Kindermishandeling

Kindermishandeling is minderjarige personen onthouden van noodzakelijke behoeften en/of het toebrengen van elke bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard die mogelijk lichamelijke of psychische schade veroorzaakt bij het kind.

In Nederland geeft de Wet op de Jeugdzorg (art.1 sub m) de volgende definitie van Kindermishandeling:

Kindermishandeling is elke vorm van voor minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard die de ouders of andere personen ten opzichte waarvan de minderjarige in een afhankelijkheidsrelatie of van onvrijheid staat, actief of passief, opdringen waardoor ernstige schade wordt of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek letsel of psychische stoornissen. Hieronder vallen ook verwaarlozing en onthouden van essentiële hulp, medische zorg en onderwijs.

Categorieën

Kindermishandeling wordt vaak in vijf categorieën onderverdeeld:

Psychische verwaarlozing

Men spreekt van psychische of emotionele verwaarlozing wanneer een kind niet de nodige aandacht krijgt om zich op een gezonde manier mentaal en sociaal te ontwikkelen. Het gaat om het negeren van het bestaan van het kind, het onvoldoende interesse tonen in het kind en zijn leefwereld of het aan zijn lot overlaten. Bij jonge kinderen kan het gevolg zijn dat ze niet leren hoe ze zich emotioneel aan een ander moeten hechten. Men spreekt ook wel eens van "cognitieve verwaarlozing", waarbij de ouder het kind de mogelijkheid op onderwijs (gedeeltelijk) ontneemt.

Psychische mishandeling

Onder psychische mishandeling valt de herhaaldelijk verbale agressie, het kleineren of het zich minderwaardig laten voelen van het kind. Een bijzondere vorm van psychische mishandeling is de "cognitieve mishandeling" waarbij er aan het kind te hoge eisen gesteld worden en het kind bijvoorbeeld verplicht wordt meer dan in gezonde hoeveelheid te studeren om beter te presteren. Ook het schaden van de relaties en de loyaliteit aan de ouders valt volgens alle handboeken kindermishandeling onder het begrip psychische kindermishandeling. Deze vorm van mishandeling en met name een bijzondere vorm daarvan (loyaliteitsmisbruik) kan leiden tot het ontwikkelen van het ouderverstotingssyndroom.

Lichamelijke verwaarlozing

Wanneer een ouder of verantwoordelijke onvoldoende verzorging biedt, spreekt men van lichamelijke verwaarlozing. Verzorging betreft het voorzien van voldoende en gezond voedsel, het verschaffen van gepaste schone kledij, het zorgen voor de nodige hygiëne van kind en omgeving en toegang verlenen tot medische verzorging indien nodig.

Lichamelijke mishandeling

Men spreekt van lichamelijke mishandeling wanneer er fysiek geweld wordt gebruikt tegen een kind. Het kan hier slaan, schoppen of knijpen betreffen, maar ook verbranden, moedwillig laten vallen van een kind, het vastbinden of opsluiten zijn vormen van lichamelijke mishandeling. Zelfs roken in de nabijheid van kinderen wordt tegenwoordig meer en meer beschouwd als mishandeling, aangezien passief roken vooral voor kinderen erg schadelijk geacht wordt. De grens tussen lijfstraffen en mishandeling is vaak onderwerp van discussie. Een 'corrigerende tik' wordt meestal niet als mishandeling beschouwd, al is in zowel België als Nederland voorgesteld elke fysieke agressie tegen kinderen te verbieden.

Seksueel misbruik

Onder seksueel misbruik verstaan we elke handeling van seksuele aard tussen een minderjarige en een gezagdragende persoon of een minimum 5 jaar oudere persoon of tegen de wil van de minderjarige indien het geen van voorgaande betreft. Het kan gaan om zowel passieve als actieve handelingen door of met minderjarigen. Seksueel getinte aanrakingen, aanranding, verkrachting en kinderprostitutie vallen onder seksueel misbruik, maar ook bijvoorbeeld kinderpornografie.

Daders

Moeders en vaders

In het algemeen blijkt uit onderzoeken dat meer moeders kinderen mishandelen dan vaders. Dit zou ten dele kunnen worden verklaard door het feit dat moeders gemiddeld langere tijd in de nabijheid van hun kinderen doorbrengen. Een andere mogelijke verklaring is dat de misdragingen van moeders minder makkelijk kunnen worden gecorrigeerd vanwege de afwezigheid van derden. (zie ook kopje een-oudergezinnen)

Stiefouders

Stiefouders leveren in het algemeen een aanzienlijk hoger risico op voor kinderen. Aan dit verschijnsel is de naam Cinderella-effect gegeven.

Een-oudergezinnen

Van de gemelde kinderen leeft 37,5 % in een-ouder-gezinnen die zelf maar 14,9 % van de gezinnen in Nederland uitmaken . Verreweg de meeste een-oudergezinnen zijn moeder-gezinnen.

Kindermishandeling door familieleden in ruimere zin

Ook andere familie-leden als de ouders of stiefouders kunnen dader zijn, broers en zussen, grootouders, ooms, tantes, neven, nichten.

Kindermishandeling door derden

Kinderen worden ook mishandeld door daders die niet tot het gezin of familie behoren. Het gaat hierbij meestal om kinderen die (sterk) afhankelijk van de dader zijn.

Overheid en hulpverleners

Nederland

Er is vaak veel kritiek op het optreden van overheid en hulpverleners inzake kindermishandeling.

De zogeheten Bolderkar-affaire is in dat verband een berucht voorbeeld. Hulpverleners meenden met behulp van poppen te hebben vastgesteld dat een tiental kinderen van een Vlaardings kinderdagverblijf werd misbruikt. Naderhand bleek dat ze zich hadden vergist. De aangerichte schade was niet meer te herstellen.

Vaak worden door het mishandelde kind, door degene die mishandelt of door de omgeving signalen afgegeven die door verantwoordelijke instanties niet opgemerkt worden. Mede door een gebrekkige samenwerking en afstemming zijn verantwoordelijke instanties vaak niet op de hoogte van elkaars zorgen omtrent het welzijn van kind, waardoor de ernst van de situatie onvoldoende in beeld komt en waardoor er niet of niet tijdig ingegrepen wordt. Ook vooroordelen kunnen een rol spelen bij het slecht signaleren van kindermishandeling. Zo worden, in strijd met de feiten (zie hierboven) vaders in de regel teveel gezien als mishandelaars van vrouwen en kinderen. Ook worden veel meldingen niet opgenomen omdat het een veronderstelde uiting van partnerconflicten zou betreffen (bijvoorbeeld: Tolbert-case). Het ontbreekt de professional vaak aan kennis over wat te doen bij een vermoeden van kindermishandeling. Het vroegtijdig signaleren van kindermishandeling krijgt wel meer aandacht. De medewerkers van het Expertisecentrum Kindermishandeling en de Reflectie- en Actiegroep Aanpak Kindermishandeling (RAAK) vinden dat ze daar een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

Mishandeling kan soms pas worden aangepakt als het is aangetoond. De aanpak is verder afhankelijk van de prioriteit zoals die door medewerkers van het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) en Raad voor de Kinderbescherming wordt gehanteerd. Het krijgen van een kind wordt als een natuurlijk recht beschouwd. Een certificaat van bekwaamheid is voor het aanvaarden van het ouderschap niet nodig. Vaak wordt een kind geboren in een omgeving waarvan men met redelijke zekerheid kan aannemen dat die voor het kind bedreigend is, bijvoorbeeld bij een aan drugs verslaafde moeder zonder toekomstperspectief.

Vlaanderen

Het Vlaams ministerie van Welzijn richtte eind 20e eeuw Vertrouwenscentra kindermishandeling op, na een proefperiode met "vertrouwensartsen". In principe kunnen zowel daders, als de (omgeving van de) slachtoffers daar onder beroepsgeheim terecht. Artsen, maatschappelijk werkers en psychologen kunnen hen opvangen. Ook probeert men onderscheid te maken tussen echt misbruik en (ten onrechte) betichten van misbruik. Mogelijk kan de begeleiding leiden tot een normalisatie van de toestand, als dat niet het geval is kan alsnog doorverwezen worden naar het parket voor een juridische aanpak.

Zie ook

• Het belang van het kind
• Huisverbod
• Incest
• Jeugdbeschermingsrecht
• Kinderarbeid
• Munchhausen by proxy
• Pedofilie
• Pesten
• Kinderarbeid
• Kinderbeul
• Kindergeneeskunde, pediatrie.
• Kinderleed
• Kinderliefde (ouders).
• Kinderlokker of kinderlokster.
• Kindermoord
• Kinderopvang
• Kinderpolitie
• Kinderpsychiatrie
• Kinderpsychologie

Voetnoten

Externe links

• Congres Kindermishandeling 11 februari 2009 (Nederland)

verslag congres over kindermishandeling, 11 februari 2009

• Bureau Jeugdzorg (Nederland)

bureau jeugdzorg

• op www.nji.nl over de gevolgen van kindermishandeling voor de latere volwassene

korte beschrijving van de gevolgen van (kinder) mishandeling, met een lijst van literatuur-verwijzingen

• Childfocus (België) in het nederlands

De Stichting voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen

• knokkers.nl

knokkers.nl vereniging van volwassenen met een achtergrond van kindermishandeling, organiseert bijeenkomsten van volwassen, die als kind te lijden hadden van mishandeling