Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
De Katholieke Encyclopaedie
De Katholieke Encyclopaedie (DKE) is een Nederlandstalige encyclopedie, geschreven vanuit een rooms-katholiek perspectief.
Doel
De encyclopedie was bedoeld om in modern en begrijpelijk Nederlands een zo groot mogelijk Nederlandstalig katholiek publiek te bereiken, zoals het voorwoord aangaf: „Natuurlijk in de eerste plaats in de beide Nederlanden. Maar daar niet alléén. Overal, waar mensen van de grote Nederlandse stam, vervuld van ondernemingslust of heilige idealen zich vestigden, kan men haar aantreffen. De zakenman en de missionaris namen haar mee als een kostbaar bezit naar Indonesië, Kongo, de verre West. Tot in de binnenlanden van China en Australië.”[1]
„De encyclopedie is een van de onmisbaar geworden, moderne middelen tot verspreiding van de gespecialiseerde wetenschap bij een niet-gespecialiseerd publiek: een vorm van wat men hogere vulgarisatie pleegt te noemen”.[2]
Men voelde de behoefte aan een katholieke encyclopedie om te voorkomen dat het katholieke publiek zijn toevlucht moest zoeken tot de „anti-godsdienstige” of protestantse encyclopedieën die de „tegenstrijdigheid tussen rede en geloof” willen blootleggen.[3]
Uitgaven
De encyclopedie verscheen in twee uitgaven.
De eerste druk verscheen tussen 1933 en 1939 bij uitgeverij Joost van den Vondel te Amsterdam en stond onder redactie van dr. Jan Sassen o.p. De supervisie berustte bij de karmeliet en priester prof. dr. Titus Brandsma, o.carm. Bij de editie van 1938 was hij „censor ad hoc deputatus” en hij gaf het evulgetur voor de publicatie.
Deze druk bestond uit 25 delen: 24 delen en een extra deel met aanvullingen en een register. Er verscheen ook een braille-uitvoering.
Onder de redactie van prof. dr. F. van der Meer, prof. dr. Frank Baur en J. H. A. Engelbregt (kloosternaam: Lactantius Engelbregt o.f.m.)[4] verscheen de tweede uitgave tussen 1949 en 1955. Deze werd uitgeven door de uitgeversmaatschappij Joost van den Vondel te Amsterdam en de Standaard-Boekhandel te Antwerpen. Ook de tweede druk bevat 25 delen. De pagina’s zijn verdeeld in twee kolommen. Elk deel bevat ongeveer 900–1000 kolommen. In 1961 verscheen bij uitgeverij Elsevier te Amsterdam een aanvullend encyclopedisch supplement (800 p.) met een encyclopedische samenvatting over de jaren 1950–1960.
Aangezien De Katholieke Encyclopaedie vóór het Tweede Vaticaanse Concilie verscheen, zijn artikelen over liturgische onderwerpen intussen verouderd. Ethische standpunten komen over het algemeen goed overeen met de huidige officiële standpunten in de Katholieke Kerk. Politici, wetenschappers en kunstenaars worden vrij neutraal beschreven.
De encyclopedie beschreef in de artikelen ook wat de Kerk over het betreffende thema vond. Louis Couperus werd bijvoorbeeld een groot schrijver genoemd, maar de encyclopedie waarschuwde de katholieken voor het lezen van zijn werk. De encyclopedie vermeldt bij de artikelen details die voor de katholiek interessant kunnen zijn: bij iedere plaats staan bijvoorbeeld details over de plaatselijke katholieke kerk en over het aantal katholieken die op deze plaats wonen.
De Katholieke Encyclopaedie bevat foto’s en afbeeldingen, zwart-wit-tekeningen en uitvouwbare landkaarten.
Prof. Brandsma, de supervisor, behandelde zelf het thema „antisemitisme”. Hij keurde het antisemitisme af, een riskante zaak in 1938, maar meldde wel een weerzin tegen „rijke Joden”. Hij werd later gearresteerd omdat hij NSB-propaganda in de katholieke media had verboden. Hij stierf in het concentratiekamp Dachau en werd in 1985 zalig verklaard.
Links
- Foto van de medewerkers aan de Katholieke Encyclopaedie in de archieven van Het Letterenhuis
Noten en verwijzingen
- º De Katholieke Encyclopaedie, voorwoord, p. vi.
- º De Katholieke Encyclopaedie, voorwoord, p. i.
- º De Katholieke Encyclopaedie, voorwoord, p. v.
Met anti-godsdienstig bedoelde men toen niet slechts de atheïsten, maar ook deïsten en soms zelfs katholieke voorstanders van laïcisme. - º J. H. A. Engelbregt op dbnl.org
- De Katholieke Encyclopaedie 24 delen en een aanvullingsdeel, scans van de eerste uitgave, archive.org
