Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
NASA
De National Aeronautics and Space Administration, afgekort tot NASA, is een onafhankelijk agentschap van de federale overheid in de Verenigde Staten, dat verantwoordelijk is voor het Amerikaanse ruimtevaartprogramma. NASA voert ook onderzoek uit, en coördineert onderzoek op het gebied van luchtvaart- en ruimtevaarttechniek.
Geschiedenis
NACA
De voorganger van NASA was het National Advisory Committee for Aeronautics (NACA). In het Nederlands: Nationaal Advies Comité voor Luchtvaart. Deze werd opgericht op 3 maart 1915 om onderzoek en ontwikkelingen op het gebied van luchtvaart te bevorderen.
Oprichting
In het jaar 1957 werd in het kader van het Internationaal Geofysisch Jaar, besloten een raket te bouwen die een satelliet in een baan rond de aarde kon brengen.
De Amerikaanse marine kreeg het contract zo'n raket te ontwikkelen. Totaal onverwacht lanceerde de Sovjet-Unie, op 4 oktober 1957, de Spoetnik 1, als eerste kunstmaan in een baan om de aarde. Op 3 november 1957 volgde de Spoetnik 2, met aan boord het hondje Laika. De vernedering was totaal toen de Amerikaanse marine zijn raket amper 30 cm van het platform kreeg, waarna deze ontplofte. Het was de luchtmacht die met zijn raket vier maanden later, op 1 februari 1958, de eerste Amerikaanse satelliet, de Explorer 1, succesvol kon lanceren.
President Dwight D. Eisenhower zag in dat er een nationaal ruimtevaartagentschap nodig was om zulke blunders te voorkomen en vormde daarom op 1 oktober 1958 de NACA om tot NASA. Ook werden er onderzoeksinstituten aan toegevoegd: het Langley Aeronautical Laboratory, het Ames Aeronautical Laboratory, het Lewis Flight Propulsion Laboratory, en twee testfaciliteiten.
Al gauw werd NASA uitgebreid met nog een aantal bestaande onderzoeksinstituten, onder andere de ruimtevaartafdeling van het Naval Research Laboratory in Maryland, het Jet Propulsion Laboratory (JPL) dat werd bestuurd door het California Institute of Technology, en bovendien de Army Ballistic Missile Agency in Huntsville (Alabama) waar het team van Wernher von Braun werkte aan de ontwikkeling van grote raketten.
Op weg naar de maan
Mercury
Het eerste grote project van NASA was het Mercury-programma dat tot doel had de eerste Amerikanen in de ruimte te brengen, en te bewijzen dat de VS technologisch superieur was. Dit lukte niet want de Sovjet-Unie was de Verenigde Staten opnieuw voor met het Vostokprogramma. De Russen lanceerden Joeri Gagarin als eerste mens in een baan rond de aarde op 12 april 1961. Op 5 mei 1961 lanceerden de Amerikanen hun eerste astronaut, Alan Shepard. Die vlucht duurde echter slechts 15 min. en 18 sec., aangezien de raket niet in staat was de Mercurycapsule in een baan om de aarde te brengen. NASA beschikte op dat ogenblik nog niet over grote raketten die betrouwbaar genoeg waren.
Kennedy's toespraak
Amerika was opnieuw vernederd, en het was de jonge president John F. Kennedy die het initiatief nam. In een beroemde speech, gehouden op 12 september 1962 aan de Rice University in Houston, kondigde hij aan dat Amerika een man op de maan moest zetten vóór 1970. De wereld stond versteld. Een reis naar de maan zou vele malen moeilijker en gevaarlijker zijn dan een vlucht rond de aarde. Men wist niet eens zeker of een mens wel zo lang in de ruimte in leven kon blijven.
