Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Khedrup Gyatso
| Khedrup Gyatso | ||
| Khedrup Gyatso | ||
| Khedrup Gyatso | ||
| Tibetaans | མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ | |
| Wylie | mkhas grub rgya mtsho | |
| Traditioneel Chinees | 凱珠嘉措 | |
| Vereenvoudigd Chinees | 凯珠嘉措 | |
| Hanyu pinyin | Kǎizhū Jiācuò | |
| Mongools | Haydavjamts[1] | |
Khedrup Gyatso, (Kangding, 19 december 1838 – Lhasa, 31 januari 1856), was de elfde dalai lama van de Tibetaans boeddhistische gelugpa-orde.
Hij werd geboren in 1838 te Gathar in Kham Minyak, als zoon van Tsetan Dhondup en Yungdrung Bhuti.
Door een conflict tussen Tibet en het Chinese keizerrijk, zijn er niet veel aantekeningen over zijn leven. Hij werd geboren in hetzelfde dorp waar in 1708 Kelzang Gyatso, de zevende dalai lama, geboren was.
Aangezien er drie kandidaten werden voorgesteld als reïncarnatie van de tiende dalai lama, werd Khedrup Gyatso door het lot aangewezen met behulp van de door de Chinese keizer Qian Long geschonken gouden urne. Hij werd in 1941 erkend als de nieuwe dalai lama. De toenmalige panchen lama, Tenpai Nyipa, schoor zijn haar af en gaf hem de naam Khedrup Gyatso. Op 25 mei 1842 werd hij geïntroniseerd in het Potala-paleis.
In 1846 legde hij op elfjarige leeftijd zijn monniksgeloften af voor de zevende panchen lama, in het Jokhang te Lhasa. Hij nam in 1848 zijn intrek in het toen recent vergrote en gerenoveerde Norbulingka-paleis. Tussen 1852 en 1854 bezocht hij vele kloosters in Centraal-Tibet en het westen van het land: Sera, Drepung, Ganden, Chökhorgyel aan het Lhamo Lhatso-meer (een heilig meer in Tibet; Wylie: lha mo bla mtsho) en het oudste klooster van Tibet te Samye, om er toespraken te geven en aalmoezen uit te delen.
Op 1 maart 1855 kreeg hij de politieke en bestuurlijke bevoegdheden. Hij schreef een boek, Verhaal van de apen en de vogels, (Bya sprel gyi gtam-rgyud), een allegorie van de eind-18e-eeuwse oorlog tussen de Tibetanen (’de apen’) en de Nepalese Gurkhas (’de vogels’).
Ook tijdens zijn leven was er een oorlog aan de gang tussen Tibet en de Gurkhas uit Nepal. In Lhasa brak een strijd uit om de macht, en als een gevolg daarvan werd Khedrup Gyatso de eerste dalai lama sinds 65 jaar die de volledige politieke macht in handen kreeg en zonder regent heerste.[2] Elf maanden later, eind januari 1856, overleed hij plotseling op achttienjarige leeftijd in het Potala-paleis. Een arts-lama uit het Chapokri-klooster probeerde nog te helpen, maar kwam te laat.
Er waren onmiddellijk vermoedens dat de dalai lama vergiftigd werd. De laatste persoon die bij hem op bezoek geweest was, was iemand die er uit zag als een pelgrim uit Mongolië, maar die leek spoorloos verdwenen. Daarom werd een andere schuldige gezocht. Het staatsorakel suggereerde dat minister Tempu Gergan verantwoordelijk was voor de moord. Toen Tempu Gergan hiervan hoorde, bracht hij zich in veiligheid en vluchtte van Tibet naar Leh, de hoofdstad van Ladakh, in de Tibetaanse grensstreek. Daar kwam hij later in contact met protestantse zendelingen en werkte zijn zoon aan de eerste Tibetaanse Bijbelvertaling.[3]
Na de dood van Khedrup Gyatso werd Reting Rinpoche ingezet als regent en leidde de zoektocht naar de twaalfde dalai lama.
Weblinks
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Khedrup Gyatso, 11th Dalai Lama op Wikimedia Commons.
- º Historical Dictionary of Mongolia p. 73
- º Murder in Tibet’s high places, Smithsonian magazine
- º Allen Maberly, God Spoke Tibetan: The Epic Story of the Men Who Gave the Bible to Tibet
