Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Cimbalom
Een cimbalom (ook: cimbaal, niet te verwarren met het slagwerkinstrument cimbaal) is een snaarinstrument dat behoort tot de plankciters. Net als bij het woord citer is een cimbalom een traditioneel snaarinstrument alsmede de verzamelnaam voor alle citers die percussief bespeeld worden. Er bestaan veel verschillende namen voor vrijwel identieke instrumenten, afhankelijk vanuit welk gebied het instrument stamt. De in West-Europa voorkomende varianten worden hakkebord of hackbrett genoemd. Het hier afgebeelde exemplaar is een Roemeens buikcimbaal.
Achtergrondinformatie
Het wordt bespeeld met twee stokken waarvan de uiteinden meestal zijn omwikkeld om de aanslagtoon iets te dempen in zijn hoge klank.
Evenals de grote variant, de concertcimbalom, is de cimbalom een soortgenoot en wordt beschouwd als de voorloper van de piano. Het voornaamste verschil is dat bij de piano een mechaniek is ingebouwd om de snaren aan te slaan, terwijl bij de cimbalom de bespeler, cimbalist, dat zelf doet.
Veel van de (hogere) snaren worden door een brug in tweeën gedeeld; als de snaar in lengteverhouding 2 : 3 verdeeld wordt, dan is het korte stuk precies een kwint hoger. Hierdoor worden weliswaar een groot aantal snaren uitgespaard, maar het maakt het instrument wel lastiger te bespelen.
In de klassieke muziek speelt de cimbalom een belangrijke rol in de Háry János-suite van de Hongaarse componist Zoltán Kodály.
In de zigeunermuziek is het cimbaal (of cimbalom) het begeleidings-instrument bij uitstek.
In de klezmermuziek wordt wel de tsimbl, een vrij kleine cimbalom, gebruikt voor begeleiding en melodie. De tsimbl is te horen op enkele historische klezmeropnames uit Oost-Europa, en tegenwoordig ook weer bij klezmerorkesten die een groepsklank nastreven van vóór de 20e eeuw, de zogenaamde Village Klezmer.
Experimentele elektrische varianten
Cimbaloms komen niet uitsluitend voor in traditionele, vaak Oost-Europese, muziek of klassieke muziek, maar worden soms ook gebruikt in hedendaagse muziek en experimentele rock. Glenn Branca ontwierp zogenoemde Mallet Guitars. Dit waren elektrische versies van cimbaloms, echter gestemd in skordatura om alternatieve klankpatronen op te wekken. Liam Finn is ook in het bezit van een elektrische cimbalom. Een andere band die met soortgelijke instrumenten speelt is de Japanse noise rockformatie The Boredoms. De specifieke klank die deze elektrische varianten wordt met name veroorzaakt door snaarvelden die gelijk aan elkaar in toon tot elkaar gestemd staan, maar verdeeld over verschillende octaven. Door die octaafverdeling en de elektrische versterking treden er vreemde Zwevingsverschijnselen op, die grote invloed hebben op de klankkleur. De boventonen worden benadrukt door oversturing en die verhouden zich onregelmatig tot elkaar waardoor er verschil- en somtonen ontstaan die de sustain een onregelmatig patroon geven. Men noemt dit verschijnsel ook wel chorus. Bij traditionele cimbaloms alsook de piano zijn de snaarkoren niet gestemd in octaafgerelateerde toonafstanden. De chorus is daardoor nog steeds wel aanwezig, maar minder prominent. De sustain van akoestische instrumenten is ook veel korter, omdat de snaar zijn energie sneller kwijtraakt aan het klankbord.
Luthéal
 Zie Luthéal voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De Luthéal is een soort geprepareerde piano waarmee de klankkleur veranderd kan worden. Qua geluid iets tussen een cimbalom, een klavecimbel en een piano forte in.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Cimbalom op Wikimedia Commons.