Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Ernest Chausson
Amédée-Ernest Chausson (Parijs, 20 januari 1855 – Limay, 10 juni 1899) was een Frans componist. Zijn stijl is nauw verwant aan die van zijn leermeester César Franck, maar laat toch ook een eigen stijl zien. Dit blijkt uit zijn beste werken:
- Symfonie in Bes
- Pòeme voor viool en orkest
- Concert voor piano en strijkkwartet en zijn liederen
Ook schreef hij enige opera’s, onder meer het lyrische drama:
- Le Roi Arthus op een eigen libretto
Chausson gold in zijn tijd als een zeer getalenteerde componist. Hij behoorde tot de groep componisten rond César Franck, die na 1870 een vernieuwing van de Franse, instrumentale muziek heeft nagestreefd.
Jonge jaren
De jonge Chausson groeide tamelijk beschermd op, en had door het vroegtijdige overlijden van zijn twee broers een eenzame jeugd in de wijk St. Michel in Parijs. Zijn onderwijs werd toevertrouwd aan Léon Brethous-Lafargue, een leermeester die traditionele pedagogie combineerde met bezoeken aan musea en galeries, en hem een uitstekende algemene opleiding gaf. Hij bevorderde namelijk zijn interesse in muziek, kunst en literatuur en bezocht samen met hem exposities en literaire kringen, waardoor cultuur voor hem als een tweede natuur werd. Op 10-jarige leeftijd kreeg Chausson zijn eerste pianolessen van Cornélius Coster. Toen hij 19 werd, was Chausson geregeld in de Parijse salons te vinden, waar hij muziek van Ludwig van Beethoven, Franz Schubert en Robert Schumann leerde kennen.
|
|
Als enige erfgenaam van zijn vader – en na het overlijden van zijn twee broers – was Chausson een welgesteld man. Zijn vader had namelijk fortuin gemaakt als één van de aannemers van Georges Eugène baron Haussmann, die Parijs in een stad van boulevards omzette, en de oude binnenstad volledig sloopte.
Toen Chausson het grote huis van zijn ouders in de Boulevard Courcelles erfde, richtte hij zijn eigen salon in en nodigde geregeld allerlei literaire grootheden en kunstenaars uit.
Opleiding en eerste ontwikkelingen
De vermogende Chausson studeerde aanvankelijk rechten, alhoewel hij grote artistieke talenten bezat. Hij promoveerde in de rechtsgeleerdheid en was vanaf 1877 advocaat aan het Parijse Cour d'Appel.
Pas in 1880 – toen hij 25 was – ging hij naar het Conservatoire national supérieur de musique in Parijs. Eerst studeerde hij bij Jules Massenet en later ook nog bij César Franck.
Chausson was in 1871 mede-oprichter van de Societé Nationale de Musique, die als doelstelling de bevordering van de toenmalige Franse muziek voorstond. Van 1889 tot 1899 was hij secretaris van deze vereniging. Soms fungeerde hij als dirigent of als uitvoerend musicus bij de concerten. Samen met Vincent d'Indy zette hij zich ervoor in, dat dit gezelschap ook voor buitenlandse componisten zou worden opengesteld. Dit leidde tot de breuk met Camille Saint-Saëns, die de schadelijke invloed van vooral de Duitse muziek op de Franse muziek vreesde en vanaf 1880 fel tegen het werk van Richard Wagner polemiseerde.
Kunstkring
In zijn huis – een waar museum – was Ernest Chausson het middelpunt van een kring van musici als Claude Debussy, César Franck, Henri Duparc, Paul Dukas, Maurice Ravel en Charles–Marie Widor. Ook waren te gast de beeldende kunstenaars Edgar Degas, Édouard Manet, Odilon Redon en Pierre-Auguste Renoir, van welke schilders hij een mooie collectie schilderijen bezat. Verder kwamen bij hem de schrijvers Stéphane Mallarmé, Maurice Maeterlinck, Camille Mauclair en André Gide over de vloer. Een bonte verzameling kunstenaars dus. Chausson twijfelde als componist zo aan zichzelf, dat hij een grote kring schrijvers en schilders om zich heen verzamelde. Of dat zijn twijfels wegnam, valt te bezien.
In 1889 werd op een concert werk van Chausson uitgevoerd, samen met composities van Claude Debussy en Gabriel Fauré.
