Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Benamingen voor generaties
Voor elke generatie van personen van wie men afstamt, bestaat in het Nederlands een benaming.
Lijst
| Generatie | Naam | Mannelijk | Vrouwelijk |
|---|---|---|---|
| probandus (proband, probant) | |||
| 1 | ouder | vader | moeder |
| 2 | grootouder | grootvader | grootmoeder |
| 3 | overgrootouder | enz. | enz. |
| 4 | betovergrootouder | ||
| 5 | oudouder | ||
| 6 | oudgrootouder | ||
| 7 | oudovergrootouder | ||
| 8 | oudbetovergrootouder | ||
| 9 | stamouder | ||
| 10 | stamgrootouder | ||
| 11 | stamovergrootouder | ||
| 12 | stambetovergrootouder | ||
| 13 | stamoudouder | ||
| 14 | stamoudgrootouder | ||
| 15 | stamoudovergrootouder | ||
| 16 | stamoudbetovergrootouder | ||
| 17 | edelouder | ||
| 18 | edelgrootouder | ||
| 19 | edelovergrootouder | ||
| 20 | edelbetovergrootouder | ||
| 21 | edeloudouder | ||
| 22 | edeloudgrootouder | ||
| 23 | edeloudovergrootouder | ||
| 24 | edeloudbetovergrootouder | ||
| 25 | edelstamouder | ||
| 26 | edelstamgrootouder | ||
| 27 | edelstamovergrootouder | ||
| 28 | edelstambetovergrootouder | ||
| 29 | edelstamoudouder | ||
| 30 | edelstamoudgrootouder | ||
| 31 | edelstamoudovergrootouder | ||
| 32 | edelstamoudbetovergrootouder | ||
| 33 | voorouder | ||
| 34 | voorgrootouder | ||
| 35 | voorovergrootouder | ||
| 36 | voorbetovergrootouder | ||
| 37 | vooroudouder | ||
| 38 | vooroudgrootouder | ||
| 39 | vooroudovergrootouder | ||
| 40 | vooroudbetovergrootouder | ||
| 41 | voorstamouder | ||
| 42 | voorstamgrootouder | ||
| 43 | voorstamovergrootouder | ||
| 44 | voorstambetovergrootouder | ||
| 45 | voorstamoudouder | ||
| 46 | voorstamoudgrootouder | ||
| 47 | voorstamoudovergrootouder | ||
| 48 | voorstamoudbetovergrootouder | ||
| 49 | vooredelouder | ||
| 50 | vooredelgrootouder | ||
| 51 | vooredelovergrootouder | ||
| 52 | vooredelbetovergrootouder | ||
| 53 | vooredeloudouder | ||
| 54 | vooredeloudgrootouder | ||
| 55 | vooredeloudovergrootouder | ||
| 56 | vooredeloudbetovergrootouder | ||
| 57 | vooredelstamouder | ||
| 58 | vooredelstamgrootouder | ||
| 59 | vooredelstamovergrootouder | ||
| 60 | vooredelstambetovergrootouder | ||
| 61 | vooredelstamoudouder | ||
| 62 | vooredelstamoudgrootouder | ||
| 63 | vooredelstamoudovergrootouder | ||
| 64 | vooredelstamoudbetovergrootouder |
Het lijkt een lange lijst, maar deze is niet zo moeilijk te leren: De bekendste namen zijn de ouders, grootouders, overgrootouders en betovergrootouders. Daar wordt achtereenvolgens het voorvoegsel oud-, stam-, edel-, en voor- voorgeplaatst.
Deze lijst kan nog worden verdergezet:
- Generatie 65 tot en met 128 = Generatie 1 tot en met 64 met ’aarts’ ervoor.
- Generatie 129 tot en met 256 = Generatie 1 tot en met 129 met ’opper’ ervoor.
- Generatie 257 tot en met 512 = Generatie 1 tot en met 256 met ’hoog’ ervoor.
Generatie 512 zou volgens dit schema een hoogopperaartsvooredelstamoudbetovergrootouder zijn.
Afstammelingen
Wanneer men een benaming zoekt voor een afstammeling, zijn dit de gebruikelijkste benamingen:
| Generatie | Naam | Mannelijk | Vrouwelijk |
|---|---|---|---|
| probandus (proband) | |||
| -1 | kind | zoon | dochter |
| -2 | kleinkind | ||
| -3 | achterkleinkind | ||
| -4 | betachterkleinkind |
Bemerking
Deze namen bestaan in het Nederlands weliswaar, maar worden eerder zelden gebruikt. De lijst bevat een logische opbouw, maar het is eenvoudiger om generaties te tellen en dat getal te vermelden. Het aantal benamingen is groter dan de langste kwartierstaat of stamboom die ooit werd opgesteld. Indien men 25 jaar per generatie rekent, zou ’512 generaties’ geleden zowat 12800 jaar geleden zijn. De langste gedocumenteerde stamboom zou die van de afstammelingen van Confucius zijn. Deze telde in 2012 83 generaties op meer dan 2500 jaar.[1]
Over-over
In de omgangstaal wordt het woord over wel eens herhaald om een bijkomende generatie uit te drukken. Met overovergrootvader bedoelt men dan de betovergrootvader.[2][3] Met de overoverovergrootvader wordt de vader van de betovergrootvader bedoeld (volgens bovenstaande lijst de oudvader). Met het toenemende aantal generaties worden deze benamingen onoverzichtelijk lang. Dit vormde een reden waarom alternatieve benamingen werden bedacht.
Vroeger werd in de plaats van bet- ook wel oud- gebruikt (oudovergrootouders), maar deze vormen met oud- zijn verdwenen.[4]
Andere betekenissen
- Voorouder
In bovenstaande lijst is voorouder specifiek de benaming voor iemand van wie men afstamt van 33 generaties geleden. In een meer gebruikte betekenis betekent het woord voorouder algemeen iemand van wie men afstamt. In een bredere betekenis (’onze voorouders’) betekent het mensen van ’ons volk’ uit het (verre) verleden.
- Stamvader
In bovenstaande lijst is de stamvader de benaming voor een man van negen generaties geleden van wie men afstamt. Daarnaast kan het ook diegene betekenen die als de oudste van zijn familie beschouwd wordt, omdat hij de eerste was met een bepaalde familienaam, de oudst bekende of de eerste van deze familie in een bepaalde streek, enz.
Met de stamouders kunnen (vooral in katholiek taalgebruik) ook Adam en Eva (uit het bijbelboek Genesis) bedoeld zijn.[5]
- Aartsvaders en aartsmoeders
Een aartsvader of aartsmoeder betekent in bovenstaande lijst specifiek iemand van 65 generaties geleden van wie men afstamt. Deze term of de term ’patriarchen’ werd ook gebruikt voor Abraham, Izaäk en Jacob. (Zie het bijbelboek Genesis.) De vier vrouwen Sara, Rebekka, Lea en Rachel worden ook wel de aartsmoeders genoemd.
- Oudvaders
In bovenstaande lijst is de oudvader de grootvader van een overgrootouder (5 generaties geleden). Deze term wordt ook gebruikt voor een aantal gereformeerde theologische schrijvers uit de 17e en 18e eeuw die gerekend worden tot de Nadere Reformatie en het Gereformeerd piëtisme en die nog steeds als maatgevend beschouwd worden in bepaalde groepen binnen het gereformeerde protestantisme.
Bronnen, noten en/of referenties
|