Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Uranus (planeet)
| Beeld van Uranus opgebouwd uit foto's welke zijn genomen door de Voyager 2 in januari 1986 toen het NASA ruimtevaartuig op een afstand van 18 miljoen km langs de planeet trok. | |
| Eigenschappen | |
|---|---|
| Aantal manen | 27 |
| Diameter | 51.118 (±8) km (equator) 49.946 (±40) km (polair) |
| Afplatting | 1 / 43,6 |
| Massa | 8,683×1025kg |
| Valversnelling | 10,49 m/s2 |
| Rotatietijd (dag) | 17 uur 14 min |
| Omlooptijd zon (jaar) | 84,07 jaar |
| Afstand tot de zon | 2,87×109 km |
| Atmosfeer | Dicht; H2, He en CH4 |
| Temperatuur (gem) | 68 K (-205°C) |
| Kleur | Cyaan |
| Kern | Vermoedelijk nikkelijzer en steen |
Uranus is de op twee na grootste en vanaf de Zon gezien de zevende planeet van ons zonnestelsel. Deze ijsreus is vernoemd naar de god Uranus, ook wel Ouranous, de personificatie van de hemel, uit de Griekse mythologie.
Ontdekking van Uranus
In 1690 is deze planeet voor het eerst waargenomen door John Flamsteed. Deze Engelse astronoom veronderstelde dat het om een ster in het sterrenbeeld Stier (Taurus) ging en noemde zijn ontdekking "34 Tauri". Rond 1769 werd Uranus in totaal 12 keer waargenomen door Pierre Lemonnier, maar ook deze astronoom meende een ster te zien. De officiële ontdekking staat op naam van William Herschel die op 13 maart 1781 het object als planeet kwalificeerde. Hij gaf de planeet de naam "Georgium Sidus", naar de Engelse koning George III. Een andere naam die in die tijd gehanteerd werd was "Herschel". Pas in 1850 werd de eerder al door Johann Bode voorgestelde naam Uranus officieel in gebruik genomen.
Met de Hubble telescoop in 2005 vond men een tweede stel ringen. De ringen van Uranus zijn donker en dun en ze bestaan uit donkere rotsachtige stof. Een deel is gevormd door een inslag van een meteoor.
Karakteristieken
Samenstelling
Samen met Neptunus vertoont Uranus grote overeenkomsten met de kern van de gasreuzen Jupiter en Saturnus. Het grote verschil met deze planeten is de afwezigheid van de omringende mantel van metallisch waterstof. De kern bestaat vermoedelijk uit nikkelijzer en silicaten met daaromheen een mantel van water, methaan, ammoniak en waarschijnlijk nog enkele losse elementen. Aan de buitenkant bevindt zich een laag van vloeibaar waterstof, helium en methaan, welke stoffen naar het oppervlak toe steeds meer gasvormig worden.
Atmosfeer
| Samenstelling atmosfeer | |
|---|---|
| Waterstof (H2) | 82,5% |
| Helium (He) | 15,2% |
| Methaan (CH4) | 2,3% |
| Waterstofdeuteride (HD) | 148 ppm |
| Ammoniak (NH3) | sporen |
| water (H2O) | sporen |
De voor Uranus karakteristieke cyaan tot blauwe kleur wordt veroorzaakt door de atmosfeer die relatief veel methaan (2,3%) bevat en dat absorbeert rode en oranje golflengtes uit het zonlicht maar het weerkaatst blauw en groen. Wolken worden vrijwel niet in de atmosfeer waargenomen. Alleen op in de zon gelegen delen rondom de evenaar komen wolkenformaties wel eens voor. In de hogere lagen van de atmosfeer komen stormen voor waarbij de windsnelheid op kan lopen tot 720 km/u.
Gekantelde as
Eén van de meest opvallende eigenschappen van Uranus is de as die 98° slagzij maakt ten opzichte van de baan die de planeet rond de Zon draait. Een mogelijk verklaring daarvoor is een enorme botsing met een ander groot hemellichaam in het verleden. Dat zou tevens een verklaring kunnen zijn voor het grote aantal manen rond deze planeet. De gekantelde as heeft grote invloeden op de seizoenen; er is een uiterst langzame licht-donker cyclus en op de polen duren de zomers en winters tientallen jaren.
Magnetisch veld
Ten opzicht van de rotatieas vertoont het magnetisch veld een hoek van ongeveer 60°. Dit magnetisch veld wordt vermoedelijk veroorzaakt door bewegende massa's diep onder het oppervlak.
Manen en ringen rondom Uranus
Zie : Ringen van Uranus
Verkenning
Met het blote oog is Uranus net niet te zien, alleen als hij in oppositie staat, onder zeer gunstige omstandigheden en als bekend is waar gezocht moet worden komt de helderheid in de buurt van de grens van wat nog met het blote oog gezien kan worden. Met een gewone verrekijker is Uranus wel te zien als een zwak "sterretje", maar zelfs met een grote telescoop blijft Uranus niet meer dan een groenachtig schijfje.
Uranus was in de oudheid dan ook niet bekend. Het is de eerste planeet die sedert de uitvinding van de telescoop is ontdekt. Tot en met 2004 is er slechts één ruimtesonde in de buurt van Uranus geweest. De in 1977 gelanceerde Voyager 2 passeerde de planeet op 24 januari 1986 op een afstand van circa 9,1 miljoen km. Tijdens deze missie heeft de sonde foto's van de planeet en de ringen naar de Aarde gestuurd en is vervolgens doorgereisd naar Neptunus.
Externe links
Vrije mediabestanden over Uranus (planet) op Wikimedia Commons
| Manen van Uranus |
|---|
|
Miranda · Ariel · Umbriel · Titania · Oberon
|
| het Zonnestelsel |
|---|
|
Zon · Mercurius · Venus · Aarde · Mars · Ceres · Jupiter · Saturnus · Uranus · Neptunus · Pluto · Haumea · Makemake · Eris |