Aarlen

**Aarlen**
Arlon
	Stad in België
Vlag van Aarlen	Wapen van Aarlen
(Details)	(Details)
	;
	Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luxemburg
Arrondissement	Aarlen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	118,64 km² (2009); 76,03%; 5,72%; 18,25%
Coördinaten	49° 41' NB, 5° 49' OL
	Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	27.763 (01/01/2010); 49,69%; 50,31%; 234 inw./km²
Leeftijdsopbouw; 0–17 jaar; 18–64 jaar; 65 jaar en ouder	(01/01/2008); 22,02%; 63,39%; 14,58%
Buitenlanders	10,35% (01/01/2008)
	Politiek en bestuur
Burgemeester	Vincent Magnus (cdH)
Bestuur	cdH - PS
Zetels; cdH; PS; MR; Ecolo;	29; 12; 9; 6; 2;
	Economie
Gemiddeld inkomen	17.495 euro/inw. (2007)
Werkloosheidsgraad	10,62% (jan. 2009)
	Overige informatie
Postcode; 6700; 6700; 6700; 6700; 6704; 6706	Deelgemeente; Aarlen; Bonnert; Heinsch; Toernich; Guirsch; Autelbas
Zonenummer	063
NIS-code	81001
Politiezone	Aarlen
Website	www.arlon.be
	Detailkaart
	Bestand:ArlonLocation.png
	ligging binnen het arrondissement Aarlen; in de provincie Luxemburg
Portaal	België

Aarlen (Frans: Arlon; Duits en Luxemburgs: Arel) is een stad in en tevens de hoofdstad van de Belgische provincie Luxemburg. De stad telt ruim 29.000 inwoners (die Aarlenaars^[1] worden genoemd) en is daarmee de kleinste Belgische provinciehoofdstad. Met Tongeren en Doornik wordt Aarlen beschouwd als de oudste stad van België.

Bestand:Arlon E1aJPG.jpg

Sint-Donatuskerk (17e eeuw)

Plaatsen in de gemeente

Deelgemeenten

Overige plaatsen

Geschiedenis

Reeds vóór de Romeinse verovering was er een Keltische nederzetting. Het Romeinse stadje Orolaunum bevond zich op het kruispunt van wegen die Reims, Trier en Keulen met elkaar verbonden. Bij opgravingen zijn er veel voorwerpen uit de Galloromaanse periode gevonden, waarvan er de nodige in het Archeologisch Museum worden tentoongesteld.

Door het huwelijk van hertog Hendrik I van Limburg met de erfdochter van de graaf van Aarlen kwam het graafschap Aarlen in het bezit van het hertogdom Limburg.^{[noot 1]}^[2] Na de dood van Walram III van Limburg in 1226 komt Aarlen aan zijn jongste zoon, Hendrik V van Luxemburg.

Bij de verdeling van Luxemburg tussen België en de Duitse Bond, in 1839, werd Aarlen tezamen met het Franstalige westen van Luxemburg aan België toegewezen, ofschoon er in het Land van Aarlen hetzelfde Frankisch-Duitse dialect werd gesproken als in het Groothertogdom Luxemburg. De stad Aarlen, die hoofdstad werd van de Belgische provincie Luxemburg, is in de loop van de 19e eeuw verfranst, maar in de dorpen eromheen is het Luxemburgs langer gehandhaafd (veelal tot aan de Tweede Wereldoorlog).

Bezienswaardigheden

Zie Lijst van beschermd erfgoed in Aarlen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Archeologisch museum: collectie van Galloromaans beeldhouwwerk, aardewerk en dergelijke
Musée Gaspar: museum gewijd aan de werken van de in Aarlen geboren beeldhouwer Jean Gaspar (1861-1931)
Sint-Donatuskerk, gelegen boven op de centrale heuvel "Knipchen". Oorspronkelijk bevond zich hier een kasteel, dat in 1552 door de Fransen werd verwoest. De kerk werd in de 17e eeuw op de ruïnes van het kasteel gebouwd.
Joods kerkhof, deel uit gemeentelijk kerkhof. De grootste Joodse begraafplaats van Wallonië.
Sint-Maartenskerk. Een van 1907 - 1914 in opdracht van koning Leopold II gebouwde kerk in neogotische stijl met een toren van niet minder dan 97 meter hoog.
Bron van de rivier de Semois.
Kasteel van Barnich
Tankmonument

Kruisweg bij Sint-Donatuskerk

Kruisweg bij Sint-Donatuskerk
Daken van de stad, met de toren van de Sint-Maartenskerk

Daken van de stad, met de toren van de Sint-Maartenskerk
Bestand:Le Blason sur les vitraux de l hotel de ville Arlon ( Belgium ).png
Joods kerkhof

Joods kerkhof

Politiek

Burgemeesters van Aarlen waren:

Pierre Hollenfeltz
1880-1901 : Joseph Netzer
1901-1921 : Numa Ensch-Tesch
1921-1949 : Paul Reuter
1949-1958 : Jules Massonnet
1958-1976 : Charles Simon
1977-1988 : Jean Goffinet
1989-1992 : Guy Larcier
1993-1994 : Jean Goffinet
1995-2006 : Guy Larcier
2007-2012 : Raymond Biren
2013-... : Vincent Magnus

Bestuur 2013-2018

Het bestuur van Aarlen bestaat uit een coalitie van cdH en PS.

