Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Totalitarisme
Totalitarisme is een politiek systeem waarbij alles ondergeschikt is aan de staatsidee en de politiek de gehele samenleving tot in de diepste geledingen doordringt. Dit gebeurt meestal in staten die als dictatuur zijn ingericht.
Nadere definiëring
Bij totalitarisme wordt de heersende ideologie in een totalitaire staat gepropageerd als de enig mogelijke weg naar een betere toekomst. Het is een systeem waarbij de staat bijna volledige controle heeft op het dagelijks leven van mensen, zowel in politiek, cultureel, filosofisch, godsdienstig als in sociaal en economisch opzicht. Eén en ander moet worden onderscheiden van autoritarisme. Autoritaire stelsels zijn stelsels waarbij de overheid geen politieke en culturele vrijheid toelaat, en er geen vrije verkiezingen zijn. Maar in zo'n autoritaire staat kan het zijn dat andere terreinen van maatschappelijk leven niet worden gereguleerd door de overheid.
Totalitarisme wordt ook gezien als het tegenovergestelde van de democratie, al bestaat er volgens sommige politicologen ook zoiets als een totalitaire democratie, waarbij een democratisch verkozen overheid alles tot in de details wil gaan reguleren, bijvoorbeeld wat de kinderen op school moeten leren (te stringente en allesbepalende onderwijsnormen of eindtermen). Deze kritiek op de democratie zou ook ooit geformuleerd zijn door Mussolini.
Voorbeelden van totalitaire (en bovendien gewelddadige) regimes waren onmiskenbaar het nationaalsocialisme in Duitsland onder Hitler (1933-1945) en het communisme in de Sovjet-Unie, zeker onder Stalin (1928-1953). Kenmerken van het totalitaire nationaalsocialisme in Duitsland zijn: censuur (controle op kranten, kunst e.d.), het verbod op andere politieke partijen, de vervanging van oude schoolboeken door werk waarin Duitsland in een goed daglicht werd gezet, voornamelijk op het gebied van de geschiedenis en de controle door de Gestapo, de geheime politie.
Met haar boek uit 1951, The Origins of Totalitarianism, waarin zij die regimes analyseerde, gaf Hannah Arendt het woord zijn hedendaagse betekenis.
Hedendaags totalitarisme
Doordat het woord een erg negatieve bijklank heeft, moet men voorzichtig zijn om een regime of een ideologie totalitair te noemen. Dit is vooral van belang om niet het oog te verliezen voor de fouten in dichter bij huis gelegen westerse staatssystemen. Zo gaat de moderne kritiek op de staat van de rechtstaat in Oost-Europese en Aziatische landen vaak voorbij aan het feit dat de Nederlandse rechtstaat te lijden heeft onder ondemocratische machtsvorming bij de Rechterlijke macht[1].
- Noord-Korea is een totalitaire staat. Er wordt vastgehouden aan een stalinistisch systeem onder de 'geliefde leider', Kim Jong-Il, die bijna de status van allesbepalende godheid heeft.
- Myanmar is een totalitaire staat.
- Hoewel Iran tamelijk vrije verkiezingen kent, is het met name op ethisch-religieus gebied nog op zekere hoogte totalitair, met name door de macht van de Raad van Hoeders. De mogelijkheden voor politieke meningsverschillen zijn beperkt en met name de laatste tijd wordt er streng opgetreden tegen demonstranten en politieke tegenstanders.
Van andere eenpartijstaten als Cuba, de Volksrepubliek China en Vietnam kan men wellicht zeggen dat ze eerder dictatoriaal dan totalitair zijn.
Voetnoten
- º "Rechters kruipen steeds dichter tegen politiek en bestuur aan. Zo komt hun onafhankelijkheid en onpartijdigheid in gevaar. Als deze tendens doorzet, kan het vertrouwen in de rechterlijke macht verloren gaan"......."dat rechters steeds vaker de scheiding tussen kerk, recht en staat -de basis van de Nederlandse democratie- aan hun laars lappen."....... "Er is sprake van groepsvorming en zelfs van verweving van staatsmachten. Juist omdat die verweving van buitenaf niet goed zichtbaar is, moet ze met argwaan worden beschouwd." Rechtssociologe Leny de Groot-van Leeuwen 2005
| Staats- en regeringsvormen |
|---|