Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Tegenkoppeling
G = te handhaven grootheid: de kamertemperatuur
Tg = ingestelde waarde van de grootheid: gewenste temperatuur
Ta = actuele waarde van de grootheid: gemeten temperatuur
F = terugkoppelingsmeter (feed back transducer): de thermometer
C = vergelijker (compensator; Tg - Ta = I): de thermostaat
A = uitvoerder (actuator): de kachel
De vergelijker trekt de gemeten waarde af van de ingestelde waarde: Tg - Ta = i. Er zijn nu drie mogelijkheden:
a) i = 0 : geen actie
b) i > 0 : kachel aan
c) i < 0 : kachel uit
Tegenkoppeling of negatieve terugkoppeling is een vorm van terugkoppeling waarmee een proces negatief wordt beïnvloed tot eventueel de oorspronkelijke waarde weer is bereikt. Dit is het tegengestelde van een meekoppeling, waarmee een proces juist positief wordt beïnvloed.
Tegenkoppeling heeft betrekking op systemen, onder meer in de regeltechniek en de elektronica. Via terugkoppeling worden toestanden in systemen op het gewenste niveau gehouden. De term gebruikt men ook in mechanische, pneumatische, chemische, biologische of andere systemen. Een voorbeeld van een tegenkoppeling in een systeem is het verkeer op een snelweg: wanneer het verkeersaanbod op een stuk weg groter is dan de verwerkingscapaciteit van die weg, ontstaat er verstopping en treden er files op. Dit wordt via de verkeersinformatie bekend gemaakt, waardoor mensen de betreffende weg indien mogelijk gaan mijden. Hierdoor neemt het verkeersaanbod weer af, en de files lossen uiteindelijk op. Wanneer er geen tegenkoppeling (de verkeersinformatie) zou zijn, zou er geen afnemend verkeersaanbod zijn en zouden de files blijven bestaan (totdat uiteindelijk het verkeersaanbod om wat voor andere reden dan ook zou afnemen).
Wanneer een systeem - van wat voor aard dan ook - vastloopt als het uit zijn evenwicht wordt gebracht, spreekt men van een instabiel systeem. Veelal kan een dergelijk systeem stabiel gemaakt worden door een zekere vorm van tegenkoppeling te introduceren.
Voorbeelden van tegenkoppeling zijn:
- Een hogere temperatuur op aarde veroorzaakt een grotere verdamping, en daardoor meer wolken en sneeuwval, waardoor het albedo toeneemt, en de temperatuur weer zal dalen;
- Slechte schoolcijfers resulteren in meer aandacht van de docent waardoor de cijfers weer gaan stijgen;
- Wie schulden heeft gaat zuiniger leven of meer inkomen proberen te verdienen waardoor de schuld weer afneemt.