Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Den Haag

Uit Wikisage
(Doorverwezen vanaf 's-Gravenhage)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Den Haag / 's-Gravenhage
cbsnaam2007 's-Gravenhage
bestandsnaam vlag FlagTheHague.svg
vlagartikel Vlag van Den Haag
bestandsnaam wapen ArmsThe Hague.png
wapenartikel Wapen van Den Haag
locatie LocatieDenHaag
provincie Zuid-Holland
burgemeester Pauline Krikke (VVD)
hoofdplaats Den Haag
oppervlakte 98,20
oppervlakte land 82,66
oppervlakte water 15,54
inwoners 534.158
datum inwoners 31 mei 2018
dichtheid 5762
breedtegraad 52°05
lengtegraad 4°18
verkeersader A4, A12, A13, N14, N44,
NS Oude Lijn, Hofpleinlijn
netnummer 070, 015 (Ypenburg)
postcode
website www.denhaag.nl
bestuur VVD, PvdA, GroenLinks
partijen
PvdA
VVD
CDA
SP
GL
D66
ID
CU/SGP
LPF
SolNed
PPS
StadsPartij		 zetels (45)
15
10
5
4
3
2
1
1
1
1
1
1

Den Haag of 's-Gravenhage (Haags: De Haag) is met 534.158 inwoners (31 mei 2018, bron: CBS) de derde gemeente van Nederland. Den Haag is de hoofdstad van de provincie Zuid-Holland. Het is de residentie van de Nederlandse nationale overheid en van het koninklijk huis. Al is Den Haag niet de hoofdstad van Nederland, het vervult voor een belangrijk deel de rol die meestal aan een hoofdstad voorbehouden is. Het is ook de vestigingsplaats van de Hoge Raad. Daarnaast is de stad een centrum voor de internationale rechtspraak en vredespolitiek, er zijn vele tribunalen en onderzoeksinstituten gevestigd in de stad.

Naam

Vanouds werd de plaats Die Haghe of Den Hag(h)e genoemd. Vanaf het begin van de 17e eeuw gebruikte het stadsbestuur officieel de naam 's-Gravenhage, die deftiger klinkt en een samentrekking is van 'des Graven ha(a)ge' (oftewel: de Haag <=bos> van de Graaf <van Holland>).

Sinds 1990 gebruikt de gemeente consequent de (verkorte) naam Den Haag in plaats van 's-Gravenhage, ook al vanwege de internationalisering van de hofstad, haar huidige status van mondiaal justitieel centrum (met o.a. het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof), en om aan te sluiten bij buitenlandse benamingen als The Hague (Engels), La Haye (Frans), Den Haag (Duits), Haag (Deens), La Haya (Spaans), L'Aia (Italiaans) Haia (Portugees), Gaaga (Russisch) en Haga (Roemeens).

In 1990 werd een voorstel om de gemeentenaam officieel in Den Haag te veranderen echter afgewezen. Beide namen zijn echter officieel toegestaan. Dit in tegenstelling tot Den Bosch, dat officieel alleen 's-Hertogenbosch heet.

In paspoorten/identiteitskaarten en officiële stukken van de gemeente staat altijd 's-Gravenhage. De spoorwegen en de ANWB gebruiken de kortere naam Den Haag.

'Den Haag' heeft ook een figuurlijke betekenis, althans in zijn verkleinvorm. Zo wordt het deftige Breda wel het Haagje van het Zuiden genoemd (zie Geschiedenis van Breda).

Stad of dorp?

Hoewel Den Haag in vrijwel alle opzichten een stad was, heeft het nooit stadsrechten gehad. Desondanks kreeg het al in de Middeleeuwen bestuurlijke instellingen die alleen in steden voorkwamen. Den Haag kreeg in 1806 van koning Lodewijk Napoleon en in 1810 van keizer Napoleon Bonaparte de eretitel stad. Dit gaf toen geen bijzondere rechten meer, want het stadsrecht was al in 1798 tijdens de Bataafse Republiek afgeschaft [1] [2].

Lang voor die tijd had Den Haag al bijzondere privileges ontvangen, die Den Haag bestuurlijk het karakter van een stad gaven. Het waren echter de overige steden, die voorkwamen dat Den Haag, als zelfstandige stad, zitting kon nemen in het bestuur van het gewest Holland. Ook op andere terreinen had Den Haag de kenmerken van een stad:

  • Den Haag had (sinds 1370) een eigen rechtbank en mocht eigen keuren (verordeningen) vaststellen;
  • Den Haag had burgers, en alleen steden hadden burgers;
  • Den Haag had een typisch stedelijk bestuur, met burgemeesters (sinds 1559), een secretaris (pensionaris) en een vroedschap (sinds 1451);
  • Den Haag had een eigen schutterij;
  • Den Haag had stedelijke rechten op economisch gebied: een jaarmarkt (sinds 1334), gilden, een lakennijverheid, bierbrouwerijen en andere typisch stedelijke nijverheid.

Het wettelijke verschil tussen stad en platteland is na de grondwet van 1848 en de Gemeentewet van 1851 definitief komen te vervallen.

Geschiedenis

Den Haag bestaat sinds 1230, toen graaf Floris IV van Holland op de plek, waar reeds een hofstede stond van Vrouwe Meilindis van Wassenaer, een bescheiden kasteel bouwde. In 1248 liet graaf Willem II, tevens Rooms Koning geworden, een meer passend kasteel bouwen aan het duinmeer, de huidige Hofvijver. Zijn zoon Floris V zorgde er na Willems vroegtijdige dood voor dat de Ridderzaal voltooid werd. Ze was voorzien van verguld dak en torenspitsen.

De Ridderzaal en het Binnenhof werden versterkt, maar het dorp eromheen kreeg nooit stadsrechten, al bleef Den Haag residentie van de graven van Holland en hun opvolgers. Den Haag kon groeien als compromis tussen de Hollandse steden, maar diezelfde steden zorgden ervoor dat Den Haag geen vestingstad werd. De oppervlakte van Den Haag was aanzienlijk en omvatte behalve het dorp Die Haghe, ook Haagambacht bestaande uit het vissersdorp Scheveningen, het bedevaartsoord Eikenduinen, Halfloosduinen en de heerlijkheid Nieuwveen, dat thans Nootdorps grondgebied is.

15e eeuw

Aan het eind van de langdurige Hoekse en Kabeljauwse twisten werd Den Haag, niet beschermd door wallen en singels, in juli 1479 ingenomen en geplunderd door Wolffert van Borssele en Reynier van Broeckhuysen.

16e eeuw

In 1528 werd Den Haag overvallen door de Gelderse veldheer Maarten van Rossum, die de nederzetting buiten het grafelijk kasteel brandschatte, waardoor de brandstichting werd afgekocht. Ook tijdens de beginjaren van de Tachtigjarige Oorlog werd Den Haag genadeloos geplunderd en raakte het nagenoeg ontvolkt. De stad was het Spaanse hoofdkwartier tijdens het beleg van Leiden.

Al zeker sinds circa 1400 telde Den Haag enkele duizenden inwoners, waardoor het in feite eerder een stad dan een dorp was. Een stad placht in die tijd echter een verregaande mate van zelfbestuur te hebben en de graven van Holland (en later hun opvolgers, de hertogen van Bourgondië en de Habsburgers) verkozen het om het in hun eigen residentie zelf voor het zeggen te hebben. Vanaf 1581 zette de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden deze praktijk voort, omdat Den Haag de plaats was waar het hoogste regeringsorgaan, de Staten-Generaal, resideerde. Nadat de Staten-Generaal zich, in 1583, in de Noordelijke Nederlanden hadden gevestigd, kwamen zij aanvankelijk in Middelburg bijeen. Vanaf 1585 werd Den Haag de vergaderplaats.

