Operatie Downfall

Operatie Downfall was het invasieplan voor Japan aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Dit invasieplan ging niet door, na de twee atoombommen op Japan. Aanvankelijk redeneerde de hogere Japanse stafchefs om de strijd voort te zetten, daar de Amerikanen niet méér atoombommen in hun bezit hadden, na deze twee atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. De strijd zou gigantisch bloedig zijn geweest voor de geallieerden, mochten ze toch de invasie ingezet hebben in Japan. Zeer waarschijnlijk hadden de Amerikanen toch de hulp van de Russen moeten vragen, om de Japanners uiteindelijk te verslaan. Vermoedelijk zou Japan nu verdeeld zijn geweest, zoals Korea nu. Na de Japanse capitulatie werd Japan bezet door de Westerse geallieerden.

Tactiek

De oorlog in de Stille Oceaan werd gekenmerkt door vele vlootslagen en het zogenaamde 'island hopping'. Deze tactiek bestond er in feite uit een eiland te isoleren van Japanse versterkingen en bevoorrading, om vervolgens met een gecombineerde aanval van de luchtmacht en de marine, de verdedigers van het betreffende eiland te bedwingen. De Marianen, Guadalcanal, de Filipijnen, Iwo Jima en Okinawa zijn voorbeelden van deze tactiek. Vooral de invasie van Okinawa was een beruchte onderneming. De Japanners vochten zich liever dood dan zich over te geven aan de Amerikanen. De verliezen aan Amerikaanse zijde waren ook enorm. Naarmate de Amerikanen dichter bij de Japanse archipel kwamen, werd het verzet heviger en de vastberadenheid van de verdedigers heviger. Dit was eigenlijk een bang voorteken voor de geallieerden.

Andere fronten

De afspraak tussen de geallieerden was om eerst Europa te bevrijden en Duitsland tot overgave te dwingen, om daarna de Japanners te bedwingen. Pas als Duitsland verslagen was kon Amerika rekenen op steun van, met name de Sovjettroepen. Gevolg was dat Amerikaanse militaire strategen, geen rekening hielden met steun van geallieerde eenheden, met uitzondering van een enkele fregat van de Nederlandse of Engelse Marine en Australische en Nieuw-Zeelandse vlooteenheden.

Na de slag bij Midway

Na de gewonnen slag om het atol Midway keerden de kansen in de Stille Oceaan. Het Island-hopping werd steeds succesvoller ten uitvoer gebracht en de topofficieren waren druk met het uitwerken van verschillende aanvalsroutes, die alleen tot doel hadden de vernietiging van Japan als agressor. De uiteindelijk gekozen route passeerde bewust een aantal kleine eilanden, omdat invasies gepaard gingen met zware verliezen. Het door president Roosevelt goedgekeurde plan bestond uit een tangbeweging waarvan de bezetting van de Okinawa-eilandengroep als laatste springplank moest fungeren van de uiteindelijke invasie van Japan. Zo werd o.a. Rabaul gewoon omsingeld door de Amerikanen, door er rondom vliegvelden aan te leggen, als een soort beleg, zodanig dat er geen Japanse bevoorrading meer aankwam. Deze werden onderschept door de Amerikanen, zowel in de lucht als over land. Aan de zeezijde werden de Japanse cargoschepen geweerd door de Navy en de luchtmacht. De Japanse legermacht van 110.000 manschappen zaten ingesloten en geïsoleerd, zodat de geallieerden besloten geen noemenswaardige verliezen, aan beide zijden, op te offeren, om het gebied te bevrijden. De Japanners moesten zich noodgedwongen in 1945 overgeven. Maar Japan is veel groter, dan de oppervlakte en omgeving van Rabaul. Daarom moest er een andere tactiek bedacht worden om Japan op de knieën te krijgen.

Geplande invasie

Hoewel de meeste invasies in de Stille Oceaan klein waren in vergelijking met invasies in Europa (zoals die in Sicilië en Normandië), zou de geplande invasie van Japan nog groter zijn. Het benodigde aantal troepen, schepen, tanks en vliegtuigen zou gigantisch worden. De planning was in 1943 begonnen. Gecalculeerde verliezen die Operatie Downfall met zich mee zou brengen varieerden van een kwart tot een derde van de ingezette vloot en de helft tot twee derde van de ingezette tanks en troepen. De vloot zou gedecimeerd worden door kamikazeaanvallen. En de invasietroepen zouden elke Japanse soldaat moeten doden die ze op hun weg tegenkwamen. De hoop was, dat niet heel Japan bezet zou hoeven te worden, maar dat het land zou capituleren na de eerste nederlagen op het eigen grondgebied. In de militaire staf heerste hier enorme onenigheid over. Begrijpelijk, tot nu toe waren de Japanse soldaten vastberadener geweest en was overgave geen optie. Vast stond dat de verliezen, eerder vergelijkbaar zouden zijn met de strijd aan het oostfront dan met welk ander front in de oorlog dan ook. Bovendien waren de eerste tekenen van de Koude Oorlog al zichtbaar aan het worden.

Koude Oorlog

Begin 1945 waren de invloedssferen in Europa al verdeeld tussen Oost en West. De Amerikanen vreesden dat nadat half Europa onder de invloedssfeer van de Sovjets gekomen was, in Azië hetzelfde zou gebeuren als de Sovjettroepen daar ingezet zouden worden. Na de capitulatie van Duitsland, konden de Sovjets hun troepen in het Westen vrij maken, om nog de laatste strijd met Japan aan te binden. Zo vielen de Sovjets de Japanse legers aan die nog in Mantsjoerije waren en de noordelijke eilanden van Japan. Dit was met voorbedachten rade van de Russen om hun grondgebied en communistische invloedssfeer verder uit te breidden. Mantsjoerije viel geheel aan China terwijl een noordelijk Japans eilandengebied in hun handen viel, namelijk de Koerilen. In het Westen werd Polen eenvoudigweg "opgeschoven" naar het Westen, door de grenzen te verleggen. Andere Oost-Europese landen, zoals Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Roemenië en Bulgarije werden communistische Sovjet-deelstaten. Het voormalige Joegoslavië had zichzelf bevrijd van de nazi's, dankzij Tito. Deze handhaafde in de Koude Oorlog als een niet-gebonden staat met de communisten. Tito ging in tegen de communistische eisen en bleef zijn zelfbestuur behouden, tegenover de andere Warschau Pact-landen. Albanië trok zich door ideologische redenen terug en zocht toenadering met China en isoleerde zich van Europa. Oostenrijk was na de oorlog bezet door de Amerikanen, Fransen, Britten en de Sovjet-Unie. De Russen hadden het land, tot oostelijk van Salzburg in handen. Alleen de hoofdstad Wenen was door de Vier Mogendheden bezet. Onder politieke druk werd Oostenrijk geheel bevrijd van de Russen die zich oostelijk, achter Burgenland, moesten terugtrekken met hun legermacht. Generaal George Patton was tot in Pilsen en Bohemen doorgetrokken en wilde naar Praag doorstoten, maar moest onder politieke druk, met zijn leger weer over de grenzen terugtrekken. Hij wilde zelfs de Duitsers herbewapenen om tégen de Russen te vechten. Als de Russen weg moesten uit Oostenrijk, dan moesten de Amerikanen weg uit het huidige Tsjechië. Zo werd er koehandel bedreven.

Jalta en Potsdam

Wat er toen in Jalta en Potsdam besproken en verdeeld is geweest, tussen Stalin, Roosevelt, (later met) Truman en Churchill, zal men toch het fijne er niet van weten. Feit is dat het IJzeren Gordijn neerdaalde over Europa, en de Koude Oorlog begon. Duitsland werd in tweeën gesplitst met West-Duitsland en de Duitse Democratische Republiek, kortom de DDR, die door de Sovjets werd bezet. Berlijn werd door de Vier mogendheden verdeeld en bezet tot november 1989. Met het vallen van de "muur" werd Duitsland weer herenigd. Gelukkig voor Japan is het nooit zover gekomen, van een gedeelde Sovjet bezetting. Niettegenstaande was het land bezet door de Amerikanen, maar ze patrouilleerden voortdurend met hun marineschepen in de noordelijke Japanse wateren, vlak voor de territoriale wateren van Siberisch Rusland. Met dit mom om een communistische bezettingsactie tegen te gaan, bleven de Amerikanen in Japan, niet zozeer als de "bezetter", maar als waakhond tegen het, door de Amerikanen beschouwde, communistische gevaar. Dat bleek later in de oorlogen in Korea en Vietnam.

