Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Citer
| Citer | ||
| zither | ||
| Concert citer met fretten | ||
| Concert citer met fretten | ||
| Classificatie | ||
| Gerelateerde instrumenten | ||
| hommel, klavecimbel, cimbalom, hakkebord, piano, koto |
De citer of zither (niet te verwarren met het Indiase snaarinstrument Sitar) is een snaarinstrument, dat voornamelijk bestaat uit een klankbodem die bespannen is met snaren. Het instrument wordt voornamelijk gebruikt in het Duitstalige deel van Europa bij volksmuziekevenementen. De term zither wordt tevens gebruikt om de instrumentengroep zitherachtigen aan te duiden. Tot deze instrumentengroep behoren onder andere de Japanse Koto, de Piano en het Hakkebord. Voor een uitgebreidere lijst zie onderstaande lijst.
Etymologie
"Citer" is afgeleid van het Griekse woord kithara, een instrument uit de klassieke oudheid dat werd gebruikt in het Oude Griekenland en later in het hele Romeinse Rijk en in de Arabische wereld (Arabisch قيثارة). Ook het woord 'gitaar' is afgeleid van "kithara" .
Soorten
Er zijn citers met en zonder fretten.
De voorganger van de citer is de hommel. De naam was toen scheitholt of raffele kratzzither.
Er kwamen meer snaren voor de begeleiding en de manier van spelen veranderde. Was het bij de scheitholt een ritmische beweging van de rechterhand met een plectrum en links een stokje, nu is het een spel waarbij de linkerhand en de rechterhand samen de melodie maken. En de toon wordt gevormd met de linkerhand op de fretten door de snaren te verkorten. Bij een kratzzither bestaat het instrument uit een balk waarop 2 of meer melodiesnaren zitten. Daarnaast zijn er veelal 3 tot 16 begeleidingssnaren. Bij de schlagzither is het instrument breder zodat er meer melodie snaren (4) en meer begeleidingssnaren (25) op kunnen. Onder de melodiesnaren zitten fretten.
Lijst van zithers
- Citera (Hongarije) Langeleik (Noorwegen) (Denemarken) Scheitholt (Duitsland) Langspil (IJsland) Kankles (Estland) (Letland)
- Clavichord -- Klavecimbel -- Spinet -- Virginaal -- Vina (India)
- Cimbalom (Balkan) -- Hakkebord -- Santur (India) -- Qanûn (Turkije) -- Hammered dulcimer (Ierland, Verenigde Staten)
- Dulcimer (VS) Hommel (Nederland) (België) Epinette (België) (Frankrijk) langspell (Zweden)
- Enanga (Oeganda)
- Epinette
- Kacapi (Indonesisch cither)
- Kantele -- Psalterium -- Suntur (India) -- Concertciter -- Akkoordciter -- Autoharp
- Kelstone (België, 2007)
- Kementsje (Turkije)
- Koto (Japan) -- Guzheng
- Monochord
- Noardske Balke (Friesland) Vlier (Nederland)
- Piano -- Vleugel
Er zijn ook gestreken varianten, waarbij (enkele) snaren via een mechaniek met knoppen ingekort worden:
- Draailier -- Nyckelharpa (Zweden)
Bij de draailier worden de snaren gestreken door een ronddraaiende houten schijf die met hars is ingewreven, bij de nyckelharpa met een strijkstok.
Trivia
- Citer is ook de naam van een door Santiago Calatrava ontworpen brug bij Hoofddorp in de Haarlemmermeer. De tuien van de brug hebben de inspiratie gegeven voor deze naam. Ook twee andere bruggen van deze architect in de Haarlemmermeer hebben namen van een muziekinstrument: Harp en Luit.
- De openingsmelodie van de film the Third Man wordt door Anton Karas op de citer gespeeld. Deze muziek werd wereldberoemd.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Zithers op Wikimedia Commons.