Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gordelroos
| Gordelroos | ||
| ICD-10 | B02 | |
| ICD-9-CM | 053 | |
| DiseasesDB | 29119 | |
| MedlinePlus | 000858 | |
| eMedicine | med/1007 | |
Gordelroos oftewel Herpes zoster (in België ook zona genaamd) is een ziekte waarbij de getroffene op waterpokken gelijkende, gegroepeerde blaasjes op een rode ondergrond krijgt op een vrij scherp begrensd deel van de huid, overeenkomend met een dermatoom, dat is een deel van de huid dat door 1 segmentale zenuw vanuit het ruggenmerg wordt geïnnerveerd. Net als bij waterpokken kunnen de plekken na openkrabben ernstige littekens veroorzaken.
Op de romp hebben dergelijke dermatomen de vorm van een gordel of band, vandaar de naam gordelroos.
Verloop
De ziekte begint vaak met pijn en tintelingen op het aangedane huidgebied, de pijn lijkt in aanvang op lichte elektrische schokjes en verandert naar verloop van tijd in pijn gelijkend op spierpijn. Op dat moment is aan de huid nog niets te zien. Na enkele dagen komen de met vocht gevulde blaasjes op die wat lijken op kleine blaren. Altijd is maar één kant van het lichaam aangedaan. De blaasjes gaan na verloop van tijd over in korstjes die soms kunnen pussen. Na ongeveer 2 tot 3 weken verdwijnen de blaasjes en korstjes. Vooral bij oudere mensen blijft er soms nog lang pijn in het getroffen huidgebied bestaan, die soms zeer heftig kan zijn, de zgn. postherpetische neuralgie. Bij optreden in het gelaat (nervus facialis) zijn soms ook andere zenuwtakken aangedaan, waardoor het gehoor kan verminderen of een gedeeltelijke verlamming van de gelaatsspieren kan optreden. Dit wordt wel het Syndroom van Ramsay Hunt genoemd. Gordelroos op het lichaam is op zich niet gevaarlijk, maar wel pijnlijk. Gordelroos in het gezicht kan het gezichtvermogen aantasten en moet altijd behandeld worden.
Oorzaak
De gelijkenis met waterpokken is niet toevallig, de verwekker is hetzelfde virus als het waterpokkenvirus: het varicella zostervirus. Heeft men eenmaal waterpokken doorgemaakt, dan raakt men het virus nooit meer helemaal kwijt; het blijft zich schuilhouden in bepaalde zenuwcellen (het spinale ganglion dat buiten het ruggenmerg ligt) van waaruit tientallen jaren later gordelroos kan opflakkeren. Dit gebeurt vaker als het immuniteitssysteem wat minder is. Mensen die nog geen waterpokken hebben doorgemaakt, kunnen door een lijder aan gordelroos besmet worden met het virus. Andersom veroorzaakt waterpokken geen gordelroos bij mensen die al wel waterpokken hebben gehad.
Feiten
Een gordelroos-infectie komt in de zomer veel meer voor dan in de winter. Een gordelroos-huidinfectie komt voornamelijk voor bij mensen boven het zestigste levensjaar. Ruim 20% van de bevolking krijgt ooit te maken met gordelroos. Over het algemeen komt een gordelroos-infectie maar éénmalig voor.
Behandeling
Behandeling is mogelijk maar werkt het beste als ermee gestart wordt voor de blaasjes verschijnen; daarna heeft het weinig effect meer. Omdat gordelroos door een virus veroorzaakt wordt, bestaat de behandeling uit antivirale middelen, aangevuld met pijnstillers en ontstekingsremmende middelen (corticosteroïden). Met name bij oudere mensen wordt toch wel naar vroege behandeling gestreefd omdat de postherpetische neuralgie dan vaak belangrijk milder is en meer kans heeft in het geheel niet op te treden. Voor de behandeling van postherpetische neuralgie wordt tegenwoordig vaak het antidepressivum amitriptyline voorgeschreven en het antiepilepticum gabapentine. Het uitschakelen van de aangetaste zenuw door een anesthesist is minder gebruikelijk.
Wanneer de gordelroos zich situeert nabij het oog is bijzondere voorzichtigheid geboden: door het virus kan ook het oog aangedaan raken. Blindheid behoort tot de mogelijke risico's. Als het oog zelf geïnfecteerd is moet er behandeld worden, meestal met oogdruppels en oogzalf, eventueel met tabletten of een infuus.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Herpes zoster op Wikimedia Commons.