Vriendschap met Claude Debussy
Net als Ernest Chausson was ook zijn vriend Claude Debussy nogal onzeker over zijn composities, waardoor ze steun bij elkaar zochten. Daar kwam nog bij, dat Debussy van zijn vriend enige financiële bijstand kreeg. Samen met zijn zwager Henry Lerolle steunde Chausson namelijk Debussy, met wie hij vanaf 1887 bevriend was en die in hem de ‘grotere, oudere broer’ zag. Debussy vroeg hem ook zijn mening te geven over delen van zijn opera Pelléas et Mélisande en gaf in zijn brieven Chausson de raad om zich wat meer te laten gaan! Alleen al in het jaar 1893 schreven Debussy en Chausson elkaar bijna 40 brieven.
Chausson schijnt zich als taak te hebben gesteld van zijn vriend een ’oppassende burger’ te maken, en was dan ook diep teleurgesteld in hem, toen Debussy in 1894 – ondanks zijn verhouding met zijn minnares Gaby Dupont – zijn ’verloving' aankondigde met de zangeres Thérèse Roger; een verloving, die slechts één maand duurde. Op dat moment brak Chausson met hem, en maakte hij een einde aan zijn financiële steun aan Debussy.
Composities
Chausson heeft zich in veel van zijn werken aan voorbeelden als César Franck en Richard Wagner gespiegeld. Zoals met meer van zijn tijdgenoten had de muziek van Richard Wagner ook grote invloed op Chausson. Geleidelijk aan koos hij echter zijn eigen weg en probeerde hij hiervan los te komen en een eigen stijl te ontwikkelen.
Aangezien Chausson financieel onafhankelijk was, kon hij zich helemaal richten op het componeren. Het oeuvre van Chausson kent een grote verscheidenheid, namelijk:
Composities voor orkest
- Symfonie nr 1
- Schetsen voor Symfonie nr 2
- Viviane, symfonisch gedicht voor orkest
- Solitude dans les Bois, symfonisch gedicht voor orkest
- Poème, voor viool en orkest
- Soir de Fête, symfonisch gedicht voor orkest
Cantates
- L' Arabe, cantate voor tenor, mannenkoor en orkest
Opera’s
- Les caprices de Marianne
- Hélène
- Le Roi Arthus
Toneelmuziek
- Jeanne d'Arc, lyrische scène voor solisten en vrouwenkoor
- La Tempête, voor dwarsfluit, viool, harp en celesta naar William Shakespeare
- Les Oiseaux, voor dwarsfluit en harp
- La Légende de Sainte Cécile
Koormuziek
- Diverse werken voor gemengd koor en orkest
Liederen
- Diverse liederen, veelal voor piano en zangstem
Kamermuziek
- Trio in g-klein, voor piano, viool en cello
- Andante et Allegro, voor klarinet en piano
- Concert in D-groot, voor piano, viool en strijkkwartet
- Pianokwartet in A-groot
- Pièce, voor cello of altviool en piano
- Concert, voor piano, hobo, altviool en strijkkwartet (schetsen)
- Strijkkwartet in c-klein (onvoltooid: voltooid door Vincent d’Indy)
Orgelmuziek
- Vêpres pour le Commun des Vierges
Pianomuziek
- Sonatine in g-klein, voor piano vierhandig
- Sonatine in d-klein, voor piano vierhandig
- Cinq Fantaisies
- Sonatine in F-groot
- Onze Fugues sur des Thèmes de Bach, Franck, Hasse, Massenet, Saint-Saëns
- Marche Militaire
- Paysage
- Quelques Danses
Gezinsleven en dood
In 1883 trouwde Ernest Chausson met de musicienne Jeanne Escudier. Zij kregen vijf kinderen. Met zijn gezin maakte hij meestal in de zomermaanden reizen binnen Frankrijk of naar het buitenland. Veel kwam hij ook met zijn gezin in Limay, ten westen van Parijs, waar hij een villa had gehuurd. De rest van het jaar woonden zij in Parijs.
Op 10 juni 1899, kwam Chausson door een bizar ongeluk aan zijn eind. Tijdens een fietstocht vanuit zijn vakantiehuis in Limay verloor hij bij een afdaling de macht over het stuur en sloeg met zijn hoofd tegen een muur. Hij overleed ter plekke aan een schedelbasisfractuur. Op dat moment was zijn strijkkwartet bijna klaar. Dit werd later voltooid door Vincent d’Indy. Hij werd overgebracht naar Parijs en begraven op het Cimetière du Père-Lachaise. Bij de begrafenis van Ernest Chausson was Claude Debussy – ondanks de breuk in hun vriendschap – toch met een aantal vrienden aanwezig.
