Toerisme

Mensen (veelal toeristen), wachtend in de rij
voor het Anne Frank Museum in Amsterdam.

Toerisme is reizen met recreatieve of zakelijke doeleinden. Toeristen zijn mensen "die reizen en in plaatsen buiten hun gebruikelijk milieu niet meer dan één opeenvolgend jaar voor vrije tijd, zaken en andere doeleinden blijven, en niet met betrekking op het uitoefenen van een activiteit die beloond worden vanuit de bezochte plaats." Dit is de definitie van "toerist" door de World Tourism Organization (WTO), de VN-organisatie voor toerisme en de bevordering ervan. Volgens deze organisatie doet ook de afstand tussen de eigen omgeving en die van reisdoel er niet toe.

Een toerist kan geïnteresseerd zijn in de (onder andere) cultuur of de natuur van de bezochte landen, steden en gebieden. Rijke mensen hebben altijd al naar verre gebieden gereisd; om fantastische gebouwen te zien, nieuwe talen te leren of nieuwe gerechten te leren eten. Ook zakenreizen behoren tot belangrijke takken van het toerisme. Het toerisme is uitgegroeid tot een van de meest winstgevende bedrijfstakken ter wereld. De industrie die de toerisme behartigt, noemt men toeristenindustrie (ook : vreemdelingenindustrie). In veel landen of streken is het een van de belangrijke bron van inkomsten. Toerisme kan ingrijpende gevolgen hebben voor de leefsituatie van de lokale bevolking. Wanneer de gevolgen negatief zijn spreekt men van recreatiedruk.

Toerisme is een vorm van vreemdelingenverkeer, waar nog meer vormen van zijn, zoals buitenlandse studenten die tijdelijk in Nederland studeren, en asielzoekers cq illegalen, waar de vreemdelingendienst zich mee bezig houdt.

Classificatie

Het toerisme kan in de volgende types worden onderverdeeld :

• Binnenkomend internationaal toerisme: Bezoeken aan een land door niet-ingezetene van dat land
• Uitgaand internationaal toerisme: Bezoeken door de ingezetenen van een land naar een ander land
• Intern toerisme: Bezoeken van het eigen land
• Binnenlands toerisme: Binnenkomend internationaal toerisme + intern toerisme
• Nationaal toerisme: Intern toerisme + uitgaand internationaal toerisme

Geschiedenis

De woorden 'toerist' en 'toerisme' werden door de Volkenbond in 1937 voor het eerst gebruikt om mensen mee aan te duiden die voor meer dan vierentwintig uur naar het buitenland gingen. Het verschijnsel toerisme en de daaraan verbonden bedrijfstak zijn echter veel ouder.

Koning George III van Engeland wordt vaak als eerste toerist gezien, hij maakte regelmatig vakantie-uitstapjes naar de kustplaats Weymouth wanneer zijn gezondheid te wensen over liet. In de bijbel zou het bezoek van de koningin van Sheba aan koning Salomo als toerisme kunnen worden beschouwd. "Toerisme", zoals alle vormen van economische activiteit, ontstaat pas wanneer een aantal essentiële voorwaarden vervuld zijn. Er worden drie essentiële voorwaarden onderkend:

1. Mensen die voldoende vrij besteedbaar inkomen hebben, geld dat aan andere doelen dan noodzakelijk levensonderhoud besteed kan worden;
2. tijd om vrij te besteden;
3. infrastructuur in de zin van accommodatie en transportmiddelen.

Hiernaast dient de gezondheid van het individu reizen toe te laten, en moet er een persoonlijke motivatie zijn om te reizen. Ook kennen of kenden een aantal landen beperkende voorwaarden aan (buitenlandse) reizen.

In de 18e eeuw werd het mode voor jonge aristocraten om een Europese toer te maken, met name naar cultureel belangwekkende gebieden als Rome, Toscane, Florence, Napels en soms Griekenland. Dit ter afronding van hun ontwikkeling.

In de 19e eeuw ontwikkelt zich het verschijnsel van het gezondheidstoerisme. Welgestelden (deels aristocratisch, deels industrieel) ontvluchten de door de opkomende industrieën ongezonde steden en zochten herstel in bergen, bij mineraalbronnen of aan zee.

Toerisme in Nederland

2005

In 2005 bezochten 10,1 miljoen buitenlanders Nederland. De meeste (2,6 miljoen) toeristen kwamen uit Duitsland. Nederlanders maakten 17,3 miljoen vakanties in eigen land en Nederland was daarmee het belangrijkste vakantieland voor Nederlanders.

2006

In 2006 kwamen er circa 10,9 miljoen buitenlandse toeristen naar Nederland wat een nieuw record was. De toename kwam onder meer door reclamecampagnes voor stedentrips en door de wereldwijd aantrekkende economie.

2007

In 2007 heeft een recordaantal buitenlandse toeristen Nederland bezocht, zo’n 11 miljoen. Het inkomend toerisme is daarmee met 3% gegroeid, hetgeen iets meer is dan verwacht.

Specifieke soorten toerisme

In de afgelopen decennia zijn andere vormen van toerisme populairder geworden:

• Audiotoerisme: reizen aan de hand van audiotours en andere door audio geleide vormen van toerisme, zoals audioreisboeken en musea bezoeken aan de hand van hoofdtelefoons.
• Avontuurtoerisme: Toeristische reis in ruwe gebieden of avontuurlijke sporten, zoals alpinisme en wandelen.
• Bedevaartstoerisme: Bedevaarten aan oude heilige plaatsen (Rome, Santiago de Compostella, Mekka ...) of andere heiligdommen of tempels.
• Bermtoerisme: Bermtoerisme of bermrecreatie was een fenomeen dat begin jaren zestig ontstond. Mensen parkeerden hun auto langs de snelweg en gingen dan gezellig picknicken met het hele gezin.
• Boekhandeltoerisme is een basisinspanning om onafhankelijke boekhandels te steunen door hen als reisbestemming te bevorderen.
• Cultuurtoerisme: omvat ook stedelijk toerisme; bezoek brengen aan historische of interessante steden, zoals Berlijn, Kathmandu, Rio de Janeiro, Londen, Parijs, New York, Rome, Praag, Dubrovnik, Peking, Istanboel en het ervaren van hun cultureel erfgoed. Dit type van toerisme kan gespecialiseerde culturele ervaringen, zoals het bezoeken van kunstmusea (kunstmuseumtoerisme) of operatoerisme.
• Dagjesmensen: Toerisme voor een dag.
• Doemtoerisme: Het bezoeken van bestemmingen die binnenkort niet meer als authentiek te beschouwen zijn vanwege politieke en culturele veranderingen.
• Donker toerisme (Engels: Dark tourism): reizen naar plaatsen die met de dood of lijden worden geassocieerd. Het eerste toeristenagentschap om zich in dit soort toerisme te specialiseren begon met reizen aan Lakehurst, New Jersey, de scène van de Hindenburg luchtschipramp.
• Drugstoerisme: Reis naar een land om drugs te verkrijgen of om ze legaal of illegaal te verbruiken.
• Duiktoerisme: Reis naar een duikgebied.
• Ecotoerisme: Duurzaam toerisme dat minimale invloed heeft op het milieu, zoals safari's (Kenia), regenwouden (Belize) en wandelingen (Lapland) hebben. Ook Nationale Parken vallen vaak hieronder.
• Erfgoedtoerisme (Engels: Heritage Tourism): Het bezoeken van historische (Rome, Athene, Krakau ...) of industriële plaatsen, zoals oude kanalen, spoorwegen, slagvelden, enz.
• Extreem toerisme: Toerisme dat aan hoge risico's verbonden is.
• Genealogietoerisme: reis met het doel om zijn voorgeslacht te vinden, de geboorteplaatsen van deze voorvaderen te bezoeken en soms verre familie trachten te ontmoeten.
• Golftoerisme: toerisme waar het golfen centraal staat.
• Gezondheidstoerisme: Gewoonlijk aan de haast en drukte van steden of spanning ontsnappen, soms door te zonnebaden, maar vaker door de zogenaamde "Spa's", of "Health Spas"
• Goktoerisme: Atlantic City, Las Vegas, Palm Springs, Macau, Monte Carlo bezoeken voor de casino's en het gokken.
• Hobbytoerisme: Toerisme alleen of met groepen om aan hobby's deel te nemen, anderen met gelijklopende interesses te ontmoeten, of iets toepasselijk rond de hobby te ervaren.
• Hoevetoerisme: Verblijf op het platteland in hoeves en boerderijen, dit help landbouwbedrijf de lokale landbouweconomie te steunen.
• Massatoerisme: Het reizen naar zeer populaire plaatsen, vaak logerend in ene hotel met veel voorzieningen en groepsactiviteiten.
• Medisch toerisme:
  • Voor wat in eigen land onwettig is, bv. abortus of euthanasie.
  • Voor geavanceerde zorg die niet beschikbaar is in eigen land.
  • Voor het geval dat er lange (te) wachtlijsten zijn in eigen land.
  • Voor gebruik van vrije of goedkope gezondheidszorgorganisaties.
• Natuurtoerisme: Vooral mooie natuurgebieden en Nationale Parken staan centraal.
• Popcultuurtoerisme: Bezoeken van de plaatsen na erover gelezen te hebben, of er een film over gezien te hebben. Bv. de plaatsen uit het boek en de film "De Da Vinci Code".
• Ramptoerisme: Niet hoofdzakelijk reizen naar een rampenscène om het helpen, maar omdat het interessant om te zien. Het kan een probleem zijn als het redding, hulp en reparatie belemmert.
• Rugzaktoerisme: Meestal voor een langere periode, met een rugzak de wijde wereld in trekken.
• Ruimtetoerisme: Reizen naar de ruimte (alleen voor zeer welgestelde mensen).
• Safaritoerisme: Jacht- of foto-en filmexpeditie door de Afrikaanse wildernis.
• Sekstoerisme: Alleen reizen voor seksuele activiteiten, vaak met prostituees (bv. Thailand).
• Skitoerisme: toerisme waarbij vormen van wintersporten zoals skiën, snowboarden of langlaufen centraal staan.
• Solo-reizen: Alleen reizen (zonder reispartners).
• Sporttoerisme: Skiën, golfen en duiken zijn populaire sporten op vakantie. Ook naar sportevenementen en wedstrijden gaan kijken hoort hier bij.
• Tuintoerisme: Het bezoeken van historische botanische tuinen of andere beroemde plaatsen in de geschiedenis van tuinieren. Bv. Versailles, Taj Mahal...
• Vacilando: Reizen/zwerven waarbij het reizen zelf belangrijker is dan de bestemming.
• Virtueel toerisme (Engels: Armchairtourism): niet fysiek reizen, maar onderzoekend de wereld door Internet, boeken en TV verkennen.
• Voortdurend toerisme: Rijke individuen die steeds op vakantie zijn, sommige van hen voor belasting-ontwijking (ze verblijven in geen enkel land voor vast).
• Wijntoerisme: Het bezoeken van plaatsen waar mijn druiven kweekt, waar wijngaarden, wijnmakerijen, wijnproeverijen, wijnfestivals of gelijkaardige gelegenheden zijn.

Opleidingen voor toerisme in Nederland

Praktijkgerichte, erkende toeristische hbo-opleidingen, met vestigingen in Amsterdam, Utrecht, Leidschendam, Deventer, Hengelo, Leeuwarden en Eindhoven. Opleiding mbo toerisme (MTRO), diverse plaatsen. Mbo plus Toerisme (Versnelde middenkaderopleiding Toerisme) via ROC. Hbo-opleiding Management toerisme aan NHTV in Breda. Hbo-opleiding Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs (HTRO) aan de Inholland in Rotterdam.

Opleidingen voor toerisme in België

In de tweede graad van het Technisch secundair onderwijs bestaat een studierichting toerisme; het is tevens een afzonderlijk studiegebied. Een 35-tal Vlaamse scholen bieden de richting aan. In de derde graad splitst de richting zich uit in toerisme enerzijds en "onthaal en public relations" anderzijds. In sommige scholen wordt dit aangevuld met een zevende specialisatiejaar "toerisme en recreatie" of "toerisme en organisatie".
Daarnaast heeft ook het opleidingscentrum Syntra toeristisch gerichte opleidingen.

In het Hoger onderwijs is het mogelijk Bachelor in Toerisme en recreatiemanagement te volgen, o.m. te Brugge, Kortrijk, Mechelen, Brussel (Erasmushogeschool Brussel), Hasselt.

Sinds 2006-2007 bestaat er een interuniversitaire opleiding Master in Toerisme.

Zie ook

• Bezienswaardigheden: Molens- Hoevetoerisme - Parken en reservaten - Toeristische spoorweg
• Verblijfsaccommodatie: Berghut - Camping - Gastenkamer - Herberg - Hotel - Jeugdherberg - Vakantiehuis
• Transportmogelijkheden: Liften - Bus - Trein - Vliegtuig - Fietsen - Wandelen
• Reisverzekeringen: annuleringsverzekering, bijstandsverzekering, repatriëringsverzekering, bagageverzekering
• Diensten: Animatie, Sporten, Cursussen
• Informatiebronnen: Reisgids - Natuurgids
• Reizen - Vakantie
• Sociale geografie
• Geografie van recreatie en toerisme

Referenties

Referenties: