Biogene aminen

Biogene aminen zijn chemische verbindingen die afgeleid zijn van aminozuren en komen voor in mens, dier en plant, dus ook in onze voeding. Het zijn lichaamseigen stoffen die vooral ontstaan door gisting, rotting, bederf en fermentatie. De vorming van deze biogene aminen hangt af van de beschikbaarheid van de vrije aminozuren, de aanwezigheid van micro-organismen die deze vrije aminozuren kunnen decarboxyleren, de omstandigheden voor de groei van de micro-organismen en de activitieit van de betrokken enzymen. Een mens heeft in de mestcellen in het lichaam een kleine voorraad van deze biogene aminen omdat ze soms noodzakelijk zijn voor bepaalde lichaamsprocessen.

Soorten biogene aminen

De bekendste biogene aminen zijn:

• histamine: heeft een belangrijke invloed op de bloedsomloop, ademhaling, bloeddruk, het zenuwstelsel en werkt bloedvatverwijdend (gevolg: daling van de bloeddruk). Ook heeft histamine invloed op de psyche (psycho-actief) en het gedrag.
• serotonine: heeft invloed op het humeur, seksueel gedrag, dag-en-nachtritme, de slaap, psyche, eetlust, peristaltiek van de darmen. Serotonine werkt bloedvatvernauwend (vaso-actief) en hierdoor dus bloeddrukverhogend. Serotonine draagt bij aan de productie van melatonine, het ’slaaphormoon’.
• tyramine: kan de afgifte van noradrenaline stimuleren en zo leiden tot verhoging van de bloeddruk. Werkt ook bloedvatvernauwend en heeft invloed op de contractie van de spieren. Tyramine kan diazo-derivaten vormen met nitriet en deze derivaten zijn carcinogeen en genotoxisch (Rambali et al., 2002).
• putrescine: een gewasbeschermingsmiddel, heeft invloed op de neurotransmitters. Putrescine kan het histaminegehalte 10 keer verhogen.
• fenylethylamine: heeft invloed op de neurotransmitters (gedrag en psyche).
• tryptamine: veroorzaakt in mensen effecten vergelijkbaar met LSD, zoals versnelde hartslag en ademhaling, pupilverwijding, gedragsveranderingen en hallucinaties. De effecten van tryptamine worden (deels) veroorzaakt door modulatie van serotoninereceptoren.

De drie catecholamine neurotransmitters zijn:

• Norepinefrine (= noradrenaline): een neurotransmitter, betrokken bij slaap, aandacht, humeur. Is een stresshormoon, aangemaakt in de bijnieren, dat het sympatisch zenuwstelsel reguleert.
• Epinefrine (= adrenaline): een stresshormoon (neurotransmitter), aanwezig in de lage delen van de hersenen.
• Dopamine: neurotransmitter, betrokken bij motivatie, beloningssysteem, verslaving, coördinatie van de motorische bewegingen van het lichaam.

Overgevoeligheidsreacties

Door overmatig gebruik van alcohol, medicijngebruik, stress, ongezonde (veel dierlijke) voeding, een slechte darmflora (door bijvoorbeeld een intolerantie voor gluten of melkproducten) of een verstoord afweersysteem (erfelijke aanleg) kan er een teveel aan biogene aminen ontstaan. Deze gifstoffen kunnen de darmwand passeren, de lever en nieren kunnen deze stoffen niet onschadelijk maken, waardoor er sprake kan zijn van overgevoeligheidsreacties. Enzymen (de katalysatoren in ons lichaam) zijn nodig om de reststoffen van de biogene aminen af te breken. Door voeding te bewerken (koken, bakken of frituren) kan het enzym aminoxidase voor een deel verloren gaan. Levend voedsel (onbewerkte plantaardige voeding) bevat nog wel dit enzym dat de gifstoffen afbreekt, waardoor er minder overgevoeligheidsreacties kunnen ontstaan.

Het zijn vooral de complexe eiwitten uit onze voeding (vlees, vis, eieren, zuivel, soja, noten, gluten), additieven, pesticiden, medicijnen, alcohol of vaccinaties die histamine vrijmaken in het lichaam met als gevolg: jeuk, roodheid, huidklachten, oedeemvorming, astma, hyperventilatie, vermoeidheid, migraine, pijn, lage bloeddruk, spijsverteringsproblemen, hartkloppingen, hooikoorts, voedselvergiftiging, darmklachten, voedselintolerantie, hartritmestoornissen. Bij intolerantie voor tyramine kunnen hoofdpijn, rugpijn of hoge bloeddruk ontstaan. Er is een mogelijke relatie tussen het carcinoïd syndroom en overgevoeligheid voor serotonine. Dr. John Kamsteeg heeft jarenlang onderzoek gedaan betreffende de biogene aminen. Sommige additieven (liberators) zoals bijvoorbeeld sulfiet, benzoaten en sommige E-nummers (bijvoorbeeld E621 ofwel ve-tsin) kunnen histamine vrijmaken in het lichaam en voor een overgevoeligheidsreactie zorgen. Kaas en vis bevatten veel histamine. Histamine-blootstelling wordt het meest geassocieerd met intoxicaties in gezonde mensen, terwijl tyramine voornamelijk in mensen die MAO-remmers gebruiken, tot een ’kaas-reactie’ kan leiden. De Engelse voedingsexpert Patrick Holford, schrijver en directeur van het Institute for Optimum Nutrition for the Brain, houdt ook lezingen over voedselallergie of intolerantie. Hij is voorstander van wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen tussen voeding/voedselintolerantie en gezondheidsklachten.

Biogene aminen en psyche/gedrag

Histamine en serotonine hebben invloed op de neurotransmitters met als mogelijk gevolg: ADHD, autistisch gedrag, hyperactiviteit, oppositioneel, asociaal en dwangmatig gedrag. Bij een verhoogd histaminegehalte kan een tekort aan serotonine ontstaan, waardoor men last kan krijgen van depressiviteit en angsten. Bij een teveel aan deze stoffen wordt in het lichaam adrenaline geproduceerd, met als mogelijk gevolg vecht- of vluchtgedrag. In het boek Nutrition and mental illness geeft dr. Carl C. Pfeiffer uitleg over de relatie tussen voeding en psyche.

Biogene aminen en het afweersysteem

Door een gendefect reageert het afweersysteem averechts op de lichaamseigen stoffen zoals biogene aminen. Blijft men voedingsmiddelen eten die biogene aminen bevatten, dan verzwakt dit systeem steeds meer en kunnen mogelijk op de lange termijn ziekten als kanker, diabetes of hart- en vaatziekten zich ontwikkelen. Voedselintolerantie kunnen mogelijk opgespoord worden met bijvoorbeeld bioresonantie.

Fysiologisch belang

Er bestaat onderscheid tussen endogene en exogene biogene aminen. Endogene aminen worden geproduceerd in verschillende weefsels, bijvoorbeeld adrenaline in bijnieren of histamine in de mestcellen of lever. De aminen worden getransporteerd via de bloedsomloop. De exogene aminen worden geabsorbeerd in de darmen. Het enzym monoamineoxidase (MAO) wordt toegepast bij de behandeling van depressies (serotonine heropnameremmer).

Bibliografie

• Holford, Patrick (1997), The optimum nutrition bible, The book you have to read if you care about your health. London: Piatkus Books. ISBN 9780749925529
• Huibers, Jaap (1992), Voedsel, oorzaak van lichamelijke en psychische ontregeling: Over biogene aminen in ons dagelijks voedsel. 2de dr. Deventer: Ankh-Hermes. ISBN 90-202-0697-4
• Kamsteeg, John (2001), 3., 5e dr. Haarlem: Becht. ISBN 90-230-10671
• Pelsser, L.M., K. Frankena en J. Toorman (2011), Effects of a restricted elimination diet on the behaviour of children with attention-deficit hyperactivity disorder (INCA study): a randomised controlled trial, The Lancet, 377, p. 494-503. doi: 10.1016/S0140-6736(10)62227-1.
• Pfeiffer, Carl C. (1988), Voeding en psyche: Orthomoleculaire voeding bij geestelijke disharmonie. Deventer: Ankh-Hermes. ISBN 90-202-5206-2 Vertaling van: Nutrition and mental illness.
• Smith, T.A. (1981), Food Chemistry, Amines in Food, 6, p. 169-200.
• Sutter, D.D. en H.J. Merkun-Wieland (2008), De mogelijke rol van biogene aminen en histaminevrijmakers bij voedselintolerantie, Nederlands tijdschrift voor allergie – Huisartseneditie, vol. 3 nr. 4, p. 92-95.

Externe links

• Biogene aminen en hun ziekmakend effect
• Dieetmaatregelen bij HPU
• Histamine-intolerantie
• Darmen en het immuunsysteem en biogene aminen
• De invloed van voeding op pijn
• Algemene informatie voedselallergie/voedselintolerantie
• Biogene Amine – Ernährung bei Histamin-Intoleranz
• Biogene aminen
• Invloed van biogene aminen op lichaam, gedrag en psyche
• Voeding en kanker
• Beoordeling inzake biogene amines in kaas