La Royale Malmédienne

Quirinus van Malmedy devotieprentje eind 19e eeuw van het Quirinusoctaaf in Roth bij Aken

La Royale Malmédienne is een mannenkoor met zangers van alle leeftijden en afkomsten. Het koor werd opgericht in 1866 in Malmedy. Koormuziek is het voornaamste deel van het repertoire, maar folklore van Malmedy, Waalse folklore, operamuziek en tevens het klassieke Franse en Italiaanse repertoire spelen ook een belangrijke rol. Kenmerkend voor de Royale Malmédienne is de strijd voor het behoud van de Waalse taal. Dit heeft te maken met de bezetting door Pruisen (1879-1920 ongeveer) en de daarmee in verband staande Kulturkampf.

De huidige dirigente is Flavia Costi. Voorzitter is Fabien Marichal. Het oudste ere-lid is honderd jaar, en zong zeventig jaar lang in het koor.

Opeenvolgende dirigenten

De opeenvolgende dirigenten van de Royale Malmédienne waren:

• 1866: Jean Baptiste Jacob. Hij is de man die het koor daadwerkelijk opzet, samen met een paar vrienden. Ze zijn het niet meer eens met het bestuur van het koor waar ze tot zover lid van waren: l’Union, later l’Union Wallonne. Ze vinden dat dit niet voldoende openstaat voor arbeiders en minder bevoorrechte lagen van de bevolking.
• 1874: Olivier Lebierre. Zijn naam komt voor het eerst voor in de archieven (de jaarlijkse en maandelijkse door secretarissen bijgehouden verslagen van het gezelschap) in 1877. In dat jaar doet het koor ook voor het eerst mee aan de Koorwedstrijd van Luik.
• 1879: Alphonse Graff. Onder deze dirigent behaalt la Malmédienne een 2de prijs in de 3de divisie op de Koorwedstrijd van Eupen, wat het begin van een zekere bekendheid inluidt.
• 1882: Oliveir Lebierre komt terug als dirigent.
• 1893: Pierre Baiwir wordt de opvolger van Olivier Lebierre als deze met pensioen gaat.
• 1897: Hubert Lelotte neemt het dirigeerstokje voor een tijdje over. In deze periode verhuist het koor terug naar het vorige repetitielokaal, de salle Kinon, ondertussen tot Hôtel du Globe omgedoopt.
• 1900: Pierre Baiwir neemt de directie van het koor opnieuw over. Maar na een minder geslaagd concert in Verviers neemt hij in 1905 ontslag.
• 1905: Alexandre Delwaide. Binnen een maand na het vertrek van Pierre Baiwir, neemt Alexandre Delwaide de verantwoordelijkheid op zich om de nieuwe dirigent van de Malmédienne te worden. Hij zal drie generaties achter elkaar dirigent blijven. In de archieven wordt hij beschreven als een man met buitengewoon charisma. Samen met drie repetitors zorgt hij ervoor dat het koor deelneemt aan de Internationale Koorwedstrijd in Parijs, en bekroond wordt een 1ste prijs in 1ste divisie en een 3de prijs partituur lezen. Alexandre Delwaide zelf wint de 1ste prijs koordirectie. Deze keer defileert de Malmédienne zelfs op de Tuilerieën, in aanwezigheid van de Franse president. "Wie zijn die zangers uit Pruisen die zo prachtig Frans zingen, zonder dat door Bismarck zo geliefde gutturale Kasernendeutschaccent?" vragen jury en publiek zich af. Malmedy is er een nu buiten de grenzen erkend koorgezelschap aan rijker geworden, wat bij de plaatselijke verenigingen voor heel wat wedijver zorgt. Tussen 1914 en 1918 moeten veel zangers in het leger. Pas als ze terug zijn van de oorlog en de hele Malmédienne bij elkaar getrommeld is, kan Alexis Delwaide zijn dirigeerstokje weer oppakken. Hij hoeft er nu de grens niet meer voor over. Jammer genoeg wordt het ondertussen Koninklijke Vereniging geworden koor in 1940 door de Duitse bezetter opnieuw streng verboden om door te gaan met welke aangelegenheid of bijeenkomst dan ook. Veel soldaten sneuvelen tijdens de bombardementen van 1944, ook onder de leden. Maar in 1945, direct na de bevrijding, heeft met 25 zangers, en nog altijd onder leiding van Alexis Dewaide, al snel de eerste repetitie weer plaats in het Hôtel de Spa. Delwaide wordt vanwege gezondheidsproblemen bijgestaan door zijn leerling en vriend Max Herbertz. Deze laatste dirigeert tot 1946 al een paar concerten. In 1947 legt de man aan wie de Malmédienne haar eerste grote successen te danken heeft het dirigeerstokje neer.
• 1947: Emile Ransonnet, directeur van de Echo des Travailleurs uit Verviers, wordt dirigent.
• 1948: Jacques Dôme. De zieke Emile Rensonnet dient op zijn beurt zijn ontslag in. Nogmaals wendt het comité zich tot Alexis Delwaide met het verzoek een nieuwe dirigent van formaat aan te wijzen. Koorlid Joseph Pousseur stelt voor zijn aan een briljante muzikale toekomst beloofde zoon Henri zolang in te schakelen. Deze neemt de directie op zich tot er een nieuwe dirigent aangesteld is. Henri Pousseur verzorgt een voortreffelijke prestatie van het koor voor de nog aarzelende Jacques Dôme. De opzet lukt: Jacques Dôme wordt de volgende dirigent van de Malmédienne, en maakt er één van de beste koren van België van. Onder zijn leiding groeit het gezelschap tot 100 zangers, en neemt het deel aan steeds belangrijkere concerten met steeds beroemdere solisten. Als zijn 20ste jaar als dirigent gevierd wordt, geeft de Stad Malmedy Jacques Dôme de titel Citoyen d'honneur. In 1986 dirigeert hij zijn laatste concert.
• 1985: Stéphane Juncker, zangleraar aan de muziekacademie van Malmedy, gaat Jacques Dôme geleidelijk aan vervangen na zo’n 38 jaar koorleiding bij de Malmédienne. In 1993, schrijft de nieuwe dirigent het koor in op de Internationale Koorwedstrijd van Lindenholzhausen, waar het met 90% van de punten zegeviert. Na 21 jaar trouwe diensten besluit ook Stéphane Junker in 2006 om afscheid te nemen van het koor. Ook hij blijft in de annalen als een groot dirigent.
• 2006: Antoni Sykopoulos. Het comité verkiest dit jaar de Vervierse Antoni Sykopoulos tot dirigent. Deze komt met een nieuwe, eigen stijl. Hij drijft het ritme van repetities en concerten aanmerkelijk op, en zorgt voor veel buitenlandse reizen.
• 2017: Joëlle Augustin. Het koor krijgt voor het eerst een vrouwelijke dirigente.
• 2018: Flavia Costi wordt de tweede vrouwelijke dirigente van la Malmédienne. Ze behaalde een diploma zang van het Centre de Formation Professionelle Musique (CFMP) in Parijs, maar is ook geboeid door popmuziek, black music, blues en jazz. Ze heeft twintig jaar ervaring als tekst- en liedschrijfster, en staat zelf ook regelmatig op de planken. Ze dirigeert tevens een koor in het Waalse Warsage.

