Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Herpesvirussen
Herpesvirussen oftewel Herpesviridae is een groep virussen die bij mens en dier ziekten veroorzaakt, waarvan bij de mens waterpokken en gordelroos (herpes zoster, varicella zostervirus), de koortslip, herpesstomatitis, herpesfijt van de vinger en herpes genitalis (herpes simplexvirus) de bekendste zijn. Andere zijn het cytomegalovirus en het Epstein-Barrvirus, dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt.
Etymologie
Herpes komt van herpein (΄ερπειν) in het Grieks, wat kruipen betekent. Over hoe deze naam moet worden geïnterpreteerd in het licht van de symptomen wordt verschillend gedacht: sommigen wijzen op de neiging van deze virussen latent aanwezig te blijven in het lichaam na een infectie; andere op de neiging van een koortslip om over het gezicht te 'kruipen'. Het Herpes zostervirus veroorzaakt bij een eerste infectie in een mensenleven waterpokken; het virus blijft latent aanwezig in een of meer dermatomen (neuro-anatomisch van elkaar afgescheiden delen van het lichaam) en kan op latere leeftijd opspelen, waarbij het zich tot dat dermatoom beperkt en een unilateraal, gordelvormig aspect heeft.
| Classificatie Humane Herpesvirussen (HHV) | ||
| Type | Synoniem | Pathofysiologie |
|---|---|---|
| HHV-1 | Herpes simplexvirus-1 (HSV-1) | Oraal en/of genitaal herpes (voornamelijk orofaciaal) |
| HHV-2 | Herpes simplexvirus-2 (HSV-2) | Oraal en/of genitaal (voornamelijk genitaal) |
| HHV-3 | Varicella zostervirus (VZV) | Waterpokken en gordelroos |
| HHV-4 | Epstein-Barrvirus (EBV), lymfocryptovirus | Mononucleosis infectiosa, Burkitt's lymfoom, lymfoom van het zenuwstelsel bij AIDS, post-transplantatie lymfoproliferatief syndroom, nasofaryngeaal carcinoom |
| HHV-5 | Cytomegalovirus (CMV) | Mononucleosis infectiosa, retinitis, etc. |
| HHV-6, -7 | Roseolovirus | Zesde ziekte (roseola infantum or exanthema subitum) |
| HHV-8 | Kaposi's sarcoma-geassocieerd herpesvirus (KSHV), vertegenwoordiger van rhadinovirus |
Kaposisarcoom, ziekte van Castleman |
B virus (Cercopithecine herpesvirus-1, herpesvirus simiae) is een simplexvirus endemisch bij apen. Humane zoönotische infectie verloopt vaak dodelijk.
Soorten
In totaal zijn er inmiddels ca. 100 herpesvirussen bekend; van acht daarvan is bekend dat ze bij de mens voorkomen. Ze worden in drie groepen ingedeeld op grond van hun structuur: alpha-, beta- en gammaherpesvirinae.
Structuur
Herpesvirussen zijn grote virussen met genomen van maximaal 235 kbp en met naast het genoom tot 35 verschillende eiwitten in het virusdeeltje (virion). Het virion is 180-200 nm groot, heeft een envelop en daarmee geassocieerd glycoproteïnen; tussen capside en envelop bevindt zich het tegument, een laag van eiwitten. De capside is een eicosaëder van 95-105 nm, bestaande uit 162 hexagonale capsomeren. De viruskern met het genoom (ca. 75 nm) is toroïdaal van vorm en bestaat uit DNA dat om eiwitmoleculen is gewonden. Het genoom is lineair en 105-235 kbp lang.
Soorten bij de mens met hun ziekten
- HHV-1 = HSV-1 (herpes simplexvirus 1): veroorzaakt de koortslip. (alpha) en minder vaak genitale herpes.
- HHV-2 = HSV-2 (herpes simplexvirus 2): veroorzaakt genitale herpes en minder vaak koortslip. (alpha)
- HHV-3 = VZV (varicella zostervirus): veroorzaakt waterpokken en gordelroos. (alpha)
- HHV-4 = EBV (Epstein-Barrvirus), lymphocryptovirus: veroorzaakt mononucleosis infectiosa ofwel de ziekte van Pfeiffer. (gamma)
- HHV-5 = CMV (cytomegalovirus): veroorzaakt mononucleosisachtig beeld, retinitis, klierkoorts, enz. (beta)
- HHV-6 = roseolovirus: veroorzaakt zesde ziekte (roseola infantum). (beta)
- HHV-7 - nog geen link met een duidelijk klinisch syndroom; 90% van de volwassenen heeft echter wel antistoffen.) (beta)
- HHV-8 = human herpesvirus 8 (HHV-8) of Kaposi's sarcoma associated herpesvirus (KSHV).... (gamma)
- HHV-9 = human herpesvirus 9 (HHV-8) (beta). Een nog onofficiële hernoeming van HHV-6B, alhoewel door sommige artsen al geaccepteerd onder deze naam.
Epidemiologie bij de mens
Uit bloedonderzoek op antistoffen blijkt dat voor de typen 1, 3, 4, 5, 6, 7 steeds 50% (type 1) tot 90% (typen 3, 6 en 7) van gezonde vrijwilligers antistoffen heeft. Infectie met de typen 2 en 8 komt daarentegen maar bij een kleine minderheid voor (enige procenten).
Vrije mediabestanden over Herpesviridae op Wikimedia Commons
Soorten bij paarden
- EHV-1 Rhinopneumonie: veroorzaakt een infectie aan de luchtwegen, abortus bij drachtige merries en soms verlammingen door aantasting van het ruggenmerg.
Externe links
- Herpes.be Informatie over herpes
- Herpes Lotgenoten Informatie en lotgenotencontact
- Herpesviruses Engels