Ook was het stadhouderlijk hof daar gevestigd. Aanvankelijk had het er in de jaren 1580 nog om gespannen of het verwoeste Den Haag weer zou worden opgebouwd; de machtige stad Delft wilde in haar directe omgeving de opkomst van een gevaarlijke rivaal liever verhinderen, mede omdat de stad Delft wenste dat de Staten-Generaal zich blijvend in Delft zou vestigen. Uiteindelijk werd toch tot wederopbouw besloten, en de Staten-Generaal bleven in Den Haag gevestigd.

17e eeuw

In 1622 telde Den Haag 16.000 inwoners. In de 17e eeuw werd Den Haag omgeven door grachten, die door stadhouder prins Maurits als aanzet tot volledige vestingwerken waren aangelegd, maar van de geplande echte verdedigingswerken kwam verder niets.

18e eeuw

Aan het eind van de 18e eeuw was het bevolkingsaantal opgeklommen tot ongeveer 40.000, waarmee dit "dorp" de op twee na grootste nederzetting van Nederland was geworden (na Amsterdam en Rotterdam). Door de aanwezigheid van het stadhouderlijk Hof, de Staten-Generaal en buitenlandse diplomaten en adel had Den Haag een veel aristocratischer karakter dan de meeste andere Nederlandse steden. Maar er was een groot contrast tussen de aristocratische wijk rondom het Binnenhof en Voorhout en de meer volkse delen van het "dorp".

19e eeuw

Pas in 1806, onder Frans bewind, kreeg Den Haag zijn stadsrechten, maar in die tijd was een vestingmuur eerder een keurslijf dan een voordeel: Den Haag bleef zonder omwalling en kon zich op ruime schaal uitbreiden. In 1834 werd Den Haag uitgebreid met het Rijswijkse gehucht 't Sluijsje (Rijswijk), gelegen aan de zuidgrens van Den Haag, nabij het Rijswijkseplein. Toen station Hollands Spoor werd aangelegd, gebeurde dat aanvankelijk nog op Rijswijks grondgebied. Enkele jaren later zou in 1844 een stuk Rijswijks grondgebied worden geannexeerd vanaf het Rijswijkseplein. Het inwonertal van Den Haag was toen ruim 70.000. Omstreeks 1870 zou het aantal van 100.000 worden gehaald, en rond 1900, in de fin de siècle-tijd van Louis Couperus, telde de stad ongeveer 200.000 inwoners. Ten zuiden van de oude binnenstad ontstonden toen dichtbevolkte arbeiderswijken (Laakkwartier, Schilderswijk, enz.), terwijl tegen de duinkant nieuwe wijken voor de meer gefortuneerde burgers gebouwd werden: Statenkwartier, Duinoord, Archipelbuurt, enzovoort. In die tijd speelde Den Haag ook in kunstzinnig opzicht een belangrijke rol vanwege de schilders van de Haagse School.

In de loop van de negentiende eeuw trok de vissersplaats Scheveningen geleidelijk meer toeristen, die vooral op het brede zandstrand afkwamen.

In 1872 vond tijdens het Haagse congres van de Eerste Internationale de splitsing plaats tussen de anarchisten (Michail Bakoenin) en de marxisten (Karl Marx).

20e eeuw

In 1899 vond in Den Haag de Eerste Haagse Vredesconferentie plaats, die leidde tot de oprichting van het Permanent Hof van Arbitrage, dat in Den Haag gevestigd werd. De Amerikaanse staalmagnaat Andrew Carnegie schonk een bedrag van $ 1.500.000 (omgerekend zo'n 23 miljoen euro) voor de bouw van het Vredespaleis (gebouwd tussen 1907 en 1913), waarin dit hof zou zetelen. Later werd ook het Internationaal Gerechtshof in het Vredespaleis gevestigd. In 1920 en 1964 vonden in Den Haag Universele Esperantocongressen plaats.

Tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog, op 3 maart 1945, kwamen tijdens het Bombardement op Bezuidenhout 510 mensen om het leven. Het bombardement werd uitgevoerd door de geallieerden en had als doel de vernietiging van de mobiele V-2-lanceerinrichtingen van de Duitsers, maar de bommen vielen een paar honderd meter te ver naar het oosten.

Sinds de 19e eeuw heeft Den Haag ernaar gestreefd gebieden te annexeren wegens ruimtegebrek. Sommige van deze acties mislukten, maar de voormalige gemeente Loosduinen werd in 1923 samengevoegd met Den Haag.

Op 1 januari 1960 telde Den Haag 605.876 inwoners. In de veertig jaar daarna is dit drastisch teruggelopen tot iets meer dan 441.000 inwoners in 1999 (bron: CBS).

21e eeuw

Met ingang van 1 januari 2002 zijn de nieuwbouwwijken Leidschenveen en Ypenburg als gevolg van grenscorrecties toegewezen aan Den Haag, ten koste van Leidschendam, Nootdorp, Pijnacker, Rijswijk en Voorburg. Hierdoor is het bevolkingsaantal inmiddels weer in stijgende lijn en momenteel telt de stad ruim 475.000 inwoners. Volgens het CBS zal het inwoneraantal van 2007 tot 2025 met zo'n 7,7 % stijgen. [3] In 2025 zal Den Haag dan zo'n 511.000 inwoners tellen.

Stadsdelen en wijken

Den Haag telt acht stadsdelen. Elk van deze stadsdelen heeft een eigen stadsdeelkantoor, waar de meeste gemeentelijke diensten zijn gehuisvest. Dankzij die stadsdeelkantoren is de gemeente voor veel zaken makkelijker bereikbaar. De huidige indeling in stadsdelen is in 1988 vastgesteld door de gemeenteraad.

stadsdeel aantal inwoners
Centrum ± 100.000 inwoners
Escamp ± 108.000 inwoners
Haagse Hout ± 42.000 inwoners
Laak ± 38.200 inwoners
Leidschenveen-Ypenburg ± 40.000 inwoners
Loosduinen ± 47.500 inwoners
Scheveningen ± 56.000 inwoners
Segbroek ± 59.000 inwoners

Elk van deze stadsdelen is in 1988 onderverdeeld in wijken en buurten. Deze indeling wijkt af van de bekende wijk- en buurtindeling die sinds 1953 werd gebruikt.

Beschermd stadsgezicht

Rijksbeschermde stadsgezichten:

Gemeentelijk beschermde stadsgezichten:

    Zie ook: Lijst van hoogste gebouwen van Den Haag en Overzicht van wijken in Den Haag

Cultuur en recreatie

Bezienswaardigheden

Attracties

Grachten

Zoals ook andere steden in Nederland had Den Haag vroeger veel grachten, ook wel ruien genoemd. Zij dienden voor de scheepvaart maar ook als riool. Al omstreeks 1350 was Den Haag via de Vliet verbonden met Delft en in 1619 was de grachtengordel om Den Haag klaar. In 1900 werd de Laakhaven aangelegd, die uitgroeide tot de zesde binnenhaven van Nederland.
Naarmate de bevolking groeide, gingen de grachten steeds meer stinken. De rijken hadden huizen buiten de stad om 's zomers de stank te ontvluchten, maar de meeste mensen leefden in de stad. Er waren regelmatig epidemieën.
In de 19e eeuw worden de eerste rioleringen aangelegd, en veel grachten overkluisd of gedempt. Een groot probleem in Den Haag was, dat het grachtenwater niet kon worden afgevoerd naar de zee. Het Verversingskanaal werd aangelegd naar de Noordzee, maar de Koninginnegracht is nooit tot aan de zee doorgetrokken. Laat in de 20e eeuw is men in verschillende steden begonnen met het maken van plannen om meerdere oude grachten in ere te herstellen, het zgn. grachtenplan. Sinds 2003 is het mogelijk om een rondvaart door de grachten van Den Haag te maken.

Musea

Er zijn veel musea (Museum in Den Haag) in Den Haag. Enkele hiervan zijn:

Culturele voorzieningen

Natuur

Den Haag wordt de "groene stad aan zee" genoemd. Dat komt doordat Den Haag binnen haar stadsgrenzen:

Uitgaansgelegenheden

Evenementen

Bekende bands en muzikanten

Economie

Winkelen

Op donderdagavond is het koopavond in Den Haag. Net als in de andere grote steden (Amsterdam en Rotterdam) mochten eerst alleen de (groot)winkelbedrijven in het centrum op zondag open zijn.

Als enige van de grotere steden in Nederland mogen sinds kort ook de winkels in de Haagse buitenwijken van 10.00 - 18.00 uur op zondag geopend zijn. Door deze beslissing is de concurrentiepositie van de kleinere winkels (veelal gerund door allochtonen) in de buitenwijken verbeterd wat de leefbaarheid van de buitenwijken ten goede komt.

Den Haag telt twee grote winkelcentra:

Markten

De Haagse Markt is de grootste markt van Nederland. Er is elke week op maandag, woensdag, vrijdag en zaterdag markt.

Gezondheidszorg en sport

Ziekenhuizen

Sport en recreatie

Onderwijs

Lager en middelbaar onderwijs

Particulier basisonderwijs

  • Matrijsschool, particuliere basisschool voor de gehele regio, inclusief Den Haag.

Zelfstandige gymnasia Den Haag heeft twee zelfstandige gymnasia:

Er zijn ook vele basisscholen en andere middelbare scholen die vmbo tot en met gymnasium geven. Voorbeelden hiervan zijn de Populier, Segbroek, Dalton Den Haag en nog vele andere scholen. Deze scholen zijn voor de meeste mensen in Den Haag zeer bekend. Ook door de prijzen die ze gewonnen hebben met de Science stroom heeft de Populier zich gevestigd als 1 van de 6 scholen die in Nederland bèta-onderwijs geeft. Een bekende school is het Vrijzinnig Christelijk Lyceum, deze school is met name bekend omdat de drie prinsen en een aantal bekende Nederlanders hier hun opleiding hebben genoten.

Hoger onderwijs

Hoewel de stad niet over een grote zelfstandige universiteit beschikt, zijn er wel de Hague Academic Coalition, T.M.C. Asser Instituut, The Hague Forum for Judicial Expertise, Institute of Social Studies, The Hague Academy of International Law, een dependance van Universiteit Leiden, de Haagse Hogeschool, Hogeschool INHOLLAND Den Haag, Hotelschool Den Haag en een dependance van Hogeschool Helicon. Verder is het de thuishaven voor een van Nederlands grootste en meest vooraanstaande instituten op gebied van kunstonderwijs, namelijk de Haagse Hogeschool voor de Beeldende Kunsten, Muziek en Dans. Deze bestaat uit het Koninklijk Conservatorium, de Koninklijke Academie voor de Beeldende Kunsten en de Balletacademie van het Koninklijk Conservatorium. Ook in Den Haag gevestigd is de Vrije academie (voluit: Vrije Academie Werkplaats voor Beeldende Kunsten).

Internationale stad van Vrede en Recht

De stad profileert zich als een "Internationale stad van Vrede en Recht" (City of Peace and Justice). Instellingen als het Internationaal Gerechtshof, de Organisatie voor het Verbod op Chemische Wapens en het Internationaal Strafhof opereren vanuit Den Haag. Dat profiel van Den Haag staat centraal in de citymarketing van de stad.

Verschillende academische instituten op het gebied van Internationale relaties, Internationaal Recht en Internationale ontwikkeling zijn verenigd in de Hague Academic Coalition.

De volgende tribunalen/gerechtshoven zijn gevestigd in de stad:

Verkeer en vervoer

Media

Kranten

Radio en televisie

Bestuurlijk

College van Burgemeester en Wethouders

Het College van Burgemeester en Wethouders voor de periode 2006-2010 wordt gevormd door een coalitie bestaande uit VVD, PvdA en GroenLinks (28 van de 45 zetels).

De voorzitter van het College van B&W is burgemeester:

De wethouders (8) zijn:

Gemeenteraad

Heden

De gemeenteraad is voor de periode 2006-2010 als volgt samengesteld (in totaal 45 raadsleden):

Verleden

Vanaf 1962 is de Haagse gemeenteraad als volgt samengesteld:

Gemeenteraadszetels
Partij 1962 1966 1970 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006
PvdA 17 12 14 18 17 14 18 12 9 11 10 15
VVD 7 8 10 13 11 14 11 9 11 12 11 10
CDA 17 16 14 10 13 10 10 10 7 6 7 5
SP - - - - - - - - 1 3 2 4
GL (voor 1989 CPN) 3 4 2 3 1 4 3 3 4 5 3 3
D66 - - 3 - 3 2 2 7 7 3 3 2
Islam Democraten - - - - - - - - - - - 1
CU/SGP - - - - - 1 1 1 1 1 1 (2) 1
LPF - - - - - - - - - - - 1
Solidair Nederland - - - - - - - - - - - 1
Politieke Partij Scheveningen - - - - - - - - - 3 3 (2) 1
Haagse Stadspartij - - - - - - - - - 1 1 1
Leefbaar Den Haag - - - - - - - - - - 4 (2) -
CP(86)/CD - - - - - - - 3 5 - - -
Overige 1 5 2 1 - - - - - - 0 (2) -
Totaal 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45

Noot 1: de tabel bevat de oorspronkelijke zetelaantallen direct na de gemeenteraadsverkiezingen. Tussen haakjes staat wat de zetelaantallen daarna waren.

Noot 2: partijen als GL, CDA en CU bestonden vroeger uit andere partijen die later zijn samengegaan in hoe ze nu heten. Vanwege de vergelijkbaarheid is de huidige naam ook voor het verleden gebruikt.

Haagse burgemeesters

Zie Lijst van burgemeesters van Den Haag voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
NO Wassenaar
O Leidschendam-Voorburg
ZW Westland
ZO Rijswijk

Stedenbanden

Hoewel het feit dat Den Haag een stad is betwistbaar is, heeft Den Haag enkele stedenbanden:

Bekende Hagenaars

Hieronder staat een aantal beter bekende Hagenaars:

De huidige nachtburgemeesters zijn Jille van der Veen en René Bom.[6]


Hagenezen

Naast Hagenaar kan een inwoner van Den Haag ook Hagenees worden genoemd. Met deze informele term worden personen aangeduid die geboren en getogen zijn in Den Haag en daar bij voorkeur ook nog wonen. Een Hagenaar kan ook iemand zijn die niet geboren en getogen is in Den Haag, maar daar wel woont. Hoewel het woord Hagenees niet per se een negatieve connotatie heeft, zal lang niet elke inwoner van de stad er prijs op stellen als Hagenees te worden aangeduid. Een andere definitie is dat Hagenezen de mensen zijn die plat Haags praten, terwijl Hagenaars de mensen zijn die voornaam Haags spreken.
Het klassieke verhaal wil dat er een scheiding is tussen Hagenaars die op zand wonen en de Hagenezen die op veen wonen. Den Haag is deels gebouwd op zandduinen, waarvan de grens met de veengebieden ongeveer gelijk loopt met de Laan van Meerdervoort. Wijken zoals Laakkwartier, Schilderwijk, Escamp zijn gebouwd op veengrond. Als je geboren bent op 't zand ben je een Hagenaar, ben je geboren op 't veen dan ben je een Hagenees.

Zie ook

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:
Bronnen:

  • Helm, F.J.A.M. van der (2007) "'t Sluijsje 91580-1834), het onbekende Rijswijkse buurtschap bij Den Haag, 's-Gravenhage 2007, uitgave in eigen beheer
  • Helm, F.J.A.M. van der (2007) "De oude heerlijkheid Nieuwveen, bijna weer bij Den Haag gevoegd" in Noitdorpsche Historiën jaargang 6, no.2 2007 p. 3 e.v.

Noten:

  1. º " Gemeentearchief Den Haag: Is Den Haag een stad of een dorp?
  2. º Is Den Haag een stad?
  3. º [1] zie PDF-file, artikel 'In 2025 fors meer huishoudens in de Randstad' pagina 4
  4. º Stedenband Den Haag-Juigalpa
  5. º Stedenband Den Haag-Warschau
  6. º nachtburgemeesters.nl/denhaag
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Den_Haag&oldid=281587"