Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Departementen van Frankrijk
Het departement (département) is de derde bestuurslaag in Frankrijk, te vergelijken met provincies in België en Nederland, na het nationale niveau en het (recentere, hogere) niveau van de regio's (région). Departementen zijn op hun beurt weer onderverdeeld in arrondissementen, die elk enige cantons (kantons) omvatten, dewelke bestaan uit de communes (gemeenten).
Frankrijk telt momenteel 101 departementen: 96 "metropolitaanse" departementen (die behoren tot de Métropole, het 'moederland' Europees Frankrijk) en vijf overzeese departementen, op eilanden die ver buiten Europa liggen (Franse Antillen en Indische Oceaan nabij Madagascar) en in Zuid-Amerika.
Het hoofd van het departement is de préfet (prefect), de vertegenwoordiger van de centrale regering. Naar hem worden het departementaal bestuur, evenals zijn zetel en de hoofdplaats, préfecture (prefectuur) genoemd.
Geschiedenis
Frankrijk werd in de tijd van de Franse Revolutie op deze manier ingedeeld om de oude, feodale indeling te vervangen. Daarvoor was Frankrijk een overlappende structuur van gouvernementen en generaliteiten, met sterk verschillende statuten en privileges, en van zeer ongelijke grootte. De indeling in departementen zorgde voor gebieden die rekening hielden met de geografische omstandigheden en de bereikbaarheid voor de burgers, maar die tegelijk toch min of meer grenzen van de oude indeling respecteerden. Bij de naamgeving van de departementen is wel bewust afgeweken van de oude provincienamen: de meeste departementen, behalve de eilanden, zijn genoemd naar waterlopen of gebergten. Op 22 december 1789 werd een wet aangenomen die de nieuwe indeling van kracht verklaarde. Oorspronkelijk waren er 83 departementen. In die tijd had ieder departement 36 leden in een eigen gekozen vertegenwoordiging, die op hun beurt een permanent uitvoerend bestuur aanstelden.
Al op 28 pluviôse van het jaar VIII (17 februari 1800) werd deze opzet gewijzigd en stelde het centraal gezag in Parijs prefecten aan. Bij de wet van 10 augustus 1871 werd de Commission Départementale ingesteld. Deze organisatie zou tot 1982 ongewijzigd blijven. In dat jaar werd een wet op de decentralisatie aangenomen, die de departementen een grotere zeggenschap gaf, vooral in economische zaken. Ten slotte werd bij de wet van 2 maart 1985 het uitvoerend gezag, dat tot dan in handen van de benoemde prefect lag, overgedragen aan de voorzitter van de verkozen Algemene Raad.
Door gebiedsuitbreiding en splitsingen is het aantal Europese departementen sindsdien uitgebreid tot de huidige 96.
- In 1791 is Avignon met het omliggende Graafschap Venaissin (ooit pauselijk domein) aangehecht bij de Vaucluse.
- In 1793 is Rhône-et-Loire gesplitst.
- In 1808 is Tarn-et-Garonne gevormd rond de stad Montauban.
- In 1860 hield Frankrijk als gevolg van de eenwording van Italië de departementen Savoie, Haute-Savoie en Alpes-Maritimes over.
- In 1871 ging als gevolg van de Frans-Duitse oorlog de Elzas en een deel van Lotharingen verloren. Na de Eerste Wereldoorlog kwam het gebied terug. Per saldo heeft dit geleid tot afsplitsing van het Territoire de Belfort en herschikking van de oorspronkelijke departementen Moselle en Meurthe.
- In 1968 zijn vijf nieuwe departementen ontstaan door splitsing van Seine en Seine-et-Oise in 7 kleinere departementen.
- In 1976 is het eiland Corsica gesplitst in 2 departementen.
Nummering
De Franse departementen werden in 1922 in alfabetische volgorde genummerd. Het territorium Belfort werd iets later als departement toegevoegd en kreeg nummer 90. In 1964 werd de regio Parijs (Île-de-France) opgedeeld, waarbij de nummers 75 en 78 opnieuw werden toegekend en 91-95 werden toegevoegd. In 1976 werd Corsica (20) opgedeeld in 2A en 2B. De overzeese departementen kregen driecijferige nummers, van 971 tot 975. De nummering komt onder andere voor als de laatste twee cijfers op de kentekenplaten van auto's (op kentekenplaten uitgegeven vóór 15 april 2009 als daadwerkelijk onderdeel van het kenteken, op kentekenplaten uitgegeven vanaf 15 april 2009 enkel als vermelding rechtsonder op de plaat), en als de eerste twee cijfers van de postcodes.
Lijst van departementen
Oude Franse departementen, nu buiten Frankrijk
Departementen in de periode 1792-1815 in gebieden die nu geen deel meer uitmaken van Frankrijk.
In het vet de departementen in de Nederlanden (Benelux).
Duitsland
Italië
| Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode |
|---|---|---|
| Doire (Dor(i)a Baltea) | Ivrée (Ivrea) | 1802-1814 |
| Marengo | Alessandria | 1802-1814 |
| Pô (Po) | Turin (Turijn) | 1802-1814 |
| Sésia | Verceil (Vercelli) | 1802-1814 |
| Stura | Coni (Cuneo) | 1802-1814 |
| Tanaro | Asti | 1802-1805 |
| Apennins (Apennijnen) | Chiavari | 1805-1814 |
| Gênes (Genua) | Gênes (Genua) | 1805-1814 |
| Montenotte | Savone (Savona) | 1805-1814 |
| Arno | Florence (Firenze) | 1808-1814 |
| Méditerranée (Middellandse Zee) | Livourne (Livorno) | 1808-1814 |
| Ombrone | Sienne (Siena) | 1808-1814 |
| Taro | Parme (Parma) | 1808-1814 |
| Rome | Rome | 1809-1814 |
| Trasimène | Spolète (Spoleto) | 1809-1814 |
Zwitserland
| Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode |
|---|---|---|
| Mont-Terrible | Porrentruy (Pruntrut, in Bern) | 1793-1800 |
| Simplon [Alpenpas] | Sion (Sitten) | 1810-1814 |
Griekenland
| Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode |
|---|---|---|
| Corcyre (Korkyra) | Corfou (Korfoe) | 1797-1799 |
| Ithaque (Ithaka) | Argostoli | 1797-1798 |
| Mer-Égée (Egeïsche Zee) | Zante (Zakynthos) | 1797-1798 |
Spanje
| Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode | Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode |
|---|---|---|---|---|---|
| Bouches-de-l'Èbre | Lerida | 1812-1813 | Bouches-de-l'Èbre-Montserrat | Barcelone | 1813-1814 |
| Montserrat | Barcelone | 1812-1813 | |||
| Sègre | Puigcerda | 1812-1813 | Sègre-Ter | Gironne | 1813-1814 |
| Ter | Gironne | 1812-1813 |
Ook in sommige grote overzeese bezittingen (koloniaal imperium buiten Europa), inzonderheid in de volkskolonie Algerije, waren er nog Franse departementen.
Koloniaal Algerije
| Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode | Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Vanaf | Departement (Franse naam) |
Prefectuur (Franse naam) |
Periode |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Alger | Alger | 1848- | 1962 | |||||
| Médéa | Médéa | 1957- | 1962 | |||||
| Aumale | Aumale | 1958-1959 | ||||||
| Orléansville | Orléansville | 1957-1962 | ||||||
| Tizi-Ouzou | Tizi Ouzou | 1957-1962 | ||||||
| Oran | Oran | 1848- | 1962 | |||||
| Mostaganem | Mostaganem | 1957-1962 | ||||||
| Tiaret | Tiaret | 1957-1962 | ||||||
| Tlemcen | Tlemcen | 1957-1962 | ||||||
| Saïda | Saïda | 1958-1962 | ||||||
| Constantine | Constantine | 1848- | 1962 | |||||
| Bône | Bône | 1955-1957 | ||||||
| Sétif | Sétif | 1957- | 1962 | |||||
| Bougie | Bougie | 1958-1959 | ||||||
| Batna | Batna | 1957-1962 | ||||||
| Territoires du Sud (zuidelijk woestijngebied) | 1902-1957 | Oasis | Ouargla | 1957-1962 | ||||
| Saoura | Colomb-Béchar | 1957-1962 | ||||||