Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Westelijke Jordaanoever
{{{1}}} landsdeel in Palestina 
| |||
| Bestand:We-map.png | |||
| Oppervlakte | 5860 km² | ||
| Inwoners | 2.747.943 Palestijnen en 391.000 Israëli's[1] | ||
| Detailkaart | |||
| Kaartje met de nederzettingen | |||
| Kaartje met de nederzettingen | |||
| Het centrum van Ramallah, Westelijke Jordaanoever | |||
| Het centrum van Ramallah, Westelijke Jordaanoever | |||
| |||
De Westelijke Jordaanoever (Arabisch: الضفة الغربية, aḍ-Ḍiffä l-Ġarbīyä, Hebreeuws: יהודה ושומרון / הגדה המערבית, Jehoeda Wesjomron (Judea en Samaria) / Hagadah Hama'aravit), ook wel Westoever of (minder juist) Cisjordanië genoemd, is het grootste grondgebied van de Palestijnse gebieden en vormt samen met de Gazastrook de staat Palestina. Oost-Jeruzalem maakte geen deel uit van de Oslo-akkoorden, die de basis waren voor de oprichting van de Palestijnse Autoriteit en is formeel geen onderdeel van het gebied. De Westelijke Jordaanoever is een bergachtig gebied dat aan de oostzijde wordt begrensd door de rivier de Jordaan en de Dode Zee. Naast deze natuurlijke grens worden de noordelijke, westelijke en zuidelijke grenzen gevormd door de wapenstilstandsgrenzen van 1949 tussen Israël en Jordanië, de zogenoemde Groene Lijn.
In 2017 telde de Westelijke Jordaanoever naar schatting 2.747.943 Palestijnse en 391.000 Israëlische inwoners.[1]
Westelijke Jordaanoever na 1948
Het gebied is dat deel van het voormalige Britse Mandaatgebied Palestina dat in de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 door (toenmalig) Transjordanië werd veroverd, nadat zionistische Joden de staat Israël hadden uitgeroepen in een groot deel van dit mandaatgebied. Transjordanië veroverde tijdens deze oorlog Oost-Jeruzalem, terwijl Israël West-Jeruzalem veroverde. De Joodse wijk van Jeruzalem die door Transjordanië was veroverd werd tijdens, maar ook na de oorlog grotendeels verwoest en Jeruzalem werd een verdeelde stad met vele (prikkeldraad)versperringen. In 1949 werd een wapenstilstand gesloten en een grenslijn getrokken, de Groene Lijn. Op 24 april 1950 werd het gebied formeel geannexeerd door Transjordanië en werd het gebied 'Westelijke Jordaanoever' genoemd. Transjordanië (dat "over de Jordaan" betekent) veranderde hierna zijn naam in Jordanië. De Palestijnen die er woonden kregen automatisch het Jordaanse staatsburgerschap. De annexatie werd alleen erkend door Groot-Brittannië en Pakistan, beide landen waren bevriend met het bestuur van Jordanië. Het gebied met inbegrip van Oost-Jeruzalem werd verboden gebied voor Joden uit Israël en andere landen.[2] Christelijke pelgrims moesten een doopbewijs tonen aan de Jordaanse autoriteiten om te bewijzen dat ze geen Jood waren.[3][4]
Bezetting door Israël
In de Zesdaagse Oorlog van 1967 werd het gebied en ook Oost-Jeruzalem met de Oude Stad Jeruzalem (Al-Quds) door Israël op Jordanië veroverd en vervolgens militair bezet. (Volgens Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties van 1947 zou Jeruzalem als geheel een aparte status moeten krijgen). Vervolgens annexeerde Israël Oost-Jeruzalem samen met een groot aantal omringende Palestijnse dorpen.[5] Deze eenzijdige annexatie door Israël is in strijd met het volkenrecht en door VN-resoluties veroordeeld. Het dagelijks bestuur van de Tempelberg met daarop de Al-Aqsa moskee met de bekende Rotskoepel bleef onder beheer van de (toen door Jordanië gedomineerde) waqf, een islamitische organisatie. In 1988 liet Jordanië zijn claim op de Westelijke Jordaanoever varen.
Bestuurlijke verdeling
Na de bezetting stelde Israël een militair bestuur in op de Westelijke Jordaanoever en startte met de bouw van Israëlische nederzettingen. De Verenigde Naties veroordelen dit en houden voor de verdeling van het mandaatgebied Palestina nog steeds vast aan het Verdelingsplan van 1947 volgens Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties. De politieke Palestijnse Fatah-beweging en vervolgens ook de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) onder leiding van Yasser Arafat waren al eerder opgericht en streefden naar een eigen Palestijnse staat.
In 1993 werden door tussenkomst van Bill Clinton de Oslo-akkoorden gesloten tussen Yitzhak Rabin en Arafat. Op grond daarvan werd in 1994 de Palestijnse Autoriteit opgericht onder leiding van Mahmoed Abbas. Die kreeg beperkte autonomie in delen van de Westelijke Jordaanoever met zicht op een onafhankelijke Palestijnse staat. De Westelijke Jordaanoever werd daarvoor ingedeeld in gebieden met een A-, B- of C-status: [6]
- Gebied A (18% van het grondgebied, 55% van de populatie) waar de Palestijnse Autoriteit zowel het burgerlijk bestuur als het veiligheidstoezicht uitoefent. Voornamelijk de steden.
- Gebied B (20% van het grondgebied, 41% van de populatie) waar de Palestijnse Autoriteit het burgerlijk bestuur uitoefent met gedeeld Israëlisch-Palestijns veiligheidstoezicht. Voornamelijk platteland.
- Gebied C (62% van het grondgebied, 5,8% van de bevolking) onder volledig Israëlisch militair veiligheidstoezicht en bijna volledig Israëlisch burgerlijk bestuur. Met name vruchtbare en bronrijke gebieden: Gebied aan weerskanten van de later gebouwde Israëlische Westoeverbarrière en een brede strook in de Jordaanvallei langs de Jordaan; delen waar sinds 1967 veel Israëlische nederzettingen waren gesticht.
Over de status van Jeruzalem zou vijf jaar na de Oslo-akkoorden onderhandeld worden.
De Israëlische regering bracht vervolgens de burgerlijke zaken van zowel de Israëlische kolonisten als de Palestijnen onder bij de Israëlische Militaire administratie, de ‘Civil Administration’, een onderafdeling van de COGAT (Coordinator of Government Activities in the Territories) bestaande uit IDF soldaten en (Israëlische) burgers. De Westelijke Jordaanoever wordt door Israël aangeduid met de namen Judea en Samaria.
Israëlische nederzettingen
De bouw van Israëlische nederzettingen is door de VN-Veiligheidsraad in resolutie 446 van maart 1979 illegaal verklaard. De geldigheid van deze resolutie wordt echter door Israël betwist. Sommige zogenaamde buitenposten (Engels: outposts) worden ook door Israël als illegaal beschouwd. Vaak betreft dit een aantal campers of caravans waarin streng religieuze joodse jongeren verblijven; na een illegaal-verklaring weigeren ze veelal te vertrekken. Dit leidt soms tot confrontaties van deze kolonisten met het Israëlische leger en de politie.
In augustus 2005 werden samen met alle nederzettingen in de Gazastrook, 4 van de 150 nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever ontruimd[7]. Tegelijkertijd werd door Israël het plan bekend gemaakt dat de nederzetting Betar Illit, die al meer dan 20.000 kolonisten had, datzelfde jaar nog uitgebreid zou worden met tenminste 235 woningen. Daarmee zou het deel gaan uitmaken van het Goesj Etsion nederzettingenblok. Dit was echter in strijd met de zogenoemde 'Roadmap' uit 2003, een vredesplan voorbereid door de Verenigde Naties, de Verenigde Staten, de Europese Unie en Rusland, die de vorming van twee onafhankelijke staten beoogde. President George W. Bush van de VS had de Israëlische premier Ariël Sharon daarvóór ook al gewaarschuwd tegen verdere uitbreiding van de 150 nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en in Oost-Jeruzalem, waar al 400.000 Israëliërs woonden. De Palestijnse Planning-minister Ghassan al-Khattib beschreef dit plan als een "provocatie jegens het Palestijnse volk"[8]
Demografie
In december 2007 hield de Palestijnse autoriteit een volkstelling, hieruit bleek dat er op de Westelijke Jordaanoever inclusief Oost-Jeruzalem 2.345.000 Palestijnen woonden - dat was een verdubbeling ten opzichte van 10 jaar daarvoor.[9] In 2011 had de Westelijke Jordaanoever ongeveer 2.580.168 Palestijnse inwoners en in 2015 waren dat er naar schatting 2.862.485 [10]
Rond de 30% van de Palestijnen die op de Westelijke Jordaanoever wonen zijn Palestijnse vluchtelingen of nakomelingen van vluchtelingen die vóór 1948 in het gebied, dat nu Israël heet, woonden. Zij wonen voornamelijk in vluchtelingenkampen. In juni 2008 waren dat volgens de UNRWA 754.263 personen.[11]
In 2016 wonen er op de Westelijke Jordaanoever ongeveer 391.000 Israëlische kolonisten.[1]. Oost-Jeruzalem telde in 2014 521.890 inwoners, van wie er 201.170 joods waren.[12]
Verder wonen in de Westelijke Jordaanoever nog kleine etnische groepen zoals Samaritanen en bedoeïenen, maar deze zijn zeer klein bestaan meest uit niet meer dan een paar honderd mensen.
Van de inwoners van de Westelijke Jordaanoever was in 2012 ongeveer 80-85%moslim (meest soennitisch), 12-14% is joods en ongeveer 1-2,5% is christen (meest Grieks-orthodox)[1].
Westoeverbarrière
Volgens zeggen om zich te beschermen tegen zelfmoordaanslagen en beschietingen vanuit de Westelijke Jordaanoever (lijst van aanslagen in Israël) besloot Israël om een scheidingsmuur te bouwen. Deze Israëlische Westoeverbarrière ligt deels op de grens van, deels diep in de Westelijke Jordaanoever. De muur en de vele controleposten belemmeren het economisch verkeer vanuit de Westelijke Jordaanoever. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties bepaalde dat een gedeelte van het traject in strijd is met het internationaal recht, na een identiek advies van het Internationaal Gerechtshof in Den Haag (2004). De motivering hiervoor is dat de Westoeverbarrière niet de groene lijn volgt maar diep in de Westelijke Jordaanoever snijdt waardoor Palestijns grondgebied bij Israël geannexeerd wordt. Het betreft vooral gebieden waar de muur om nederzettingen en religieuze plaatsen heen is gebouwd teneinde deze te beschermen en de toegang vanuit Israël gemakkelijker te maken. Door de Palestijnen wordt de muur ook wel Sharon's Wall of Apartheidsmuur genoemd. Palestijnse christenen en moslims maken er bezwaar tegen dat bepaalde religieuze plaatsen hiermee alleen door en voor joden worden geclaimd. Voor verbinding met Israël en de nederzettingen onderling is een uitgebreid wegennet aangelegd dat niet toegankelijk is voor Palestijnen.
Geografie
De Westelijke Jordaanoever heeft een oppervlakte van 5860 km² en wordt geheel door land omsloten, met uitzondering van het zuidoosten dat grenst aan de Dode Zee. Het gebied bestaat grotendeels uit een onregelmatig heuvelachtig land met wat vegetatie in het westen en vrij weinig begroeiing in het oosten. De hoogte varieert van 408 m onder zeeniveau aan de kustlijn van de Dode Zee tot 1030 m boven zeeniveau op de Nabi Yunis. De Westelijke Jordaanoever kent weinig natuurlijke hulpbronnen, met uitzondering van de hoger gelegen landbouwgrond die ongeveer 27% van het gebied beslaat.
Water
De belangrijkste bronnen van water voor de Westelijke Jordaanoever zijn de rivier de Jordaan en de aquifer van het hoogland. Over de waterverdeling van de Jordaan heeft Israël in 2015 een verdrag met Jordanië gesloten, waarbij er in Jordanië en ontziltingsfabriek wordt gebouwd en Israël en Jordanië elkaar over en weer water leveren. In Israël is 60% van het water afkomstig uit deze bronnen en wordt 40% gewonnen door hergebruik en ontzilting. De beschikbaarheid over water is een bron van spanningen tussen Israël en de Palestijnse autoriteit. Bij de Oslo II akkoorden van 1995 zijn Israël en de Palestijnse autoriteit een verdeling van de waterbronnen overeengekomen, waardoor Israël nu 80% van de waterbronnen beheert. Door de bevolkingsgroei in de Palestijnse gebieden levert dit toenemende problemen op. Ontzilting en hergebruik van water vindt niet plaats in de gebieden die onder controle staan van de Palestijnse autoriteit. De waterinfrastructuur van de Palestijnse gebieden is verouderd. Door lekkages gaat een derde van het water hier verloren.[13]
Belangrijkste Palestijnse plaatsen
- Beit Jala
- Bethlehem
- Hebron
- Jenin
- Jericho
- Nablus
- Oost-Jeruzalem
- Qalqiliya
- Ramallah
- Rawabi, in aanbouw[14][15]
- Toelkarem
- Yatta
- Zababdeh (overwegend christelijk Palestijns dorp)
Zie ook
- Judea en Samaria (district)
- Door Israël bezette gebieden
- Jordaanse bezetting van de Westelijke Jordaanoever
- Gazastrook
- Palestina (staat)
- Palestijnse Autoriteit
- Geschiedenis van Palestina (regio)
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met West Bank op Wikimedia Commons.
