met uitzondering van drie gemeenten, Dantumadeel (officieel Dantumadiel), Ferwerderadeel (officieel Ferwerteradiel) en Tietjerksteradeel (officieel Tytsjerksteradiel). Tevens zijn er gebieden in de gemeenten Leeuwarden, Súdwest-Fryslân en Waadhoeke, die vroeger onderdeel waren van de gemeenten Menaldumadeel (officieel Menameradiel), Littenseradeel (officieel Littenseradiel) en Leeuwarderadeel, waar de Friese namen officieel zijn.

Welkomstpakket nieuwe inwoners

Aan nieuwe inwoners van de provincie Friesland wordt een welkomstpakket uitgereikt om informatie te geven over de meertalige situatie. Op jaarbasis gaat het om ruim tienduizend personen.

Inhoud pakket 2008:

  • Aanbiedingsbrief provincie
  • De Brochure ‘Taal van het hart’ over meertaligheid
  • Informatie over cursusaanbod van de Afûk
  • Cursus Fries (Edufrysk) op CD-rom
  • De DVD meartalenmeartakomst (meer talen, meer toekomst)
  • Theaterbon van Tryater
  • Het Suske en Wiske-verhaal De Alvestêdestunt, de Friese vertaling van De elfstedenstunt

Bestuur

Politiek

Friesland wordt bestuurd vanuit het provinciehuis (Fries: provinsjehûs) aan de Tweebaksmarkt in Leeuwarden. Het college van Gedeputeerde Staten bestaat in de periode 2015-2019 uit een coalitie van CDA, VVD, FNP en SP, onder voorzitterschap van commissaris van de Koning Arno Brok (VVD).

Provinciale Staten

Uitslagen van de verkiezingen voor Provinciale Staten vanaf 1991[1]
Partij 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 Zetelverdeling (grafisch)
% # % # % # % # % # % # % #
Christen-Democratisch Appèl 33,37 19 29,02 18 30,60 18 27,42 16 25,75 12 17,67 8 20,79 9
2015
           


2011
         


2007
       


Partij van de Arbeid 27,30 16 22,80 14 25,16 14 26,19 15 25,62 12 23,66 11 15,49 7
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie 11,52 6 17,74 10 15,78 9 10,94 6 10,81 5 13,82 6 10,99 5
Socialistische Partij - - 1,00 0 - - 4,81 2 9,57 4 8,37 3 10,93 5
Fryske Nasjonale Partij 6,09 3 6,37 3 8,39 4 13,22 7 10,68 5 9,18 4 9,46 4
Partij voor de Vrijheid - - - - - - - - - - 8,45 4 8,73 4
ChristenUnie[2] - - - - - - - - 8,19 3 6,36 3 7,43 3
Democraten 66 11,40 6 6,02 3 3,36 1 2,54 1 1,30 0 4,26 2 6,97 3
GroenLinks 4,41 2 4,09 2 8,77 5 5,38 3 3,89 2 5,23 2 3,55 1
Partij voor de Dieren - - - - - - - - 1,70 0 - - 2,57 1
50Plus - - - - - - - - - - 1,36 0 2,41 1
Provinciaal Belang Fryslân[3] - - 2,44 1 2,07 1 1,89 1 1,41 0 1,20 0 - -
CU[2]/SGP - - - - - - 5,61 3 - - - - - -
Lijst Pim Fortuyn - - - - - - 1,73 1 - - - - - -
SGP/RPF[2] 2,72 2 3,65 2 3,68 2 - - - - - - - -
Gereformeerd Politiek Verbond[2] 2,43 1 2,27 1 2,18 1 - - - - - - - -
AOV - - 3,13 1 - - - - - - - - - -
overige partijen[4] 0,76 0 1,46 0 - - 0,29 0 1,08 0 0,46 0 0,66 0
Totaal 100 55 100 55 100 55 100 55 100 43 100 43 100 43
Opkomstpercentage 63,24 58,18 54,09 57,82 54,14 59,93 53,1

Gemeenten

Friesland telt sinds 1 januari 2019 18 gemeenten.

