Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Nadere Reformatie
De Nadere Reformatie is een stroming in de Nederlandse Gereformeerde Kerk van de 17e en 18e eeuw. Deze stroming kan als een voorloper van de bevindelijk gereformeerden worden gezien.
Ontwikkeling
Jacobus Koelman gebruikte als eerste de term Nadere Reformatie in aansluiting bij de Schotse Second Reformation.
De Nadere Reformatie legde sterk de nadruk op de doorwerking van de Bijbelse boodschap op alle facetten van het dagelijks leven. De Reformatie van Maarten Luther en Johannes Calvijn was een breuk met de Rooms-Katholieke Kerk en de rooms-katholieke theologie. De Reformatoren hadden hun handen vol om de rechtzinnige christelijke leer volgens de Bijbel uit te leggen. Een voorbeeld hiervan is de Institutie van Calvijn. Dit belangrijke boek uit de tijd van de reformatie leidde tot diverse gereformeerde belijdenisgeschriften door heel Europa.
Nadat de zuivere leer ingang had gevonden in een aantal Europese landen en ook in sterke mate in Nederland, werd de Gereformeerde Kerk de bevoorrechte kerk in Nederland. Een bevoorrechte maatschappelijke positie kon men alleen verkrijgen door lidmaatschap van de gereformeerde kerk. Dit leidde ertoe dat er veel uiterlijke rechtzinnigheid was. De Nadere Reformatie richtte zich daarom naast de leer ook op het leven, de concrete levenswandel. De Nadere Reformatie beoogde een doorwerking van de Bijbelse beginselen in gezin, samenleving, kerk, politiek en staat. De predikers en de theologen van de Nadere Reformatie riepen op tot boete en berouw.
Als stichter van de Nadere Reformatie wordt wel gewezen naar de Middelburgse predikant Willem Teellinck, die in 1608 zijn reformatiegeschrift Philopatris opdroeg aan de Staten-Generaal. Bekende vertegenwoordigers van de Nadere Reformatie waren de Utrechtse hoogleraar Gisbertus Voetius, de Rotterdamse predikant Wilhelmus à Brakel en de Utrechtse predikant en dichter Jodocus van Lodenstein.
Volgens kerkhistoricus Willem van 't Spijker moet men binnen de Nadere Reformatie een duidelijk onderscheid aanbrengt tussen een eerste en een tweede periode. Het is volgens hem te ongenuanceerd om te spreken van Dé Nadere Reformatie, want het is volgens hem een gecompliceerde beweging, die tenslotte verloopt, verglijdt, verwordt.[1]
Prediking van de Nadere Reformatie
Een belangrijk middel in de Nadere Reformatie was de prediking. Juist door de prediking heeft de Nadere Reformatie zoveel invloed gehad. Kenmerkend voor veel preken uit deze tijd is de zogenaamde klassificatiemethode. Men deelde de hoorders van de preek in in allerlei klassen of categorieën, staten en standen. De grootste scheiding die men onder de hoorders zag was die van de wedergeboren en niet-wedergeboren hoorders.
Tot de niet-wedergeborenen behoorden:
- de mond-, praat-, naam-, en pronkchristenen
- de onverschilligen, onkundigen, onbekommerden, onwilligen, en uitstellers
- de mensen zonder kennis, mensen met enige maar niet zaligmakende kennis van God, mensen met voorgewende kennis
- de versteenden, de kouden, lauwen, slapers en liefdelozen
Tot de wedergeborenen behoorden:
- de bekommerden, de twijfelmoedigen, de toevluchtnemers,
- de vinders, zij die in Christus geloven, geoefenden, verenigden (met Christus de Bruidegom)
- de bevestigden en verzekerden (de in uitwendig en inwendig verzekerden)
Dominee Teus Brienen stelt in zijn proefschrift dat er in de zogenaamde klassificatiemethode sprake is van een eigenaardig dualisme, namelijk van de scholastiek en de mystiek.[2] Professor Willem van 't Spijker stelt echter dat het liefhebben van God met het verstand (de scholastiek) heel goed gepaard kan gaan met een liefhebben van God met het gehele hart en gevoel (de mystiek).[3]
Internationaal
Ook in Engeland en Duitsland zijn in de 17e en 18e eeuw vergelijkbare vroomheidsbewegingen aan te wijzen. In Engeland worden ze puriteinen en in Duitsland piëtisten genoemd.[4] Volgens kerkhistoricus Willem van 't Spijker wordt het piëtisme gekenmerkt door de specifiek lutherse achtergrond. Het puritanisme is specifiek Engels, omdat het te maken had met een semigereformeerd anglicanisme. Juist in dit licht wordt duidelijk dat de Nederlandse beweging van de Nadere Reformatie duidelijk de sporen draagt van de Nederlandse kerkgeschiedenis. Met het oog op deze Nederlandse situatie, stelt Van ’t Spijker, dat de Nadere Reformatie in feite niets anders was dan een poging tot een volledige invoering van de Reformatie in Nederland.[1] Van een aantal mannen uit de Nadere Reformatie is bekend dat ze beïnvloed zijn door het puritanisme. Denk aan Godfried Udemans en Willem Teellinck.
Receptie van de Nadere Reformatie
Toen de Nederlands Hervormde Kerk tijdens de 19de eeuw door de Verlichting overmand werd, bleven de geschriften van de oudvaders door middel van de zogenaamde conventikels, (bijeenkomsten waarin in de Tale Kanaäns gesproken werd over de beleving van het geloof) in de belangstelling. In de loop van de 19de eeuw voltrok zich de Afscheiding van 1834. Hierbij sloten zich gelovigen aan die betrokken waren bij de conventikels of gezelschappen.
Lijst van voornaamste vertegenwoordigers op volgorde van geboortejaar
- Jean Taffin (1529-1602) (voorloper)
- Guilelmus Amesius (1576-1633)
- Willem Teellinck (1579-1629)
- Godefridus Cornelisz Udemans (1582-1649)
- Johan de Brune (1588-1658)
- Gisbertus Voetius (1589-1676)
- Theodorus à Brakel (1608-1669)
- Petrus Wittewrongel (1609-1662)
- Johannes Hoornbeeck (1617-1666)
- Jodocus van Lodenstein (1620-1677)
- Franciscus Ridderus (1620-1683)
- Willem Sluiter (1627-1673)
- Guiljelmus Saldenus (1627-1694)
- Simon Simonides (1629-1675)
- Simon Oomius (1630-1706)
- Jacobus Koelman (1631-1695)
- Hermanus Witsius (1636-1708)
- Wilhelmus à Brakel (1635-1711)
- David Knibbe (1639-1701)
- Abraham Hellenbroek (1658-1731)
- Jacobus Fruytier (1659-1731)
- Bernardus Smytegelt (1665-1739)
- Thomas Boston (1676-1732)
- Johan Verschuir (1680-1737)
- Friedrich Adolph Lampe (1683-1729)
- Aegidius Francken (1699-1743)
- Wilhelmus Schortinghuis (1700-1750)
- Theodorus van der Groe (1705-1784)
- Alexander Comrie (1706-1774)
Externe links
- Website Stichting Studie der Nadere Reformatie
- Dossier Nadere Reformatie 1608-2008 op website Reformatorisch Dagblad
- De Redelijke Godsdienst door Wilhelmus a Brakel
- Institutie (onderwijzing in de christelijke leer) Johannes Calvijn
Bronnen, noten en/of referenties
|
