Jean Pierre Knaepen

Jean Pierre Knaepen (Mortsel, 1958) is een Belgische componist. Hij genoot geen specifieke muzikale opleiding, maar ontwikkelde zijn vaardigheden op autodidactische manier.

Begin jaren zeventig begon hij te experimenteren met geluiden en opnameapparatuur. Vooral het creëren van nieuwe klanken was voor hem dermate intrigerend dat hij zelf akoestische en elektronische instrumenten en apparaten bouwde of aanpaste. In 1975 belandde hij in Berlijn, waar hij in contact kwam met nieuwe vormen van kunstuiting. Hij zwierf tussen de Berlijnse School voor elektronische muziek en de nieuwe-avant-garde-bauhaus-beweging en kwam onder meer in contact met Klaus Schulze, Mani Neumeier (Guru Guru) en Klaus Dinger (Kraftwerk, Neu!). Hij werd sterk aangetrokken door hun mixed-media en begon muziekwerken te combineren met architectuur, theater, fotografie en poëzie.

Terug in België, werkte hij in 1980 voor de Studio voor Experimentele Muziek onder leiding van Joris de Laet en Paul Adriaenssens en verdiepte zich steeds meer in de elektronische muziek. Hij bouwde elektronische instrumenten en geluidsversterkers en experimenteerde met klank-, beeld- en bewegingscombinaties. Hij volgde seminaries aan het Institut de recherche et coordination acoustique/musique 'Ircam' en werd beïnvloed door muziekwerken van Pierre Boulez, Iannis Xenakis en Luc Brewaeys. Naar eigen zeggen onderging hij een ‘muzikale shock’ tijdens het beluisteren van ‘poème électronique’ van Edgard Varèse en ontwikkelde sindsdien een radicale opstelling tegenover elke vorm van gevestigde muzieknormen. Het gevolg zijn talloze improvisaties, studies en korte muziekwerken van de meest uiteenlopende aard. Hij stichtte de ‘Compagnie Demesmaeker’ als omkadering voor zijn culturele projecten, organiseerde diverse totaal-spektakels, componeerde muziek, schreef toneel en poëzie en beoefende fotografie, schilder- en beeldhouwkunst.

In onenigheid met culturele instanties en gevestigde ideeën van vroegere avant-garde-kunstenaars, verhuisde hij naar Frankrijk begin jaren negentig. Op zoek naar een oplossing voor het herstructureren van muziekcomponenten schreef hij zijn ‘mathematische muziek’. Het concept was meestal gebaseerd op toevallige gebeurtenissen of ideeën. In een vrije keuze werden bewegingen en handelingen vertaald naar mathematische vergelijkingen waarbij de muzikale parameters bepaald werden door wiskundige formules. De muziek ontwikkelde zich verder volgens vastomlijnde abstracte gegevens. Elektronische geluiden maakten hoe langer hoe meer plaats voor klanken, ontstaan door het alternatief manipuleren van akoestische instrumenten en het optimaal versterken van natuurlijke harmonische bovenfrequenties. De combinatie met andere kunstvormen bleef een constante in al zijn uitvoeringen.

Net voor de eeuwwisseling verdween hij gedurende 15 jaar. Over deze periode blijft hij vaag en hij omschrijft ze als een ultieme zoektocht naar de essentie van het bestaan: ‘’elke beweging, elke gebeurtenis is het gevolg van een complex universeel ontwikkelproces en vormt tevens de basis voor nieuwe handelingen die continu het geheel beïnvloeden.’’ Zijn nieuwe muziek verloopt volgens deze filosofie en getuigd van een ongekende vrijheid zonder belemmerende basisstructuren en van een lichte nostalgie naar ‘la Musique Concrète’.

Werken

• lied voor dada: 1974 > een mini-opera voor stem en stoel voor het toneelwerk 'absurd'
• opus voor slag- en stemwerk: 1975 > voor ketel-drum en stem
• akoestische klankexperimenten: 1977 > akoestische manipulaties voor geprepareerde instrumenten
• elektronische klankexperimenten: 1977 > elektronische manipulaties gebaseerde op harmonische bovenklanken
• elke and others: 1980 > voor elektronica en kinderstemmen, als antwoord op 'ut and others' van het SEM-ensemble
• opnames voor synthesizer 1: 1981 > harmonische saturaties voor synthesizer
• opnames voor synthesizer 2: 1981 > voor synthesizers en elektronische manipulaties
• fernando grillo-ode: 1982 > cello-concert als eerbewijs aan de contrabassist Fernando Grillo
• 100 kayaks sur l’ardèche: 1982 > voor slagwerk, metronoom, 2 piano's en elektronica
• birds: 1983 > voor 2 hoorns, 2 fluiten en 2 cello's, gebaseerd op een studie van vogelvluchten
• étude 1, 2 en 3: 1985 > 3 pianowerken met ruimte voor improvisaties
• poetry & expression: 1987 > concrete poëzie voor stem en akoestiek zonder elektronica
• conservation et conversation: 1987 > voor stemmen en konserve-slagwerk
• vlaanderen beeft: 1987 > 10 korte werken voor de opening van 'Antwerpen kulturele hoofdstad'
• the flag-project: 1989 > slagwerk voor de tentoonstelling 'the flagproject' in het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen
• 3 siècles d’architecture: 1989 - (onvoltooid) > voor geluidsopname en synthesizer
• hommage à Erik Satie: 1992 > voor piano en stilte
• piano-classic: 1993 > voor piano
• priemgetallen: 1995 > totaal-spektakel voor robotten en boorhamer, slijpmachine, lasautomaat, slagwerk en saxofoon
• harmonische konserven: 1995 > herbewerking van het werk 'conversation en conservation' van 1987
• de geschiedkundige boeken: 1996 > voor stem, prepareerde piano en dans gebaseerd op het oude testament
• Paris, vendredi 13 novembre 2015: 2015 > geluidsopnames ter herdenking van de terroristische aanval te Parijs
• lou reed-memoriam: 2016 > voor versterkers en andere elektronica ter herdenking van Lou Reed
• fanfare-blues: 2016 > voor koperblazers, gitaar en elektronische manipulaties