De volgende personen maken deel uit van het bestuur:

Gemeentecollege
Burgemeester	Vincent Magnus (cdH)
Schepenen	André Perpète (PS) André Balon (cdH) Jean-Marie Triffaux (PS) Anne-Catherine Goffinet-Bekaert (cdH) Kamal Mitri (cdH) Marie Neuberg (PS)

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij	10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]
Stemmen / Zetels	%	27	%	27	%	27	%	27	%	27	%	29	%	29
PS	25,9	7	23,77	7	26,88	8	28,71	8	26,15	8	-		26,1	8
Bourgmestre	-		-		-		-		-		30,36	9	-
PSC¹/CDH²	33,59¹	9	-		31¹	9	34,95¹	11	29,79¹	9	40,05²	12	37,17²	11
ECOLO	-		4,84	0	5,93	1	6,89	1	12,85	3	9,48	2	15,16	4
PRL¹/MR²	21,93¹	6	30,38¹	9	26,22¹	7	24,19¹	7	25,45¹	7	-		-
MR	-		-		-		-		-		20,11	6	21,58	6
UDRT	-		1,3	0	-		-		-		-		-
UDC	18,58	5	-		-		-		-		-		-
JEUNE	-		2	0	-		-		-		-		-
UC	-		37,71	11	-		-		-		-		-
GERONS	-		-		9,97	2	5,27	0	-		-		-
R.L.	-		-		-		-		4,21	0	-		-
UDDU	-		-		-		-		1,54	0	-		-
Totaal stemmen	15099		15383		15559		15754		16573		17206		17345
Opkomst %					92,88		91,88		92,14		91,69		87,67
Blanco en ongeldig %	4,09		6,44		5,98		6,07		9,03		7,53		7,92

Demografische evolutie

<timeline> Colors=

id:a value:gray(0.9)
id:b value:gray(0.7)
id:c value:rgb(1,1,1)
id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9)
id:e value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:770 height:373 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:28000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:3500 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:700 start:0 BackgroundColors = canvas:c

BarData=

bar:1806 text:1806
bar:1816 text:1816
bar:1830 text:1830
bar:1846 text:1846
bar:1856 text:1856
bar:1866 text:1866
bar:1876 text:1876
bar:1880 text:1880
bar:1890 text:1890
bar:1900 text:1900
bar:1910 text:1910
bar:1920 text:1920
bar:1930 text:1930
bar:1947 text:1947
bar:1961 text:1961
bar:1970 text:1970
bar:1977 text:1977
bar:1980 text:1980
bar:1990 text:1990
bar:2000 text:2000
bar:2007 text:2007

PlotData=

color:d width:20 align:left

bar:1806 from:0 till: 3023
bar:1816 from:0 till: 3360
bar:1830 from:0 till: 3505
bar:1846 from:0 till: 5405
bar:1856 from:0 till: 5465
bar:1866 from:0 till: 5426
bar:1876 from:0 till: 6690
bar:1880 from:0 till: 7149
bar:1890 from:0 till: 8029
bar:1900 from:0 till: 10044
bar:1910 from:0 till: 12012
bar:1920 from:0 till: 11202
bar:1930 from:0 till: 11387
bar:1947 from:0 till: 11180
bar:1961 from:0 till: 13272
bar:1970 from:0 till: 13745
bar:1977 from:0 till: 13715

color:e width:20 align:left
bar:1977 from:13715 till:23269
bar:1980 from:0 till: 23218
bar:1990 from:0 till: 23325
bar:2000 from:0 till: 24791
bar:2007 from:0 till: 26548

PlotData=

bar:1806 at: 3023 fontsize:s text: 3.023 shift:(-10,5)
bar:1816 at: 3360 fontsize:S text: 3.360 shift:(-10,5)
bar:1830 at: 3505 fontsize:S text: 3.505 shift:(-10,5)
bar:1846 at: 5405 fontsize:S text: 5.405 shift:(-10,5)
bar:1856 at: 5465 fontsize:S text: 5.465 shift:(-10,5)
bar:1866 at: 5426 fontsize:S text: 5.426 shift:(-10,5)
bar:1876 at: 6690 fontsize:S text: 6.690 shift:(-10,5)
bar:1880 at: 7149 fontsize:S text: 7.149 shift:(-10,5)
bar:1890 at: 8029 fontsize:S text: 8.029 shift:(-10,5)
bar:1900 at: 10044 fontsize:S text: 10.044 shift:(-10,5)
bar:1910 at: 12012 fontsize:S text: 12.012 shift:(-10,5)
bar:1920 at: 11202 fontsize:S text: 11.202 shift:(-10,5)
bar:1930 at: 11387 fontsize:S text: 11.387 shift:(-10,5)
bar:1947 at: 11180 fontsize:S text: 11.180 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 13272 fontsize:S text: 13.272 shift:(-10,5)
bar:1970 at: 13745 fontsize:S text: 13.745 shift:(-10,5)
bar:1977 at: 13715 fontsize:S text: 13.715 shift:(-10,5)
bar:1977 at: 23269 fontsize:S text: 23.269 shift:(-10,5)
bar:1980 at: 23218 fontsize:S text: 23.218 shift:(-10,5)
bar:1990 at: 23325 fontsize:S text: 23.325 shift:(-10,5)
bar:2000 at: 24791 fontsize:S text: 24.791 shift:(-10,5)
bar:2007 at: 26548 fontsize:S text: 26.548 shift:(-10,5)

</timeline>

Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1977= inwonertal per 1 januari
1977: aanhechting van Autelbas, Bonnert, Guirsch, Heinsch en Toernich

Demografische evolutie van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977. <timeline> Colors=

id:a value:gray(0.9)
id:b value:gray(0.7)
id:c value:rgb(1,1,1)
id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9)
id:e value:rgb(0.6,0.7,0.8)

ImageSize = width:800 height:373 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:30 DateFormat = x.y Period = from:0 till:30000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:2000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:1000 start:0 BackgroundColors = canvas:c

BarData=

bar:1806 text:1806
bar:1816 text:1816
bar:1830 text:1830
bar:1846 text:1846
bar:1856 text:1856
bar:1866 text:1866
bar:1876 text:1876
bar:1880 text:1880
bar:1890 text:1890
bar:1900 text:1900
bar:1910 text:1910
bar:1920 text:1920
bar:1930 text:1930
bar:1947 text:1947
bar:1961 text:1961
bar:1970 text:1970
bar:1981 text:1981
bar:1990 text:1990
bar:2000 text:2000
bar:2010 text:2010
bar:2017 text:2017

PlotData=

color:d width:20 align:left

bar:1806 from:0 till: 0
bar:1816 from:0 till: 0
bar:1830 from:0 till: 0
bar:1846 from:0 till: 10981
bar:1856 from:0 till: 0
bar:1866 from:0 till: 11182
bar:1876 from:0 till: 0
bar:1880 from:0 till: 12875
bar:1890 from:0 till: 14078
bar:1900 from:0 till: 16478
bar:1910 from:0 till: 18793
bar:1920 from:0 till: 17612
bar:1930 from:0 till: 17780
bar:1947 from:0 till: 17387
bar:1961 from:0 till: 20412
bar:1970 from:0 till: 22707
bar:1981 from:0 till: 22279
bar:1990 from:0 till: 23325
bar:2000 from:0 till: 24791
bar:2010 from:0 till: 27763
bar:2017 from:0 till: 29585

PlotData=

bar:1806 at: 0 fontsize:s text:
bar:1816 at: 0 fontsize:S text:
bar:1830 at: 0 fontsize:S text:
bar:1846 at: 10981 fontsize:S text: 10.981 shift:(-10,5)
bar:1856 at: 0 fontsize:S text:
bar:1866 at: 11182 fontsize:S text: 11.182 shift:(-10,5)
bar:1876 at: 0 fontsize:S text:
bar:1880 at: 12875 fontsize:S text: 12.875 shift:(-10,5)
bar:1890 at: 14078 fontsize:S text: 14.078 shift:(-10,5)
bar:1900 at: 16478 fontsize:S text: 16.478 shift:(-10,5)
bar:1910 at: 18793 fontsize:S text: 18.793 shift:(-10,5)
bar:1920 at: 17612 fontsize:S text: 17.612 shift:(-10,5)
bar:1930 at: 17780 fontsize:S text: 17.780 shift:(-10,5)
bar:1947 at: 17387 fontsize:S text: 17.387 shift:(-10,5)
bar:1961 at: 20412 fontsize:S text: 20.412 shift:(-10,5)
bar:1970 at: 22707 fontsize:S text: 22.707 shift:(-10,5)
bar:1981 at: 22279 fontsize:S text: 22.279 shift:(-10,5)
bar:1990 at: 23325 fontsize:S text: 23.325 shift:(-10,5)
bar:2000 at: 24791 fontsize:S text: 24.791 shift:(-10,5)
bar:2010 at: 27763 fontsize:S text: 27.763 shift:(-10,5)
bar:2017 at: 29585 fontsize:S text: 29.585 shift:(-10,5)

</timeline>

Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Cultuur

In het omringende Land van Aarlen is de volkstaal van oudsher het Luxemburgs, dat ook in het aangrenzende Groothertogdom Luxemburg wordt gesproken. In 1990 heeft de Franse Gemeenschap de streektalen op haar grondgebied erkend, waaronder het Luxemburgs, echter zonder verdere maatregelen te nemen. Hoewel in de stad Aarlen de taal bijna uitsluitend door bezoekers uit de streek en het groothertogdom gesproken wordt heeft het gemeentebestuur van Aarlen de afgelopen jaren wel veel straatnamen tweetalig of eentalig Luxemburgs gemaakt. De Duits- en Luxemburgstalige naam van de stad is Arel; in het Waals is dit Årlon.