Mijlpalen in de geschiedenis van la Malmédienne.

• 1866: Het koor wordt opgericht op 4 november met Ernest Villers als voorzitter, en Jean Baptiste Jacob als eerste dirigent.
• 1879: Eerste succes in Eupen.
• 1893: Eerste ereprijs met kroon in Thuin
• 1912: La Malmédienne is onder de winnaars van het Concours International in Parijs.  
• 1922: Succes van la Malmédienne in Seraing.
• 1926: Het koor viert de 60ste verjaardag
• 1932: Distinctions à Dison et à Spa
• 1938: Een concert van de Malmédienne wordt uitgezonden door het NIR 
• 1958: Jaar van de Wereldtentoonstelling 'Expo 58' in Brussel. La Malmédienne treedt op in Châtelet, Luik, Verviers en Eupen.
• 1966: 100ste verjaardag van la Malmédienne 
• 1971: La Malmédienne zingt in het Paleis voor Schone Kunsten. Het koor telt 80 zangers.
• 1977: Het koor reist naar Neufchâtel.
• 1981: De 115de verjaardag van de Malmédienne, wordt gevierd met een concert met solisten Jules Bastin en
• 1982: Het koor zingt in Venetië.
• 1990: De Malmédienne treedt op voor de Zeemacht in Zeebrugge.
• 1991: 125ste verjaardag 
• 1994: Toezegging van subsidie door de Tournées Art et Vie.
• 1993: Deelname aan het Internationaal Koorfestival in Lindenholzhausen (D). 2de prijs
• 1995: Tweede Reis naar Venetië, met een optreden in het Theater van Treviso 
• 1998: Nieuwe toezegging van subsidie door Art et Vie, en een tweede deelname aan het Internationaal Koorfestival in Lindenholzhausen (D). Opname van een dubbele CD.
• 2000: Het koor reist naar Thonon-les-Bains (F).
• 2001: Deelname aan het 1ste Internationaal Folklorefestival.
• 2003: Reis naar Beaune (F). La Malmédienne is er als culturele afvaardiging van de Stad Malmédy.
• 2007: Deelname aan het eerste internationale festival Chœurs d’ Hommes  in de omgeving van Nantua (F).
• 2016: Er komt een boek uit over de Malmédienne, ter gelegenheid van de 150ste verjaardag.

Repertoire 

Het repertoire bevat ongeveer tweehonderd uiteenlopende titels grotendeels uit de Waalse folklore, de Rôles en Rôleurs.  

Rôles zijn satirische, op rijm geschreven stukken in het Waals die, afwisselend met zang, op de maandag na Karnaval door de rôleurs voorgedragen worden. De eerste rôles werden geschreven in de 15de eeuw. De meeste Karnavalsliedjes zijn geschreven voor rôles. 

Repetitielokalen

Tot de repetitielokalen van La Malmédienne behoorden:

• 1897: Het Local Kinon (ondertussen Hôtel du Globe).
• Jaren 1970: De bijzaal van café-restaurant chez Laroche.
• Jaren 1980 tot 2003-2004: De Salle du Globe, vroeger een bioscoop, hotel en restaurant. Voor die tijd heette dat Local Kinon (waar klandestien de 75ste verjaardag gevierd werd).
• 2018: La Fraternité, de voormalige Cinéma des Familles (jaren 50-60), die eigendom was van de Stad Malmédy.

Opnames

• Clabot! CD van de rôleurs van de Royale Malmédienne Privé opname Roland Kransfeld, 2016.
• Dubbele CD Algemeen repertoire. Privé opname studio la Chapelle, Waimes 1999.

Externe link

• (fr) La Royale Malmédienne

Literatuur

• REMACLE, Justine, La mémoire de la seconde guerre mondiale à Malmedy, de 1945 à nos jours, ULg (Chr. Brüll) 2016-2017.(proefschrift)
• Boek ter gelegenheid van de 150ste verjaardag.
• 100 jaar geschiedenis op de klanken van de fanfare