Gemeente Landoppervlakte
(km2) 		Inwoners
(31 mei 2018) 		Hoofdplaats
Achtkarspelen 102,40 27.897 Buitenpost
Ameland 58,83 3.655 Ballum
Dantumadeel (Dantumadiel) 85,41 18.941 Damwâld
De Friese Meren (De Fryske Marren) 361,83 51.601 Joure
Harlingen 25,03 15.766 Harlingen
Heerenveen 180.86 50.201 Heerenveen
Leeuwarden 151,70 122.335 Leeuwarden
Noardeast-Fryslân 374,67 45.228 Dokkum
Ooststellingwerf 224,16 25.419 Oosterwolde
Opsterland 224,63 29.735 Beetsterzwaag
Schiermonnikoog 43,99 937 Schiermonnikoog
Smallingerland 118,24 55.927 Drachten
Súdwest-Fryslân 459,64 89.666 Sneek
Terschelling 86,16 4.888 West-Terschelling
Tietjerksteradeel (Tytsjerksteradiel) 149,44 31.740 Burgum
Vlieland 36,13 1.149 Oost-Vlieland
Waadhoeke 316,00 45.999 Franeker
Weststellingwerf 221,19 25.781 Wolvega

    Zie ook: Zie ook: Lijst van voormalige gemeenten in Friesland

Plaatsen

Grootste plaatsen

De grootste woonplaatsen in de provincie naar het aantal inwoners zijn:

Plaatsnaam (Friese naam) Inwoners
1 Leeuwarden (Ljouwert) 92.235
2 Drachten (Drachten) 45.080
3 Sneek (Snits) 33.960
4 Heerenveen (It Hearrenfean) 29.115
5 Harlingen (Harns) 14.660
6 Joure (De Jouwer) 13.070
7 Wolvega (Wolvegea) 12.830
8 Franeker (Frjentsjer) 12.810
9 Dokkum (Dokkum) 12.575
10 Lemmer (De Lemmer) 10.315
11 Bolsward (Boalsert) 10.145
12 Bergum (Burgum) 9.930
13 Oosterwolde (Easterwâlde) 9.710
14 Gorredijk (De Gerdyk) 7.325

Bron: CBS Statline (Leeuwarden 26 oktober 2018, overige plaatsen 1 januari 2018)

Friese elf steden

De Friese elf steden zijn elf plaatsen in de Nederlandse provincie Friesland die stadsrechten hebben gehad en waar tevens de schaatsmarathon Elfstedentocht naar is genoemd.

De elf steden zijn allemaal beschermd stadsgezicht. Ook zijn er tientallen plaatsen beschermd dorpsgezicht.

Zie ook

Literatuur

  • Schroor, Meindert (1993) De wereld van het Friese landschap. Groningen: Wolters-Noordhoff. ISBN 9001955193

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Friesland op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

  1. º Verkiezingsuitslagen Provinciale Staten op www.verkiezingsuitslagen.nl
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 GPV en RPF zijn in 2000 gefuseerd tot ChristenUnie.
  3. º Provinciaal Belang Fryslân nam in 1995 en 1999 deel onder de naam Federatie Gemeente belangen (FGF) en in 2003 en 2007 onder de naam Gemeentebelangen Friesland (G.F.).
  4. º
    1991: Centrum Democraten: 0,53%
    VCN, Partij van Communisten in Nederland: 0,23%
    1995: Nederlands Blok: 0,59%
    Nieuwe Communistische Partij-NCPN: 0,48%
    Centrumdemocraten 0,39%
    2003: Nieuwe Communistische Partij-NCPN: 0,29%
    2007: deFriezen: 0,54%
    Partij voor het Noorden: 0,37%
    Nederlandse Klokkenluiders Partij: 0,17%
    2011: Partij voor het Noorden: 0,35%
    Verenigd Links - Feriene Lofts: 0,11%
    2015: Friese Koers: 0,38%
    Libertarische Partij: 0,15%
    Verenigd Links - Feriene Lofts: 0,13%
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Friesland&oldid=299598"