Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Smiley
Een smiley (ook wel lachebekje) is een eenvoudig tekeningetje van een lachend gezichtje, vandaar de naam (smile is het Engelse woord voor glimlachen). Het begrip smiley wordt ook uitgebreider gebruikt voor gelijkaardige gezichtjes die andere gemoedstoestanden uitbeelden. Een smiley, gevormd door enkele ASCII-tekens, heet een emoticon.
Typisch bestaat een smiley uit een gele cirkel als aangezicht, maar daarin twee stippen als ogen en een mond.
Smileys worden gebruikt om intonatie aan een geschreven boodschap te geven. Geschreven tekst kent immers lichaamstaal noch intonatie, wat een ernstige handicap is ten opzichte van gesprekken in In Real Life (IRL).
Geschiedenis
Een vroeg bekend voorbeeld waar men twee puntjes en een halve cirkel gebruikt om een lachend (en een fronsend) gezicht voor te stellen, vindt men in een advertentie in de krant New York Herald Tribune van 10 maart 1953, op pagina 20, kolommen 4–6. De advertentie promoot de film Lili, met Leslie Caron en toont het volgende:
- Today
- You’ll laugh ☺
- You’ll cry ☹
- You’ll kiss ♥ Lili
De film ging in heel de Verenigde Staten in vertoning, zodat de advertentie in nog meer kranten gestaan kan hebben.[1]
De smiley als een gele button (een opspeldbare badge) met twee oogjes en een halve cirkel als mond, werd gecreëerd door Harvey Ball in 1963, in opdracht voor een verzekeringsbedrijf State Mutual Life Assurance uit Worcester in Massachusetts. Ball kreeg 45 dollar voor zijn ontwerp,[2][3] en ondernam daarna nooit een poging om deze eenvoudige figuur te promoten of om rechten op het beeld te krijgen, zodat het in de Verenigde Staten in het publieke domein terechtkwam.[4]
In 1963 was er een Anerikaans televisieprogramma met de naam The Funny Company, dat een smiley als logo gebruikte. Het stond op de petten die de kinderen droegen, de eindgeneriek en de slotboodschap „Keep Smiling”.[5]
Ook David Stern, van het reclamebureau David Stern Inc. uit Seattle, beweert de smiley uitgevonden te hebben. Stern zou zijn versie in 1967 hebben gemaakt tijdens een campagne voor Washington Mutual, maar hij zegt er niet aan gedacht te hebben het beeld te registreren.[6]
Het smiley-pictogram werd immens populair in het begin van de jaren 70. De Fransman Franklin Loufrani van het bedrijf SmileyWorld uit Londen was de eerste die de smiley in Europa liet registreren. Hij begon het gezichtje in 1971 te gebruiken in een krantenreclame om goed nieuws te markeren. Daarna begon hij producten te creëren met dit logo als beeldmerk. In meer dan 100 landen werden het logo en de naam een handelsmerk van Loufrani, voor verschillende klassen goederen en diensten. De hoofdlicentiehouder SmileyWorld ontwikkelt producten voor industriepartners met een licentie, in sectoren zoals kleding, accessoires, textiel, voeding, speelgoed, giften, huishoudelijke voorwerpen, publicatie, parfums, en vele andere.
Ook de broers Murray en Bernard Spain uit Philadelphia droegen ertoe bij dat de smiley uitgroeide tot een rage.[7] In september 1970 begonnen zij het symbool te gebruiken om designvoorwerpen mee te verkopen. Door er de slogan „Have a Happy Day” (bedacht door Murray) aan toe te voegen, wisten zij deze herziene versie op hun naam te laten registreren. Zij produceerden buttons maar ook koffiebekers, T-shirts, bumperstickers en veel andere voorwerpen die versierd waren met een smiley in combinatie met hun slogan. Tegen 1972 waren er naar schatting 50 miljoen smiley-buttons verdeeld in de Verenigde Staten; vanaf toen begon de rage echter te luwen.
Het symbool sloeg in die periode, toen er heel wat misnoegen was over de Vietnam-oorlog, in de Verenigde Staten goed aan. Het ging in de vroege jaren 70 een onderdeel vormen van de hippie-kledingstijl en -requisieten.
Door het overvloedige gebruik van de smiley, begonnen ook varianten op te komen die eerder cynisch bedoeld waren.[8]
In het standaard lettertype op de IBM PC (1980) werden ook twee smiley’s opgenomen.
De smiley maakte eind jaren 80 een comeback als icoon in de underground danscultuur. In het Verenigd Koninkrijk was het een logo in de acid house-scène, van waar het ook in de Belgische new beat werd opgenomen. In het Verenigd Koninkrijk stond het figuurtje gegraveerd op de ecstasypilletjes die tijdens de Second Summer of Love in de danswereld opkwamen. Het figuurtje kreeg daarom wel een kwalijke reputatie, zodat een redacteur in het muziektijdschrift NME schreef: „Als uw kind een t-shirt draagt met een smiley, neem hem dan recht naar de dokter, want dan zit hij waarschijnlijk aan de drugs.”[9] Vooral onder de Europese media ontstond hieruit een hysterie, waardoor sommige warenhuizen uit angst voor imagoschade alle producten met een smiley uit de rekken verwijderden.
Vooral sinds de opkomst van het internet vanaf halverwege de jaren 90 wist het Engelse woord zich in het Nederlands te verankeren. De smiley is een fenomeen geworden in de internetcultuur, met vele afbeeldingen, animaties en andere voorstelling, evenals de alomtegenwoordige tekstvariant, het emoticon :) .
In 1997 begon Franklin Loufrani’s zoon, Nicolos Loufrani, met de ontwikkeling van honderden varianten van het Smiley-logo, met verschillende emoties en categorieën, zoals weer, beroep, landen, dieren, objecten…
In 1999 gaf de post in de Verenigde Staten een postzegel uit met de smiley als beeltenis.
De smiley werd verder bijvoorbeeld aangewend als het figuurtje van de software Microsoft Bob en voor de campagne „Rolling Back Prices” van Asda & Wal-Mart. In 2006 probeerde Wal-Mart de rechten voor de smiley in de VS te verkrijgen, maar raakte in een gerechtelijk conflict met Franklin Loufrani en SmileyWorld.[10]
Technisch
In het standaard lettertype van de IBM PC (codepage 437) uit 1980 werden twee smiley’s opgenomen als karakters nummer 1 en 2. De hele reeks compatibele opvolgers bevatten eveneens deze tekens. In moderne lettertypes voor grafische gebruikersinterfaces kunnen deze karakters ontbreken.
| De volgende Unicodekarakters zijn smileys: | ||
| ☹ | 0x2639 | Wit droevig gezicht |
| ☺ | 0x263a | Wit lachend gezicht |
| ☻ | 0x263b | Zwart lachend gezicht |
Smileys met computertoetsen
 Zie Emoticon voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Op 19 september 1982 typte Scott E. Fahlmann, computerwetenschapper aan de Carnegie Mellon University, de eerste :-). Dit is de geboorte van het emoticon. Hij gebruikte de emoticons voor het eerst op de interne bulletinboard van de universiteit. Nadat een studentengrap over een besmetting op de universiteit voor onrust had gezorgd, was er een debat ontstaan over de grenzen van de humor binnen de instelling. Fahlman stelde een symbooltje voor om aan te geven welke boodschappen niet helemaal serieus bedoeld zijn.[11]
De ASCII-voorstelling van smileys heeft door de jaren heen de nodige ontwikkelingen doorgemaakt en variaties gekend. Enkele voorbeelden van smileys die in de loop der jaren aangepast zijn, zijn:
:-) → :) (glimlachen) :-D → :D (hardop lachen) :-P → :P (smiley met tong) :-( → :( (verdrietige smiley) <:-) → <:) (jarige smiley of smiley met opgetrokken wenkbrauwen)
Wat opvalt is dat vaak de '-' (de „neus” van de smiley) kwam te vervallen.
Ook het Wingdings-lettertype, dat op veel Windowsmachines te vinden is, bevat een smiley.
Na verloop van tijd werden op de computer kleine grafische smileys, die in de lopende tekst passen, weer populairder, zoals op blogs, fora of chattoepassingen. Sommige computersoftware bood later de mogelijkheid om een tekstuele smiley automatisch om te zetten naar een kleine afbeelding met typische smiley. Om deze automatische omzetting te omzeilen, werd de omgekeerde smiley "(:" ingevoerd.
Smileys in diverse toepassingen
- Film
- De film Forrest Gump van Robert Zemeckis uit 1994 toonde op humoristische manier „de uitvinding” van de smiley. Het hoofdpersonage veegde zijn beslijkt gezicht af met een geel t-shirt dat hem werd toegestopt en antwoordde „Have a nice day”, wat de inspiratie was voor een zakenman die het moeilijk had. Met dit geïmproviseerde ontwerp kon hij verder. De scene komt overigens in het oorspronkelijke boek niet voor.
- Computerspel
- Het kleine computerspelletje Mijnenveger, waarvan sinds de jaren 90 bij veel grafische besturingssystemen een versie zit, gebruikt vaak een smiley om de status van het huidige spel weer te geven.
- Handtekening
- De Amerikaanse rechter Charles Hearn gebruikt een smiley in zijn persoonlijke handtekening. Dit valt niet altijd bij iedereen in goede aarde. Zo verscheen de handtekening met het lachebekje onder meer al onder het doodvonnis van een Amerikaans crimineel, en onder een brief aan collega’s waarin het overlijden van een rechter werd gemeld.[12]
- Snoep
- Smileys zijn ook verkrijgbaar als snoepgoed: een platte ronde schijf van drop of van een op winegums lijkende substantie met daarop twee ogen en een brede glimlach. Een tijdlang bestond een versie van M&M’s met smileys: Bonitos.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Ontstaan van de Smiley
- Smithsonian Magazine Who really invented the smiley
- The Guardian, 21 februari 2009, A Design fir Life
- º American Dialect Society Mailing List, onderwerp Smiley (maart 1953), 13 oktober 2001
- º Hippie Dictionary: A Cultural Encyclopedia of the 1960s and 1970s
- º Amerikaans-Frans gevecht om smiley, Herman Stil, 27 mei 2006, Het Parool
- º Who invented the smiley face? (uit The Straight Dope)
- º The Guardian, 21 februari 2009, A Design fir Life
- º Hunt, Judi. (15 november, 1988). Seattle Post-Intelligencer. artikel “Ad Man Sad-Faced Over Misuse of Symbol”.
- º Invention of the smiley face http://www.ideafinder.com/history/inventions/smileyface.htm
- º http://listverse.com/2012/08/07/10-iconic-60s-and-70s-wall-posters/
- º History of NME: High times and low lives at the world’s most famous music magazine
- º Wal-Mart seeks smiley face rights (BBC News, 8 mei 2006)
- º Emoticons vieren 25-jarig bestaan
- º Frivoliteit op executiebevel valt verkeerd, 28 juli 1993, Algemeen Dagblad
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Smilies op Wikimedia Commons.
