Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Synode van Dordrecht
De Synode van Dordrecht (1618-1619), ook wel Synode van Dordt genoemd, was de laatste landelijke vergadering van de gereformeerde kerk tijdens de Republiek. De Synode was bijeengeroepen in opdracht van de Staten-Generaal. De vergadering werd gehouden van 13 november 1618 tot 9 mei 1619 in de Kloveniersdoelen in Dordrecht en werd ook bijgewoond door vertegenwoordigers van acht gereformeerde kerken in andere landen.
Achtergrond en aanleiding
Het voornaamste doel van de Synode was een uitspraak in het geschil tussen de remonstranten (de arminianen) en contraremonstranten (de gomaristen').
In de late 16e en vroege 17e eeuw was er een meningsverschil ontstaan tussen de volgelingen van Jacobus Arminius en de ’orthodoxe calvinisten’, geleid door Franciscus Gomarus. Arminius en zijn volgelingen, de arminianen of remonstranten, betwistten bepaalde aspecten van de calvinistische leer, met name de doctrines van predestinatie en genade. De gomaristen of contraremonstranten verdedigden de traditionele calvinistische standpunten.
Doelen
De Synode van Dordrecht werd bijeengeroepen om deze theologische controverses te beslechten. De belangrijkste doelen van de synode waren:
- Beoordeling van de arminiaanse leerstellingen: de synode moest beslissen over de rechtmatigheid van de remonstrantse leer en bepalen of deze in overeenstemming was met de gereformeerde geloofsbelijdenis.
- Eenheid in de kerk herstellen: de synode had als doel de verdeeldheid binnen de kerk te beëindigen en een uniforme leer vast te stellen.
- Bijbelse en theologische richtlijnen vaststellen: de synode zou de orthodoxe leerstellingen versterken en verduidelijken door middel van officiële kerkelijke documenten.
Verloop
De Synode van Dordrecht begon op 13 november 1618 en duurde tot 29 mei 1619. De bijeenkomsten werden bijgewoond door ongeveer 100 afgevaardigden, onder wie Nederlandse predikanten en theologen, evenals vertegenwoordigers uit andere gereformeerde kerken in Europa, zoals Engeland, Schotland, Zwitserland en de Duitse gebieden. Tijdens de synode werden de leerstellingen van de arminianen uitgebreid besproken.
Voorzitter van de synode was dominee Johannes Bogerman uit Leeuwarden. Bogerman was een tegenstander van de remonstranten. De remonstranten werden niet als gelijkwaardige partij, maar als beklaagden opgeroepen. De opgeroepen remonstranten, met Simon Episcopius, professor in Leiden, op kop, gaven aan de buitenlandse vertegenwoordigers een apologie en verdedigden zich voor de synode, maar werden, omdat zij te kennen gaven dat zij zich niet aan de besluiten van de synode zouden onderwerpen, tijdens de 57e zitting op 14 januari 1619 uitgesloten van de beraadslagingen. Men kwam unaniem overeen om tegenargumenten te formuleren tegen de vijf artikelen van de Remonstrantie, die door de remonstranten waren opgesteld als bezwaar tegen de Nederlandse geloofsbelijdenis (Confessio Belgica). De vijf antwoorden op de remonstranten staan bekend onder de naam Dordtse Leerregels en vormen een officieel onderdeel van de drie belijdenisgeschriften van de Nederlands Hervormde en de Gereformeerde kerken in Nederland. Internationaal wordt er wel gesproken over de vijf punten van het calvinisme (Five points of Calvinism). In het Engels noemt men deze ook (als ezelsbruggetje) de TULIP-doctrines:
1. Totale verdorvenheid (Total Depravity) 2. Onvoorwaardelijke verkiezing (Unconditional Election) 3. Beperkte verzoening (Limited Atonement) 4. Onweerstaanbare genade (Irresistible Grace) 5. Volharding der heiligen (Perseverance of the Saints)
Ze waren niet bedoeld als volledig overzicht van de gereformeerde leer, maar slechts een verklaring over de vijf ter discussie staande punten.
Ook werd de Dordtse Kerkorde aangenomen, die nog steeds de basis vormt van het kerkrecht in veel gereformeerde kerken. In de Handelingen of Acta van de synode van Dordrecht staat welke besluiten er zijn genomen.
Gevolgen
Kerkelijke invloed
De uitkomsten van de Synode van Dordrecht hadden grote invloed op de Nederlandse kerk en daarbuiten. De remonstranten werden uit hun kerkelijke ambten gezet en vervolgd, terwijl de orthodoxe calvinistische leerstellingen werden versterkt en verder verspreid. De Dordtse Leerregels werden een belangrijke standaard voor gereformeerde kerken wereldwijd.
Politieke gevolgen en afrekening
Daarnaast had de synode ook politieke gevolgen. De Nederlandse Republiek was nauw verweven met de Gereformeerde Kerk, en de synode versterkte de band tussen kerk en staat. De uitkomsten van de synode bevestigden de invloed van de orthodoxe factie binnen zowel de kerk als de politiek van de Republiek.
Als gevolg van de veroordeling van de remonstranten door de synode, werd de staatsman Johan van Oldenbarnevelt, de beschermheer van de remonstranten, slechts vier dagen na de laatste zitting van de synode onthoofd in Den Haag op 13 mei 1619 op beschuldiging van algemene verstoring van de staat van de natie, zowel van Kerk als Staat (verraad). De jurist Hugo de Groot werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf, maar kon dankzij zijn vrouw en een dienstmeisje uit Slot Loevestein ontsnappen in een boekenkist. Van Oldenbarnevelt en De Groot hadden al sinds 29 augustus 1618 in hechtenis gezeten.
De geleerde Gerard Vossius werd gedwongen af te treden van de Universiteit van Leiden.
De gevluchte remonstranten richtten te Antwerpen de remonstrantse broederschap op.
De arminiaanse theologie werd later officieel gedoogd door de staat en is blijven bestaan in verschillende vormen binnen het protestantisme.
Bijbelvertaling
Op de Synode van Dordrecht werd tevens besloten een nieuwe vertaling van de Bijbel in het Nederlands te maken uit de oorspronkelijke Hebreeuws en Grieks. Er werden vertalers benoemd en men vroeg de Staten-Generaal van de Verenigde Provinciën om het project te financieren. Deze Statenvertaling was in 1637 klaar.
Buitenlandse afgevaardigden
- Engeland: George Carleton (1559-1628), Joseph Hall (1574-1657), Thomas Goad (1576-1638), John Davenant (1576-1641), Lancelot Andrewes (1555-1626).
- Schotland: Walter Balcanqual 1586-1645), Samuël Ward (overleden 1643), Guiliemus Amesius (1576-1633)
- Heidelberg: Abraham Scultetus (1566-1624), Paul Tossanus (1572-1634), Hendrik Alting (1583-1644)
- Hessen: Georg Cruciger (1575-1637), Paul Stein (1585-1643), Rudolphus Goclenius (1547-1628), Daniel Anglocrator (1569-1635).
- Zwitserland: Johann Jakob Breitinger (1575-1645), Wolfgang Mayer (1577-1653), Sebastian Beck (1583-1654), Mark Rütimeyer (1580-1647), Hans Conrad Koch (1564-1643).
- Genève: Giovanni Diodati (1576-1649), Théodore Tronchin (1582-1657)
- Bremen: Ludwig Crocius (1586-1653), Matthias Martini (1572-1630), Heinrich Isselburg (1577-1628).
- Nassau-Wetterau: Johann Heinrich Alsted (1588-1638), John Bisterfeld (overleden 1619), Georg Fabricius
- Emden: Ritzius Lucas Grimersheim (1568-1631), Daniel Bernard Eilshemius (1555-1622).