Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Schotse literatuur
De Schotse literatuur is literatuur die is geschreven door Schotse schrijvers, of in Schotland. Het kan daarmee in het Engels geschreven zijn, maar ook in het Scots of het Schots-Gaelisch, alsook in Brits, Latijn, Frans of gelijk welke taal waarin de tekst geschreven is binnen de grenzen van het huidige Schotland.
Vroege Schotse literatuur
De inwoners van Noord-Brittannië spraken Keltische talen. Veel van de vroegste Welshe literatuur was feitelijk samengesteld in of dichtbij het land dat we nu Schotland noemen. Het Brits (Brythonisch) - de voorloper van het Welsh - was toen immers niet beperkt tot Wales en Cornwall. Modern historisch onderzoek, vooral gebaseerd op plaatsnamen, wijst uit dat de Picten een Britse taal spraken, maar van hun literatuur is blijkbaar niets overgebleven. Wat ons wel is overgeleverd aan voorbeelden van vroege Schotse literatuur is het volgende:
- Brythonic (Oudwelsh):
- The Gododdin (toegeschreven aan Aneirin), ca. 6de eeuw
- The Battle of Gwen Ystrad (toegeschreven aan Taliesin), late 6e eeuw
- Gaelic:
- Elegy for St Columba door Dallan Forgaill, ca. 597
- In Praise of St Columba door Beccan mac Luigdech of Rum, ca. 677
- Latijn:
- Prayer for Protection (toegeschreven aan St Mugint), ca. midden 6e eeuw.
- Altus Prosator ("The High Creator", toegeschreven aan St. Columba), ca. 597
- Oudengels:
- The Dream of the Rood, ca. 700 (het enige overlevende fragment van Northumbrian Oudengels daterend uit vroeg middeleeuws Schotland)
Middeleeuwse Schotse literatuur
De taal die de Schotten oorspronkelijk spraken was het Gaelisch. Voor 1500 was gael het woord voor Schot. Tussen 1200 en ca. 1700 werd zowel in Schotland als Ierland door de Gaelische elite een gemeenschappelijke literaire vorm van Gaelisch gehanteerd. Daardoor is het aannemelijk dat er meer Ierse middeleeuwse literatuur in Schotland geschreven werd dan we vermoeden. Gaelische literatuur geschreven vóór de 14e eeuw in Schotland omvat onder meer The Lebor Bretnach uit het klooster van Abernethy.
De eerste bekende tekst, geschreven in de noordelijke Middelengelse variant uit de Lowlands (nu Vroegschots genoemd), verscheen niet eerder dan in de 14e eeuw. Volgens John Barbour en andere bronnen draaiden toen in Schotland veel verhalen rond de mythische held Fenian, de Fenian cyclus genoemd.
Romance-literatuur
In de 13e eeuw was Frans de facto de literaire taal. Zo was de Roman de Fergus - het vroegste voorbeeld uit Schotland van een literaire tekst geschreven in een niet-Keltische taal - dan ook in het Frans. Bovendien zouden volgens sommige onderzoekers [1] heel wat verhalen uit de Arthur-cyclus, geschreven in het Frans, oorspronkelijk in Schotland geschreven zijn.
Behalve het Frans stond Latijn ook nog steeds in aanzien als literaire taal. Beroemde voorbeelden daarvan zijn Inchcolm Antiphoner en Carmen de morte Sumerledi, een gedicht dat de overwinning van de Glasgowse burgers op Somailre mac Gilla Brigte [2] bejubelt. En uiteraard was ook het belangrijkste middeleeuwse werk uit Schotland, het Vita Columbae, eveneens in het Latijn geschreven.
Zie ook
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
| Literatuur |
|---|
|