Gemini
Toch slaagde NASA er binnen enkele jaren in de ruimtewedren te domineren. Nadat het eenvoudiger Mercury-programma was afgesloten, werd begonnen met het Gemini-project. Ruimtewandelingen, koppelingen met ruimtetuigen die eerder waren gelanceerd, de effecten van langdurige gewichteloosheid op het lichaam, kortom, allerlei zaken die bij een reis naar de maan om de hoek komen kijken, passeerden tijdens dit project de revue en werden uit en te na beproefd. De ervaring die hiermee werd opgedaan was cruciaal om het volgende ruimteschip te kunnen bouwen, de Apollo.
Apollo
Tot Apollo was Amerika weliswaar altijd tweede geweest, maar er waren nooit ernstige ongelukken gebeurd. Dit veranderde op 27 januari 1967, toen tijdens een test op de grond in de capsule van Apollo 1 brand uitbrak, en alle drie de astronauten, Virgil Grissom, Ed White en Roger Chaffee, omkwamen. Het ongeluk schokte Amerika. Er werd een onderzoek ingesteld om herhaling te voorkomen. Uit het onderzoek kwam naar voren dat een combinatie van het gebruik van zuivere zuurstof en kortsluiting door slordig afgewerkte elektriciteitsbedrading tot dit drama hadden geleid.
Aan stopzetting van het ruimtevaartprogramma werd niet gedacht. Amerika moest zich nog steeds bewijzen tegenover de Sovjet-Unie, en de doelstelling van de toen inmiddels overleden president Kennedy moest nagekomen worden. Maar het ongeluk was niet voor niets geweest. NASA trok haar lessen hieruit en zorgde voor een beter en veiliger werkomgeving voor haar astronauten.
NASA kon in december 1968 voor het eerst echt triomferen over de Sovjet-Unie met de Apollo 8-missie, toen mensen voor het eerst rond de maan vlogen. Na nog enkele geslaagde bemande testvluchten met Apollo 9 en 10, kon de NASA als eerste en vóór 1970, in overeenstemming met de wens van Kennedy, op 20 juli 1969 met de Apollo 11 een man op de maan zetten.
Na Apollo 11 kwamen er nog vijf andere succesvolle maanlandingen met de Apollo 12, 14, 15, 16 en 17. Apollo 13 bleek hierop de uitzondering, toen tijdens de heenreis een zuurstoftank in het servicegedeelte van het ruimtevaartuig ontplofte, en de bemanning met behulp van de motor van de maanlander (LEM) naar de aarde moest zien terug te keren. De astronauten overleefden de missie.
Hoewel de Sovjet-Unie destijds ontkende bemande maanlandingen te hebben nagestreefd, bleek later dat men in het diepste geheim wel degelijk had gewerkt aan een eigen maanproject. De Sovjets hadden het Zond-programma, om kosmonauten rond de maan te sturen. Had de NASA zich aan haar vluchtschema gehouden, dan zouden de Russen de Amerikanen mogelijk opnieuw voor zijn geweest. NASA veranderde echter de missie van de Apollo 8, die oorspronkelijk in een baan om de aarde zou blijven, in het later zo succesvol gebleken ronden van de maan.
De belangrijkste oorzaak van het slagen van de Amerikanen waar de Russen faalden, was dat zij de Saturnus V konden bouwen, het geesteskind van Wernher von Braun, dat betrouwbaar genoeg bleek om deze gigantische onderneming tot een goed einde te kunnen brengen. De Russen hadden een soortgelijke raket, de N1, maar doordat zijn ontwerper, Sergej Koroljov, in het midden van de ruimterace stierf en zijn opvolger, Vasili Mishin, de expertise miste om het ontwerpbureau dat voor de ontwikkeling van de raket zorgdroeg, goed te bestieren, en er bovendien concurrentie was van twee andere constructeurs, Vladimir Chelomei en Valentin Glushko, die samen aan een alternatief voor de N1 werkten (welke uiteindelijk overigens door een 'commissie van experts' ten gunste van de N1 werd afgewezen), kwam er van een succesvolle afronding van het project weinig terecht. In 1972 werd dan ook, na een vierde, mislukte lancering van de N1 op 23 november van dat jaar, besloten verder af te zien van pogingen om een Rus op de maan te zetten.
Na Apollo
Na het Apollo-programma werd de geldkraan dichtgedraaid. Behalve de vier vluchten in het kader van het Skylab- en het Apollo-Soyuz Test Project, vonden geen bemande vluchten meer plaats. Maar NASA boekte nog grote wetenschappelijke successen met onbemande ruimtevaartuigen zoals de Pioneer 10 en 11, de eerste missies naar Jupiter en Saturnus, en vooral de Voyagers, die naast Jupiter en Saturnus, ook Uranus en Neptunus bezochten, en de Vikings, naar Mars.
Space Shuttle
Uiteindelijk begon men aan de ontwikkeling van de Spaceshuttle. Het ruimteveer zou, doordat het vele malen hergebruikt kon worden omdat het kon landen als een vliegtuig, een revolutionaire ommekeer teweegbrengen voor wat betreft het kostenaspect, dat, vooral bij bemande ruimtevaart, aanzienlijk is. Tevens zou de ruimtevaart met de introductie van het ruimteveer, naast goedkoper, ook een alledaagse aangelegenheid moeten worden.
De ontwikkeling van zo'n ingewikkeld ruimtetuig vergde opnieuw een reusachtig kapitaal, dat nooit door het congres goedgekeurd zou worden. Daarom ging NASA samenwerken met de Amerikaanse luchtmacht om de ontwikkelingskosten te delen. De luchtmacht zou in ruil hiervoor ook gebruik kunnen maken van de Space Shuttle voor de lancering van militaire satellieten en voor andere strategische doeleinden.
Na jaren van ontwikkeling en testen werd op 12 april 1981 's werelds eerste herbruikbare ruimteschip, Space Shuttle Columbia, gelanceerd.
De kosten van het project bleken echter veel te laag te zijn ingeschat. Bovendien bleven de resultaten achter bij de verwachtingen. De Space Shuttle zou per kilogram nuttige lading vijftien keer zo goedkoop zijn als de Saturnus-raketten, waarmee de Apollo-vluchten waren uitgevoerd. In werkelijkheid bleek de Space Shuttle drie keer zo duur. Het ruimteveer zou na landing binnen twee weken weer klaar zijn voor lancering. In de praktijk bleek dat drie tot zes maanden te zijn.
Tot overmaat van ramp gingen twee Space Shuttles verloren, de Challenger in 1986, en de Columbia in 2003, waarbij in totaal 14 ruimtevaarders het leven lieten.
De vluchten met de Space Shuttle kregen bij lange na niet de aandacht die de Apollo-vluchten naar de maan ten deel waren gevallen. Dit ondanks het feit dat de Space Shuttle een aantal bijzonder waardevolle en interessante missies uitvoerde (bijvoorbeeld de lancering van de Ruimtetelescoop Hubble en het onderhoud ervan, de Chandra X-Ray Observatory en de bouw van het ISS).
Op vrijdag 8 juli 2011 werd de laatste Space Shuttle gelanceerd vanaf Cape Canaveral
Toekomst
Op 15 januari 2004 kondigde president George W. Bush ambitieuze plannen aan voor de NASA, één jaar na het Columbia-ongeluk. Het eerste doel was de Space Shuttle aan te passen, zodat deze weer in gebruik kon worden genomen en het ISS afgebouwd. In 2010 zou de Shuttle dan uit de vaart worden genomen, na voltooiing van het ISS mogelijk te hebben gemaakt, en aan internationale overeenkomsten zou zijn voldaan.
NASA zou zich vervolgens moeten toeleggen op de terugkeer naar de maan, beginnend met de bouw van een nieuw ruimteschip, de Orion, ter vervanging van het ruimteveer. Orions eerste missies zouden naar het ISS voeren, eerst gepland in 2014, maar inmiddels al uitgesteld tot 2018. Samen met het ruimteschip zouden nieuwe raketten worden ontwikkeld : de Ares I en de Ares V. De Ares I moet dienen om de Orion in een baan rond de aarde te brengen, de Ares V om de maanlander te lanceren, samen met een rakettrap die de Orion en de maanlander naar de maan zal schieten. De eerste tests van de Ares V, die vergelijkbaar is met de Saturnus V qua grootte, worden rond 2018 verwacht. De eerste landing op de maan in 2020. Nog later, zonder specifieke datum, zou NASA bemande missies naar Mars willen ondernemen.
De toespraak van Bush in 2004 deed denken aan die van Kennedy in 1962, toen deze aankondigde dat Amerika vóór 1970 een man op de maan moest zien te zetten. Maar er waren duidelijke verschillen. President Bush benadrukte dat het niet om een race ging, maar om een reis samen met andere ruimtevarende landen.
Verder is het de vraag of 2020 werkelijk het jaar wordt waarin - na vijftig jaar - weer een mens op de maan landt. De eerste missie van de Orion is inmiddels meerdere jaren uitgesteld, omdat NASA van het Congres niet de financiële middelen krijgt waar ze om vraagt.
Naast budgetproblemen, kunnen er ook onvoorziene technische problemen ontstaan bij de ontwikkeling van de nieuwe raketten en het ruimteschip, al is het in essentie een verdere uitwerking van het Apolloproject. Bovendien draagt NASA veiligheid extra hoog in het vaandel, na de dodelijke ongelukken met de Space Shuttle, en zal ze geen risico's nemen enkel en alleen om een datum.
De plannen zouden NASA de mogelijkheid bieden zich weer te profileren. Hoewel de meningen van wetenschappers en politici verdeeld waren na de toespraak, keurde het Congres het verhoogde budget voor NASA unaniem goed in 2004. In 2005 kreeg NASA het groene licht deze "Vision for Space Exploration (VSE)" of "visie voor de verkenning van de ruimte" concreet vorm te geven.
Verandering van doelstelling
Met het aantreden van president Barack Obama in januari 2009 lijken de maan en Mars als doel echter geen prioriteit meer te hebben. Nadruk zou nu komen te liggen op het langer in bedrijf houden van het ruimtestation ISS en onbemande ruimtevaart, waarbij het onderzoek primair gericht zal zijn op de aarde, met als zwaartepunt de bestudering van het broeikaseffect en de gevolgen hiervan voor onze planeet.[1]
Projecten
Veel projecten zijn/worden onder leiding van NASA gerealiseerd, meestal in samenwerking met bedrijven, universiteiten, ruimtevaartorganisaties zoals ESA, en overheidsinstellingen zoals het Amerikaanse Ministerie van Defensie. Een aantal voorbeelden zijn:
- Bemande ruimtevluchten
- Onbemande ruimtevluchten
- Suborbitale ruimtevluchten
NASA-onderdelen
NASA omvat naast het hoofdkwartier (in Washington D.C.) twaalf centra en laboratoria:
- John F. Kennedy Space Center, Florida
- Ames Research Center, Moffett Field, Californië
- Dryden Flight Research Center, Edwards, Californië
- Goddard Space Flight Center, Greenbelt, Maryland
- Jet Propulsion Laboratory, nabij Pasadena, Californië
- Lyndon B. Johnson Space Center, Houston, Texas
- Langley Research Center, Hampton, Virginia
- Glenn Research Center, Cleveland, Ohio
- George C. Marshall Space Flight Center, Huntsville, Alabama
- Michoud Assembly Facility, New Orleans, Louisiana
- John C. Stennis Space Center, Bay St. Louis, Mississippi
- Wallops Flight Facility, Wallops Island, Virginia
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties: