Stamboom

Een stamboom is in de genealogie een getekende presentatie van familiegegevens, b.v. in de vorm van een boom of met symbolen zoals gebruikt in de genetica.

Een stamboom is verder een diagram in de vorm van een boomstructuur waarin veranderingen in de tijd worden weergegeven. Men kan van alle processen die in de tijd veranderen een stamboom opstellen. Er zijn stamboHier tekst zonder opmaak invoegenmen mogelijk van instellingen, politieke partijen en dieren.

Bij dieren wordt met een 'stamboom' een overzicht van voorouders bedoeld, wat bij mensen een kwartierstaat heet. Wanneer bij een dier een stamboom met door een keurmeester gekeurde dieren wordt geleverd is er sprake van een "rashond", "raspaard" of "raskat".

Voorouderonderzoek

Bij voorouderonderzoek is een 'stamboom' een grafisch overzicht van voorouders, nakomelingen en hun partners in een boomvorm. De oudste voorouder (stamvader) wordt in de wortel of in de stam geplaatst. Dit is dan de probandus van de stamboom. Vaak wordt een echtpaar als probandus genomen. De kinderen van dit echtpaar vormen dan de hoofdtakken, de kleinkinderen de zijtakken en de vruchten. De laatst-overlevende met de familienaam noemt men 'stamhouder'.

Een afbeelding van een stamboom kan werkelijk een boom tonen, waarbij vaak ook een portret wordt geschilderd van elk familielid. Vaker wordt de schematische stamboom gebruikt, waarbij de oudste voorouder(s) juist bovenaan gezet worden, en waarbij elke stap omlaag een nieuwe generatie betekent. Met pijlen en lijnen wordt daarbij aangegeven, welke personen met elkaar gehuwd waren en welke kinderen bij welk ouderpaar horen.

Door de boomvorm komt er snel een ruimtegebrek in de kroon om alle generaties weer te geven. De stamboom wordt daarom weinig gebruikt door genealogen. Een stamboom met alleen de takken van de nakomelingen in mannelijke lijn noemt men een genealogie, wat ook de naam is voor stamboomonderzoek in het algemeen.

Zie genealogie (geschiedkunde) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Biologie

In de biologie wordt vaak een stamboom van het leven (fylogenetische stamboom) getoond om evolutie te illustreren. Een fylogenetische stamboom geeft grafisch weer hoe verschillende taxa (groepen organismen) verwant zijn. De verwantschap tussen de taxa lijken op een gezamenlijke voorouder van alle organismen op aarde te wijzen, waarvan het nageslacht in de loop van de tijd van elkaar is gaan verschillen. Omdat de genetische uitwisseling bij de primitieve voorouders van het leven veel vrijer verliep, is het waarschijnlijk echter correcter te spreken van een gezamenlijke voorouderpopulatie. De opsplitsingen in verschillende soorten organismen worden weergegeven door afsplitsingen van de hoofdtak. Hoe later de afsplitsing tussen twee (groepen) soorten is ontstaan, hoe meer verwant ze geacht worden te zijn.

Genetica

In de genetica worden schematische stambomen gebruikt om een of meer erfelijke aandoeningen die in een familie voorkomen overzichtelijk te maken. Deze stambomen lijken in principe op de genealogische stambomen, waarbij de klinisch geneticus een overzicht zal proberen te maken van alle verwanten van de patiënt en hun onderlinge relaties. De nadruk ligt op het aan- of afwezig zijn van bepaalde aandoeningen bij die verwanten. De stamboom zal bovendien meestal slechts een aantal generaties in de tijd teruggaan, omdat medische informatie van de generaties daarvoor meestal niet beschikbaar is.

Literatuur

Stamboom boek : verborgen verleden / Rob van Drie. - Zwolle : Waanders, 2010. - 192 p. ISBN 9789040077272. Uitg. i.s.m. Teleac en het Centraal Bureau voor Genealogie. Inleiding op stamboomonderzoek.

Externe links

• De Digitale Stamboom van de gemeentes Alkmaar, Delft, Eemland, Eindhoven, Kennemerland, Leiden en Rotterdam.
• Database Archief Burgerlijke Stand
• Genealogie in Vlaanderen vzw

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: