Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Griko

Uit Wikisage
Versie door Mendelo (overleg | bijdragen) op 28 jan 2025 om 05:26
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Griko (ook geschreven als Grico) is een Grieks dialect dat wordt gesproken door de Griekse gemeenschappen in de regio’s Apulië (Salento) en Calabria in Zuid-Italië. Dit dialect is een levend overblijfsel van de oude Griekse kolonisatie van Zuid-Italië en Sicilië, en heeft zich ontwikkeld in de loop van meer dan twee millennia. Het wordt beschouwd als een bedreigde taal volgens UNESCO.

Geschiedenis

De theorie van Gerhard Rohlfs en Georgios N. Chatzidakis stelt dat de oorsprong van het Griko-dialect gaat terug naar de tijd van de oude Griekse kolonisatie van de kustgebieden van Zuid-Italië en Sicilië, een gebied dat ook wel Magna Graecia werd genoemd. Rohlfs rechtvaardigt dit met de merkwaardige ontkennings- en bevestigende partikels denge en umme, die in geen enkel modern Grieks dialect voorkomen, maar afgeleid kunnen zijn uit het Oudgrieks. Deze zienswijze is ook gebaseerd op taalkundige kenmerken, zoals Dorische woorden en andere oud-Griekse elementen die nog steeds aanwezig zijn.

De Griekse kolonisatie begon rond de 8e eeuw voor Christus. De Griekse cultuur en taal floreerden in deze regio’s tot de Romeinse overheersing.

Volgens een andere theorie, van Giuseppe Morosi (1870), zou het Griko ontstaan uit de taal van Byzantijnse kolonisten die zich rond de 9e eeuw in de regio vestigden. Tegenwoordig wordt Morosi’s theorie meer gezien als een aanvullende verklaring voor de evolutie van het Griko, in plaats van als een complete alternatieve oorsprongstheorie. De taal heeft zeer waarschijnlijk een continue geschiedenis vanaf de antieke kolonisatie, met belangrijke invloeden tijdens de Byzantijnse periode.

Na de val van het West-Romeinse Rijk en de daaropvolgende Byzantijnse overheersing, bleef de Griekse invloed in Zuid-Italië sterk. Tijdens de middeleeuwen en de Renaissance was het gebied blootgesteld aan verschillende heersers, waaronder de Normandiërs, de Hohenstaufen, de Anjous en de Aragonezen, wat leidde tot een voortdurende vermenging van talen en culturen.

Kenmerken

Griko heeft een unieke linguïstische structuur die elementen van het oude Grieks, middeleeuws Grieks, en Italiaans bevat. Hoewel de basisgrammatica en de woordenschat duidelijk Grieks zijn, zijn er talloze leenwoorden en invloeden uit het Italiaans, Latijn en zelfs Spaans. Het dialect vertoont ook enkele archaïsche kenmerken die in het moderne Grieks niet meer voorkomen.

Huidige verspreiding en status

Er bestaan tegenwoordig in hoofdzaak twee kleine Griko-sprekende gemeenschappen:

  1. In het Apulische Griko-taalgebied, waar het zogenaamde Griko-Salentino, ’Salentino-Grieks’, ’Salentijns Grieks’ (in het Italiaans: ’Salentinu’ of ’Salentino’) wordt gesproken. Dit gebied omvat negen kleine steden met een totale bevolking van 40.000 mensen in de regio ’Grecìa Salentina’ in Zuid-Apulië in de provincie Lecce (ook bekend als Salento). Deze steden zijn: Calimera, Martano, Castrignano de' Greci, Corigliano d’Otranto, Melpignano, Soleto, Sternatia, Zollino en Martignano. Niet alle bewoners spreken nog Griko.
  2. In het Calabrische Griko-taalgebied, waar het Grieks-Calabrisch dialect (ook bekend als ’Grieks-Bovesiaans dialect’ of Grecanico) wordt gesproken. Dit gebied bestaat eveneens uit negen plaatsen in het zuiden van Calabrië, maar deze hebben minder inwoners. Aangezien dit dialect voornamelijk door oudere mensen wordt gesproken en nauwelijks aan kinderen wordt doorgegeven, ligt het aantal sprekers aanzienlijk lager dan het aantal inwoners.

Er bestaan aanzienlijke verschillen tussen de varianten uit beide regio’s. De belangrijkse verschilen zijn:

  • Fonologisch: Het Calabrische Griko heeft enkele klanken behouden die meer lijken op het Oudgrieks, terwijl Salentino Griko meer Italiaanse invloeden in de uitspraak vertoont.
  • Woordenschat: Door verschillende historische contacten hebben beide varianten andere leenwoorden opgenomen. Calabrisch Griko heeft bijvoorbeeld meer invloed ondergaan van het lokale Calabrische dialect.
  • Grammaticale structuren: Er zijn verschillen in werkwoordvervoegingen en bepaalde syntactische constructies.

Calabrisch Griko wordt vaak als wat ’archaïscher’ wordt beschouwd dan de Salentijnse variant, mogelijk omdat het gebied geografisch meer geïsoleerd was. De onderlinge verstaanbaarheid tussen de twee varianten is beperkt, hoewel sprekers van beide varianten elkaar wel deels kunnen begrijpen. Dit komt mede doordat beide gemeenschappen ook Italiaans spreken als gemeenschappelijke taal.

Het aantal actieve sprekers werd geschat op minder dan 20.000, voornamelijk ouderen. Intussen {eerste decennia 21e eeuw) is het aantal sprekers mogelijk nog veel lager geworden. het Hoewel het aantal sprekers is afgenomen door de invloed van de Italiaanse taal en cultuur, zijn er inspanningen gedaan om dit dialect te behouden en te revitaliseren. Griko wordt onderwezen aan scholen in sommige dorpen en er zijn culturele verenigingen en festivals die de taal en tradities in stand houden.

In 1999 werd de Wet 482/99 in Italië aangenomen, die officiële erkenning en bescherming biedt aan historische taalminderheden, waaronder het Griko. De Europese Unie ondersteunt ook verschillende projecten voor het behoud van deze taal.

rel=nofollow
rel=nofollow
 
rel=nofollow