Atoombom

Het uiteindelijke inzetten van het atoomwapen wordt door verschillende strategen en historici gezien als een keuze om Sovjetinvloed in Japan en andere landen in Azië, tot een absoluut minimum te beperken. Immers, als de Amerikanen de Japanners zelf bedwongen zouden hebben, konden ze Azië grotendeels tot hun eigen invloedssfeer rekenen. Andere droegen aan dat de te verwachten verliezen van Operatie Downfall, de directe aanleiding zou zijn om het atoomwapen in te zetten. Bovendien zou dit een sneller einde van de oorlog kunnen betekenen, dan een invasie en een langdurige grondoorlog (plannenmakers rekenden op z'n vroegst voor capitulatie, in het voorjaar van 1946, maar in diverse stukken stonden ook eind 1947 en later) zo was de verwachting. Weer anderen zagen de atoombommen als waarschuwing aan de Sovjet-Unie om niet heel Europa te bezetten. De opperste Japanse stafchefs meenden dat ná de tweede atoombom, (eerst op Hiroshima en daarna op Nagasaki), de Amerikanen niet méér atoombommen hadden, omdat dat voor hen ook in het beginstadium stond. Daarom wilde de opperste Japanse stafchefs, met man en macht en tot het uiterste, hun Japans eilandenrijk, tot ter dood verdedigen, tegen de geallieerde "agressors", want ze hadden in één klap, twee steden volledig plat gegooid, met zeer veel onschuldige burgerslachtoffers. In tegenstelling tot Hitler en zijn nazimedewerkers, zou keizer Hirohito niet vervolgd worden als oorlogsmisdadiger. Dit was een ultimatum voor de keizer. Hij zou zijn goddelijke titel moeten verzaken tegenover zijn onderdanen, die hem als een god aanzagen. De keizer stond altijd gematigd en zelfs afwijzend, in het begin van de Pacifische oorlog, om de strijd aan te gaan met het Westen. Maar door politieke druk, op economisch vlak vooral, door de olie-embargo van de Verenigde Staten, en, door de agressie van zijn generaals en admiraals, gaf hij toch, met tegenzin toe, om de oorlog in de Stille Oceaan te beginnen. Zijn opperbevelhebbers zouden het allemaal regelen, zelfs buiten medeweten van hun goddelijke keizer. De keizer werd, in tegenstelling met Hitler en Mussolini, niet vervolgd als oorlogsmisdadiger. Wel werden zijn officieren berecht en velen tot de doodstraf veroordeeld, net als de vele nazi's van het Derde Rijk. Hirohito besloot zelf met het stopzetten van de oorlogshandelingen en de geallieerden Japan maar te laten bezetten. Dat was eerst fel tegen de zin van zijn stafchefs, maar zagen toch het nut niet in, van een totale hopeloze strijd en nog eens vele slachtoffers. Hijzelf verloor wel zijn goddelijke titel, maar niet zijn keizerlijke ambt. Zo confereerde hij met generaal Douglas Mc Arthur, die het opperbevel had over de legerstrijdkrachten in de Stille Oceaan en nu de bezettingsmacht leidde in Japan. Voordien zou dit nooit denkbeeldig zijn geweest dat een 'gewone' westerling met de Japanse "goddelijke" keizer sprak in zijn eigen paleis.

Waarschijnlijk is de waarheid een samenspel van factoren geweest. Maar zeker is dat de Koude Oorlog koud bleef, en dat de eerste jaren zeker af te leiden was aan het feit, dat de Amerikanen een machtsvacuüm hadden gecreëerd door als enige een atoombom te bezitten. Hierop ontstond de nucleaire wapenwedloop die de wereld tot het einde van de twintigste eeuw in zijn greep zou houden.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)