Domein (biologie)

Sjabloon:Zijbalk biologische taxonomie In de biologie is het domein de hoogste taxonomische rang, het hoogste taxonomische niveau. In andere talen wordt ook wel een synoniem voor domein gebruikt: imperium (Latijn: imperium, Engels: empire). Omdat er behoefte bestond aan nog een hoge rang onder dat van domein wordt daarvoor in moderne studieboeken de term supergroep ('Supergroup') gebruikt.

Geschiedenis

Oorspronkelijk werd op het hoogste niveau een tweedeling in rijken gehanteerd: het dierenrijk en het plantenrijk. Dit systeem bleek echter bij microscopisch kleine organismen niet goed te werken, de indeling hiervan in dieren en planten leek bij tijden erg willekeurig. Daarom werd een derde rijk, dat der Protista, toegevoegd. Later kregen ook de schimmels (fungi) en de bacteriën (bacteria) een eigen rijk.

Tegenwoordig wordt op grond van de fylogenie algemeen een indeling gebruikt, waarbij rijken niet meer het hoogste taxon (indelingsniveau) zijn, maar worden de organismen ingedeeld in drie domeinen:

1. de bacteriën (waartoe ook de blauwalgen worden gerekend)
2. de archaea, die samen met de bacteriën de prokaryoten vormen (vroeger nog met de naam bacteriën aangeduid)
3. de eukaryoten omvat de andere traditionele rijken.

Domeinen en rijken

Binnen deze domeinen worden volgens iets oudere opvattingen rijken onderscheiden, waarbij dieren, planten en schimmels elk een rijk vormen, maar vooral de verdeling van de eukaryotische protisten nog steeds een onderwerp van discussie is.

Linnaeus 1735 2 rijken	Haeckel 1866 3 rijken	Chatton 1937 2 domeinen	Copeland 1956 4 rijken	Whittaker 1969 5 rijken	Woese e.a. 1977 6 rijken	Woese e.a. 1990 3 domeinen
(niet behandeld)	Protista	Prokaryota	Monera	Monera	Eubacteria	Bacteria
					Archaebacteria	Archaea
		Eukaryota	Protoctista	Protista	Protista	Eukaryota
Vegetabilia	Plantae			Fungi	Fungi
			Plantae	Plantae	Plantae
Animalia	Animalia		Animalia	Animalia	Animalia

Domeinen en supergroepen

In de meer moderne indelingen op grond van de fylogenie worden de eukaryoten onderverdeeld in 5 supergroepen. Deze supergroepen hebben een minder intuïtieve omgrenzing dan de hierboven genoemde rijken. Binnen de 5 supergroepen zijn dan ca. 11 rijken ondergebracht. De groep van de protisten is nu verdeeld over alle vijf supergroepen. De rijken van de dieren en de schimmels komen bij elkaar in de supergroep Unikonta, de planten komen in de supergroep Archaeplastida. De verschillende groepen van de algen zijn verspreid over verschillende supergroepen.

De vijf supergroepen van de Eukaryoten zijn:

• de Unikonta (met dieren, schimmels en amoeben),
• de Excavata,
• de Chromalveolata (met o.a. de bruinwieren, de kiezelwieren, de dinoflagellaten, de ciliaten en de sporozoën),
• de Rhizaria (met o.a. de Radiolaria en de Foraminifera), en
• de Archaeplastida (met roodwieren, groenwieren en de overige planten).

De systematiek van deze hogere taxa is echter nog niet uitgekristalliseerd.

Haeckel (1894) 3 rijken	Whittaker (1969) 5 rijken	Woese (1977) 6 rijken	Woese (1990) 3 domeinen	Cavalier-Smith (1998) 2 domeinen en 6 rijken		Keeling (2004) 3 domeinen en 5 supergroepen
Animalia	Animalia	Animalia	Eukarya	Eukaryota	Animalia	Eukaryota	Unikonta
Plantae	Fungi	Fungi			Fungi		Excavata
	Plantae	Plantae			Plantae		Archaeplastida
	Protista	Protista			Chromista		Chromalveolata
Protista (niet behandeld door Linnaeus)					Protozoa		Rhizaria
	Monera	Archaebacteria	Archaea	Prokaryota	Bacteria	Archaea
		Eubacteria	Bacteria			Bacteria

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties